FİLİBELİ AHMET HİLMİ'NİN TARİH-İ İSLAM ADLI ESERİ ÖZELİNDE DOZY VE MÜSTEŞRİKLERİN İDDİALARIYLA İLGİLİ BAZI MÜLAHAZALAR

Ortaya çıkışından bir müddet sonra semavî kökenli dinler başta olmak üzere birtakım çevreler, siyasî ve kültürel alanlarda İslam'a karşı cephe almışlardır. Asırların geçmesiyle İslam dini kendisini dünyaya kabul ettirip, yayıldığı coğrafyalarda hak ve adaleti sağlamasıyla beraber, kendi geleneklerine bağlı kalan ve çıkarlarına ters düşen söz konusu çevreler tarafından haksız ithamlarla karalanmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda İslamiyet'i yok etmek ve onun Nebisini küçük düşürmek için çok sayıda eserler yazılmıştır. Aydınlanma ile birlikte dinlere karşı akılcı bir yaklaşımın ortaya çıkmasıyla, Hıristiyanlık başta olmak üzere bütün dinler eleştirilmeye başlanmış, fakat bu eleştiri en çok İslam'a ve onun peygamberine yapılmıştır. Avrupa'da geleneksel yaklaşıma bağlı kalanlar, İslam ve peygamberine haksız suçlamalara devam etmiştir. Bunlardan birisi de Hz. Peygamber ve İslamiyet hakkında tarihî gerçekleri çarpıtarak bir eser ortaya koyan Hollandalı müsteşrik Dozy'dir. Dozy'nin yazdığı eser Abdullah Cevdet tarafından Türkçeye çevrilmiş ve başta İslam dünyası olmak üzere Osmanlı kamuoyunda büyük bir infial uyandırmıştı. Filibeli Ahmed Hilmi de bu esere karşı Tarih-i İslam adlı bir reddiye yazarak, onun haksız ithamlarına bilimsel anlamda cevaplar vermiştir. Ahmed Hilmi eserini, Dozy ve emsali dediği çevrelere reddiye olarak Kur'an ve sünnet eksenli değil de Batıllıların ortaya koyduğu metodoloji bağlamında yazmıştır

SOME CONSIDERATION OF THE CLAIMS BY DOZY AND OTHER ORIENTALISTS WITHIN THE CONTEXT OF THE HISTORY-ISLAM BY AHMAD HILMI OF FILIBE

A short time after its appearance, some circles, Abrahamic religions in particular, targeted Islam socially and culturally. Although Islam became well-established and brought rights and justice to where it expanded through the centuries, those circles who adhered to their own traditions and who found their interests in danger went on blacking Islam unjustly. Many works were penned to wipe out Islam and humiliate its prophet. With the appearance of a rationalistic approach to religions in the Age of Enlightenment, all religions including Christianity became the target of criticism, but Islam and its prophet were more severely criticized than the others. Those sticking to traditional approaches in Europe continued to make unjust allegations about Islam and its prophet. One of these people is the Dutch orientalist Dozy who wrote a work about the Islamic prophet and Islam distorting historical facts. The book by Dozy was translated into Turkish by Abdullah Cevdet, causing public indignation in the Ottoman peoples and Islamic world in particular. Ahmad Hilmi of Filibe wrote a book called History-Islam to refute this book, responding to its unjust allegations scientifically. Ahmed Hilmi wrote his refutation to Dozy’s study and his circles basing it not on the Quran and Sunna but the methodology put forth by the Western mind

PDF

___

A. Gunny, İmages of İslam in EighteenthCentury Writings, London 1996.
Abraham Geigner, Was hat Muhammad aus der Judentum aufgenommen? (Muhammed Yahudilikten Ne Aldı?), Parerga Gmbh, Leibzig 1902.
Aydın, Ömer “Filibeli Ahmet Hilmi’nin Din Anlayışı” İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, İstanbul 2002, S. 4, s. 69-85.
Azimli, Mehmet, “Hz. Ömer’in Müslüman Oluşu ile İlgili Rivayetlerin Tarihsel Bağlamda Farklı bir Şekilde Okunuşu”, İslamiyat, Ankara 2003, C. 6.
Beştaş, Emine, II. Meşrutiyet Dönemi Entelektüel Hayatının Önemli bir Siması: Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi, HÜ. Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı (Yayınlanmanmış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2015.
Bilgin, Muharrem Samet, Dozy’ye Yazılan Türkçe Reddiyeler, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2013.
Canikli, İlyas, Hz. Muhammed Özelinde Peygamber Aleyhtarlığı, Fecr Yayınları, Ankara 2016, s. 21
Carole Hillenbrand, Müslümanların Gözünden Haçlı Seferleri, (Çev. Nureddin el-Hüseynî), İstanbul trs.
Çam, İrfan Davut, “Tartışmalı Bir Eser: Tarih-i İslamiyyet ve Yasaklanış Süreci”, İslam Araştırmaları Dergisi, S. 30, 2013, s. 109-122.
Dozy, Tarih-i İslamiyet, (Müt. Abdullah Cevdet), Matbaa-i İçtihat, Mısır 1908.
Duymaz, Recep, "Celal Nuri İleri", DİA, VII, 244-245.
Ekici, Mehmet Zeki, II. Meşrutiyet Dönemi Fikir Adamı Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi, Hayatı ve Eserleri, İÜ. Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 1997.
el-Akîkî, Necîb, el-Müsteşrikûn, Kahire 1980, II, 308-310;
Esed, Muhammed, el-İslam ala Müfteriki’t-Turuk, Dâru’l-İlim Li’l-Melayim, Beyrut 1965.
Esed, Muhammed, et-Tarik ilâ Mekke, Dâru’l-İlim Li’l-Melayin, Beyrut 1956. ez-Zerkanî, Muhammed Abdülazîm, Menahilü’l-İrfân fî Ulûmi’l-Kur’an, Matbaatu İsa el-Bâbî elHalebî, ts.
Filibeli Ahmed Hilmi, Hikmet Yazıları, Haz. Ahmet Koçak İnsan Yayınları, İstanbul 2005.
Filibeli Ahmed Hilmi, İslam Tarihi, Yayınlayan Ziya Nûr, İstanbul 1982,
G. Dugat, Histoire des Orientalistes de l’Europe, Paris 1870, II, 44-65;
Hanioğlu, M. Şükrü, “Abdullah Cevdet”, DİA, İstanbul 1988, I, 90-93;
Hanioğlu, M. Şükrü, Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi, İstanbul 1981; Hatip, Abdulaziz, Kur’an ve Hz. Peygamber Aleyhindeki İddialara Cevaplar, İstanbul 1997, s. 20- 21.
Hatipoğlu, İbrahim, “Osmanlı Aydınlarınca Dozy’nin Tarih-i İslamiyeti’ne Yöneltilen Tenkitler”, İslam Araştırmaları Dergisi, S. 3, 1999.
Hıdır, Özcan, “XX. Yüzyıl Oryantalist Çalışmalarda Hz. Peygamber İmajı”, İLAM Araştırma Dergisi, C. III, S. 2, (Temmuz-Aralık 1998);
İbn Hişam es-Siretü’n-Nebeviyye (Thk. Mustafa es-Sakâ vd.), Mektebetü ve Matbaatü Mustafa elBâbî el-Halebî, 1955.
İsmail Fennî Ertuğrul, İzâle-i Şükûk, İstanbul 1928. Jean Paul Poux, el-İslam fi’l-Garb, (ter. Necde Hacer-said el-İzz), Beyrut 1960.
Kara, İsmail, Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi Metinler Kişiler, I-III, Dergâh Yayınları İstanbul 2011, s. 65.
Küçük, Hülya, Dozy’nin “Het İslamisme” Adlı Eseri Üzerine, Diyanet İlmi Dergi, Ekim- Kasım· Aralık 1994, C. 30. M. J. de Goeje, Biographie de Reinhart Dozy, Leiden 1883.
Manastırlı İsmail Hakkı, “Târîh-i İslamiyyet”, Sırât-ı Müstakîm, S. 72, Muharrem 1328, s. 305-307.
Mardin, Şerif, Jön Türklerin Siyasî Fikirleri 1895-1908, Ankara 1964, s. 162-185. Necîb el-Akîkî, el-Müsteşrikûn, Kahire 1980.
Özdemir, M.-Sarıçam, İ.- Erşahin S., İngiliz ve Alman Oryantalistlerin Hz. Muhammed Tasavvuru, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara Şubat 2011.
Özdemir, Mehmet, “Dozy, Reinhart Pieter Anne”, DİA, İstanbul 1994, IX, 513-514.
Renan, Ernest, “Muhammad and the Origins of İslam”, The Quest fort the Historical Muhammad, New York 2000.
Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi, Tarih-i İslam, Tab’ı Evvel, Tâbi’ ve Nâşiri Dâru’ş-Şafaka Kütüphanesi Sahibi Hüseyin Hüsni Konstantiniyye 1326-1327, I-II.
Thomas Asbridge, Haçlı Seferleri, (Çev. Ekin Duru), Say Yayınları, İstanbul 2016.
Toku, Neşet, Türkiye’de Anti-materyalist Felsefe (Spiritüalizm) İlk Temsilcileri, Umut Matbaacılık, İstanbul 1996.
Uçman, Abdullah, “Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hlimi”, DİA, XXXVIII.
Uçman, Abdullah, "Baha Tevfik", DİA, IV.
Uludağ, Zekeriya, Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi ve Spiritüalizm, Akçağ Yayınları, Ankara 1996.
Ülken, Hilmi Ziya, Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul 1966. W. Barthold, “Pamvati R. Dozy”, Bulletin Academia Scientific, XV, Paris 1921.
Yılmaz, Yasin, Filibeli Ahmed Hilmi’nin Hayatı ve Tarihçiliği, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1994, s. 67-70.