TEDVİN DÖNEMİ MÜSNED HADİS ÇALIŞMALARINA GENEL BİR BAKIŞ VE HÂRİZMÎ’NİN CÂMİU’L-MESÂNÎD MÜSNİDLERİNİN TENKÎDİ

Tedvin dönemi eserleri hadis ilminin tasnif edilen en eski çalışmalarıdır. Hicri birinci asrın sonunda Emevî Halifesi Ömer b. Abdülaziz'in (ö. 101/720) talimatıyla Hz. Peygambere (s.a.s.) isnad edilen hadisler tedvin edilmeye başlamıştır. Müsned hadis adıyla söz konusu yıllarda hadislerin cem edilmesi muttasıl hadis elde edebilmek adına önemli çalışmalardır. Özellikle mezhep imamlarına atfedilen ve aynı yıllarda rivayet edildiği iddia edilen el-Müsned adlı eserler, ravî adını esas alarak hazırlanmış hicri üçüncü asır mahsulü müsnedlerden farklıdır. Tedvin dönemi müsned hadislerin rivayetindeki maksat, Hz. Peygambere (s.a.s) en sağlam senedle isnad edilen haberleri nakletmektir. Ancak bu dönemde hadis ricali tenkidine dair çalışmalar henüz sistematik bir şekil almamıştır. değerlendirmelerine göre farklılık gösterebilmektedir. Hatta rivâyetlerde mezhep faktörünün daha ziyade öne çıktığı dikkatlerden kaçmaz. Bu yüzden ravi tenkidi müteahhirûn devri

A GENERAL OVERVIEW OF LITERARY PERIOD MUSNAD HADITH STUDIES AND CRITISIZM OF ASCRIBER IN HARIZMI’S CAMIU’L-MASANID

The works made on literary period are the earliest works of hadith sciences. At the end of the first century AH, Umayyad Caliph Umar b. Abdulaziz (d. 101/720) gave order to collect the hadiths (tadvin) belonging to Prophet (pbuh). Musnad hadith, time when the collection of hadith took place was important in order to obtain uninterrupted hadith. Particularly musnad books attributed to Madhab imams where musnad books were claimed to be narrated in the same year, differs from musnads written on third century AH. The objective of the musned books written during the literary period was to obtain the soundest of all isnads. However, in this period the hadith transmitter criticism works were not yet systematically and therefore the transmitter criticism may differ according to modern scholars. In fact, the madhap factor is seen clearly in the chain of transmitter. In this article, musnad books ascriber related to Zeyd b. Ali (d. 122/739), Abu Hanife (d. 150/767), Abdullah b. al-Mubarak (d. 181/797) and ash-Shafi (ö. 204/819) will be discussed with transmitter criticism. The musnad books related to above mentioned scholars has various prints and were examined for this purpose. The fact is that they have seen the comments of the musnad books but not commented on its conclusion regarding ahkam. In the traditional hadith comments narrator criticism is metioned as nakdu’r-ridjal and the main goal is to obtain authentic chain of narrators. If the transmitter criticism is successful then the text can be criticized too. However just because chain of transmitters is authentic it doesn’t mean that the text is authentic. The number of musnad type of works are different: but the scholar who collected the first musnads is Abu’l-Mueyyed Muhammed b. Mahmud elHarizmi (d. 665/1267). In this article, ascriber are analyzed and criticized in al-Hârizmi’s Câmiu’l-mesânîd, the musnads within his book and the above metioned madhap imam’s musnad books

PDF

___

Abdurrezzak, Ebûbekir b. Hemmâm es-San’ânî. (1982). el-Musannef. Habîburrahman el-A’zamî (thk). el-Meclisü’l-ilmî. I-XI. Beyrut. 2. Bsk.
Accâc el-Hatîb, Muhammed Temîm b. Salih b. Abdillah. (1980). es-Sünne kable’t-tedvîn. Dâru’lfikr. Beyrut. 3. Bsk.
Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Mervezî. (2001). el-Ilel ve Ma’rifetü’r-ricâl. Vasıyyullah b. Muhammed Abbas (thk). Dâru’l-hânî. I-III. Riyad. 2. Bsk.
Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Mervezî. (2000). el-Müsned. Şuayb el-Arnâûd-Adil Mürşid (thk). Müessetü’r-risale. Beyrut. 1. Bsk.
Ali el-Kârî, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed Nuruddin el-Herevî. (1985). Şerhu Müsnedi Ebî Hanîfe. Halil Muhyiddin el-Meys (thk). Dâru’l-kütübil ilmiyye. Beyrut. 1. Bsk.
Ali el-Kârî, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed Nuruddin el-Herevî. (ts). el-Esrâru’l-merfûa fi’lahbâri’l-mevzûa. Muhammed es-Sabbâğ (thk). Dâru’l-emâne. Beyrut.
Ayabakan Bilal. (2010). “Şâfiî”. Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA). C. XXXVIII. s. 223-233. İstanbul.
Aynî, Bedrüddîn Mahmûd b. Ahmed b. Mûsâ b. Ahmed (2006). Meğâni’l-ahyâr fî şerhi esâmi ricâli Meâni’l-âsâr. thk. Muhammed Hasan İsmail (thk). Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye. I-III. Beyrut. 1. Bsk.
Bağdâdî, Abdülaziz b. İshak (ts). Müsnedü’l-İmam Zeyd. Dâru’l-kütübil-ilmiyye. Beyrut.
Bağdâdî, İsmail Paşa. (1951). Hediyyetü'l-arifin esmai'l-müellifin ve asarü'l-musannifin. Dâru ihyâi’t-türâsi’l-arabî. I-II. Lübnan.
Başaran, Selman. (1999). “İbn Adî”. Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA). C. XIX. s. 296-297. Ankara.
Beyhakî, Ebûbekir Ahmed b. el-Hüseyn. (1982). Beyânu hatai men ahtae ale’ş-Şâfiî, Dr. Şerif Nayif Deis (thk). Müessesetü’r-risale. Beyrut. 1. Bsk.
Bozkurt, Nâhide. (2004). “Me’mûn”. Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA). C. XXIX. s. 101-104. İstanbul.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî (ts). et-Târîhu’l-kebîr.
Dâiretü’lmeârifi’l-Usmâniyye. Muhammed Abdilmuîd Hân (Ed.). I-VIII. Haydarâbâd. Çakan, İ. Lütfi. (1991). “el-Âsâr”. Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA). C. III s. 460. Ankara.
Dârekutnî, Ebu’l-Hasen Ali b. Ömer (1983). ed-Duafâ ve’l-metrûkûn. Dr. Abdürrahim el-Kaşkarî (thk). Mecelletü’l-câmiati’l-İslamiyye. I-III. Medine.
Dârekutnî, Ebu’l-Hasen Ali b. Ömer (2004). es-Sünen. Şuayb el-Arnâûd (thk). Müessesetü’r-Risâle. I-V. Beyrut. 1. Bsk.
Dârimî, Ebû Saîd Osmân b. Saîd (1998). “Nakzü’l-İmâm Ebî Saîd Osman b. Saîd ale’l-Merîsiyyi’lCehmiyyi’l-anîd fîme’fterâ alellahi mine’t-tevhîd”. Reşid b. Hasan el-Almaî (thk). I-II. Mektebetü’r-rüşd. Bsk.
Dûrî, Muhammed b. Hâtim el-Abbâs Ebu’l-Fadl (1979). Târîhu İbn Maîn (Rivâyetü İbni’d-Dûrî). Dr. Ahmed Muhammed Nur Seyf (thk). İhyâü’t-türâsi’l-İslamî. I-IV. Mekke. 1. Bsk.
Ebnâsî, Burhâneddin, İbrahim b. Musa b. Eyyûb (1998). eş-Şazel-feyyâh min ulûm İbni’s-Salâh. Salâh Fethî (thk). Mektebetü’r-rüşd. I-I. Riyad. 1. Bsk.
Ebû Nuaym, el-İsbehânî, Ahmed b. Abdullah (1994). Müsnedü’l-İmam Ebî Hanîfe. Nazar Muhammed el-Feryâbî (thk). Mektebetü’l-Kevser. Riyad. 1. Bsk.
Ebû Zehra, Muhammed. (2005). el-İmam Zeyd, hayâtühü, asruhu, ârâühu ve fıkhuhû. Dâru’l-fikri’larabî. Kahire.
Elbânî, Nâsıruddin Ebû Abdurrahman Muhammed (1992). Silsiletü’l-ehâdisi’d-daîfe ve’l-mevzûa ve eseruhe’s-seyyiü fi’l-ümme. Dâru’l-meârif. I-XIV. Riyad. 1. Bsk.
Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed el-Herevî (2001). Tehzîbü’l-lüga. Muhammed Avvad (thk). Dâru ihyâi’t-türâsi’l-arabî. I-VIII. Beyrut. 1. Bsk.
Gözübenli, Beşir (1997). “Hasan b. Ziyâd”. Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA). C. XVI. s. 361-362. Ankara.
Hacı Halife, Mustafa b. Abdullah el-Kustantınî (Kâtib Çelebi) (1941). Keşfü’z-zünûn an esâmi’lkütüb ve’l-fünûn. Mektebetü’l-müsennâ. I-VI. Bağdad.
Hâkim Nisâbûrî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed (1977). Ma’rifetü ulûmi’lhadîs. Seyyid Muazzam Hüseyn (thk). Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye. Beyrut. 2. Bsk.
Halîlî, Ebû Ya‘lâ Halîl b. Abdillâh b. Ahmed el-Kazvînî (1989). el-İrşâd fî ma’rifeti ulemâi’l-hadîs. Muhammed Saîd Ömer İdrîs (thk). Mektebetü’r-rüşd. I-III. Riyad. 1. Bsk.
Hârizmî, Ebu’l-Müeyyed Muhammed b. Mahmûd (1917). Câmiu’l-mesânîd. Matbaatü Dâireti’lMeârif. I-II. Haydarâbâd. 1. Bsk.
Hatîb Bağdadî, Ebû Bekr Ahmed b. Alî b. Sâbit (1949). Takyîdü’l-ilm. Yusuf el-Iş (thk). Dâru ihyâi’s-sünneti’n-Nebeviyye. Beyrut.
Hatîb Bağdadî, Ebû Bekr Ahmed b. Alî b. Sâbit (1983). el-Câmi’li-ahlâkı’r-râvî ve âdâbi’s-sâmi’. Muhammed Tahhân (thk). Mektebetü’l-meârif. I-II. Riyad.
Hatîb Bağdadî, Ebû Bekr Ahmed b. Alî b. Sâbit (2002). Târihu Bağdad. Beşşar Avvâd (thk). Dâru’lgarbi’l-İslami. I-XVI. Beyrut. 1. Bsk.
Hatîb Bağdadî, Ebû Bekr Ahmed b. Alî b. Sâbit (ts). el-Kifâye fî ılmi’r-rivâye. Ebû Abdillah esSurakî-İbrahim Hamdî el-Medenî (thk). el-Mektebetü’l-ilmiyye. Medine.
Hatiboğlu, İbrahim, (2006-1). “el-Müsned”. Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA). C. XXXII. s. 101- 103. İstanbul.
Hatiboğlu, İbrahim, (2006-2). “Müsned”. Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA). C. XXXII. s. 99-101. İstanbul.
Hazrecî, Ahmed b. Abdillah Ebi’l-Hayr b. Abdilalîm el-Ensârî Safiyyuddin (1995). Hulâsatü Tehzîbi Tehzîbi’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl. Abdulfettah Ebû Gudde (thk). Mektebetü’l-matbûâti’lİslâmiyye. Beyrut. 5. Bsk.
Irâkî, Ebü’l-Fazl Zeynüddîn Abdürrahîm b. el-Hüseyn b. Abdirrahmân (1969). et-Takyîd ve’l-îzâh şerhu Mukaddimetibni’s-Salah. Abdurrahman Muhammed Osman (thk). el-Mektebetü’sselefiyye. Medine. 1. Bsk.
İbn Abdilberr, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed en-Nemerî (1994). Câmiu beyâni’l-ilm ve fadlihi. Ebu'l-Eşbal ez-Züheyrî (thk). Dâru İbni’l-Cevzî. I-II. Dammâm. 1. Bsk.
İbn Adî, Ebû Ahmed Abdullāh b. Adî b. Abdillâh el-Cürcânî (1997). el-Kâmil fî duafâi’r-ricâl. Adil Ahmed Abdilmevcûd (thk). el-Mektebetü’l-ilmiyye. Beyrut. 1. Bsk.
İbn Asâkir, Ebu’l-Kāsım, Alî b. el-Hasen b. Hibetillâh b. Abdillâh b. Hüseyn ed-Dımaşkî eş-Şâfiî (1995). Târîhu Dımeşk. Amr b. Garâme el-Umerî (thk). I- LXXX. Dâru’l-fikr. Beyrut.
İbn Cemâ’a, Ebû Abdillâh Bedrüddîn Muhammed b. İbrâhîm b. Sa‘dillâh el-Kinânî el-Hamevî (1986). el-Menhelü’r-revî fî muhtasari ulûmi’l-hadîsi’n-Nevevî. Muhyiddin Abdirrahman Ramazan (thk). Dâru’l-fikr. Dımaşk. 2. Bsk.
İbn Ebû Hâtim er-Râzî, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs (1952). el-Cerh ve’tta’dîl. Dâiretü’l-meârifi’l-Usmâniyye. Haydarâbâd. 1. Bsk.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî (1959). Fethu’l-bârî şerhu Sahihi’l-Buhârî. I-XIII. Dâru’l-ma’rife. Beyrut.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî (1996). Ta’cîlü’l-menfaa bizevâidi ricâli’l-eimmeti’l-erbaa. Dr. İkrâmullah İmdâdülhak (thk). Dâru’l-beşâir. I-II. Beyrut. 1. Bsk.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî (2002). Nüzhetü’n-nazar fî tavzihi Nuhbeti’l-fiker fî mustalahı ehli’l-eser. Abdullah b. Zayfullah er-Ruhaylî (thk). Matbaatü Sefîr. Riyad. 1. Bsk.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî (ts). Tebsîru’l-müntebih bi tahrîri’l-müştebih. Ali Muhammed el-Becâvî-Muhammed Ali en-Neccâr (thk). elMektebetü’l-ilmiyye. I-IV. Beyrut.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî (1984). en-Nüket alâ Kitâbi’bnis’-Salah. Rebî’ b. Hâdî Umeyri (thk). Imâdetü’l-bahsi’l-ilmî. I-II. Medine. 1. Bsk.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî (1983). Ta’rîfü ehli’ttedlîs bimerâtibi’l-mevsûfîn bi’t-tedlîs. Dr. Asım b. Abdillah el-Karyûtî (thk). Mektebetü’lmenâr. Ammân. 1. Bsk.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî (1998-1). Ref’ü’l-isr an kudâti Mısr. Dr. Ali Muhammed Ömer (thk). Mektebetü’l-Hancî. Kahire. 1. Bsk.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî (1998-2). el-Mu’cemu’lmüfehres ev tecrîdü esânidi’l-kütübi’l-meşhûre ve’l-ecvâi’l-mensure. Muhammed Şekûr elMeydânî (thk). Müessesetü’r-risâle. Beyrut. 1. Bsk.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî (2002). Lisânu’l-mîzân. Abdülfettah Ebû Gudde (thk). Dâru’l-beşâiri’l-İslamiyye. I-X. Beyrut. 1. Bsk.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî (1909). Tehzîbü’t-tehzîb. Dâiretü’l-meârifi’l-nizâmiyye. I-XII. Hindistan. 1. Bsk.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî (1972). ed-Dürerü’lkâmine fî a’yâni’l-mieti’s-sâmine. Muhammed Abdilmuîd Zân (thk). Meclisü dâireti’lmeârifi’l-Usmânî. I-VI. Saydarâbâd. 2. Bsk.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî (1994). el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe. Âdil Ahmed Abdilmevcûd (thk). Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye. I-VIII. Beyrut. 1. Bsk.
İbn Hacer, el-Askalânî, (1992). el-Îsâr bi marifeti’l-Âsâr. Seyyid Kesrevî Hasan (thk). Dâru’lkütübi’l-ilmiyye. Beyrut.
İbn Hallikân Ebü’l-Abbâs Şemsüddîn Ahmed b. Muhammed el-Bermekî el-İrbilî (1971). Vefayâtü’la’yân ve enbâu ebnâi’z-zaman. İhsan Abbas (thk). Dâru sâdır. I-VII. Beyrut.
İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân el-Büstî (1976). el-Mecrûhîn mine’l-muhaddisîn ve’dduafâi ve’l-metrûkîn. Mahmud İbrahim Zâyed (thk). Dâru’l-va’y. Haleb. 1. Bsk.
İbn Kesir, Ebu’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn ed-Dımaşkî eş-Şâfiî (1986). el-Bidâye ve’nnihâye. Dâru’l-fikr. I-XV. Beyrut.
İbn Kesir, Ebu’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn ed-Dımaşkî eş-Şâfiî (1993). Tabakâtü’ş- Şâfiiyyîn. Dr. Ahmed Ömer Hâşim (thk). Mektebetü’s-sekâfe. Riyad.
İbn Kutluboğa, Zeynüddin Ebu’l-Adl Kâsım (1992). Tâcü’t-terâcim. Muhammed Hayr-Ramazan Yusuf (thk) Dâru’l-kalem. Dımaşk. 1. Bsk.
İbn Mahled, el-Attâr, (1996). Mâ ravâhu’l-ekâbir an Mâlik b. Enes. Avvâd el-Halef (thk)., Müessesetü’r-reyyân. Beyrut. 1. Bsk.
İbn Mâkûlâ, Ebû Nasr Ali b. Hibetullah b. Cafer (1990). el-İkmâl fî ref’ı’l-irtiyâb ani’l-mü’telif ve’lmuhtelif fi’l-esmâi ve’l-künâ ve’l-ensâb. Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye. I-VII. Beyrut. 1. Bsk.
İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem el-Ensârî er-Rüveyfiî (1994). Lisânu’l-Arab. Dâru Sâdır. I-XV. Beyrut. 3. Bsk.
İbn Nâsırüddin, Ebû Bekr Şemseddin Muhammed b. Abdullah (1993). Tavzîhü'l-müştebih fî zabti esmai'r-ruvât ve ensâbuhum ve elkâbuhum ve künâhum. Muhammed Naîm el-Araksûsî (thk). Müessesetü’r-risâle, I-X. Beyrut. 1. Bsk.
İbn Nukta, Ebûbekir Muînüddin Muhammed b. Abdilgani el-Bağdadî (1988). et-Takyîd lima’rifeti ruvâti’s-Sünen ve’l-Mesânîd. Kemal Yusuf el-Hût (thk). Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye. Beyrut. 1. Bsk.
İbn Receb el-Hanbelî, Ebü’l-Ferec Zeynüddîn Abdurrahmân b. Ahmed el-Bağdâdî ed-Dımaşkī (1987). Şerhu ıleli’t-Tirmizî. Dr. Hemmâm Abdirrahim Saîd (thk). Mektebetü’l-menâr. Ürdün. 1. Bsk.
İbn Sa’d Ebû Abdillâh Muhammed b. Sa‘d b. Menî‘ el-Kâtib el-Hâşimî el-Basrî el-Bağdâdî (1990). et-Tabakâtü’l-kübrâ. Muhammed Abdülkadir Atâ (thk). Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye. I-VIII. Beyrut. 1. Bsk.
İbn Sîde, Ebü’l-Hasen Alî b. İsmâîl ed-Darîr el-Mürsî (1996). el-Muhassas. Halil İbrahim Ceffâl (thk). Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî. I-V. Beyrut. 1. Bsk.
İbn Şühbe, Takıyyüddin İbn Kâdî Ebûbekir b. Ahmed b. Muhammed (1987). Tabakâtü’ş-Şâfiiyye. Dr. Hafız Abdilhalîm Hân (thk). Âlemü’l-kütüb. I-IV. Beyrut. 1. Bsk.
İbn Tağriberdî, Ebu’l-Mehâsin Cemâlüddin, (1963). en-Nücûmu’z-zâhire fî mulûki Mısır ve’lKâhire. Vüzâretü’s-sekâfe ve’l-irşâd. I-XVI. Mısır.
İbnü’l-Adîm, Ebü’l-Kasım Kemâlüddîn Ömer b. Ahmed el-Ukaylî el-Halebî (1988). Bu’yetü’t-taleb fî Tarihi Haleb. Dr. Süheyl Zükkâr (thk). Dâru’l-fikr. I-XII. Beyrut.
İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec (1992). el-Muntazam fî tarihi’l-ümem ve’l-mülûk. Muhammed Abdülkadir Atâ (thk). Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye. I-XIX. Beyrut. 1. Bsk.
İbnü’l-Esîr, İzzüddin, Ebu’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Cezerî (1997). el-Kâmil fi’t-târîh. Ömer Abdüsselâm Tedmûrî (thk). Dâru’l-kütübi’l-arabî. I-X. Beyrut. 1. Bsk.
İbnü’l-Esîr, Mecdüddin Ebu’s-Saâdet (2005). eş-Şâfî fî şerhi Müsnedi’ş-Şâfiî. Ahmed b. SüleymanEbû Temîm Yâsir b. İbrahim (thk). Mektebetü’r-rüşd. I-V. Riyad. 1. Bsk.
İbnü’l-Imâd, Ebu’l-Felâh Abdülhayy b. Ahmed (1986). Şezarâtü’z-zeheb fî ahbâri men zeheb. Mahmud el-Arnâûd (thk). Dâru İbn Kesir. I-XI. Beyrut. 1. Bsk.
İbnü’l-Mukrî el-İsfahânî, Ebû Bekr Muhammed b. İbrâhîm b. Alî el-İsfahânî (1998). el-Mu’cem. Âdil b. Sa’d (thk). Mektebetü’r-rüşd. Riyad. 1. Bsk.
İbnü’l-Mübârek, Abdullah, (1987). el-Müsned. Subhî el-Bedrî es-Sâmerrâî (thk). Mektebetü’lmeârif. Riyad. 1. Bsk.
İbnü’l-Mübârek, Abdullah, (1991). el-Müsned. Muhammed, Mustafa Osman (thk). Dâru’l-kütübi’lilmiyye. Beyrut. 1. Bsk.
İbnü’l-Mülakkın, Ebû Hafs Sirâcüddîn Ömer b. Alî (1997). el-İkdü’l-müzheb fî tabakâti ĥameleti’lmezheb. Eymen Nasr el-Ezherî (thk). Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye. Beyrut. 1. Bsk.
İbnü’n-Nedîm, Ebu’l-Ferec Muhammed b. İshak (1997). el-Fihrist. İbrahim Ramazan (thk). Dâru’lma’rife. Beyrut. 2. Bsk.
İbnü’s-Salah, Ebû Amr Takıyyüddîn Osmân b. Salâhiddîn eş-Şehrezûrî (1986). Mukaddime (= Ma’rifetü envâı ulûmi’l-hadîs). Nuruddin Itr (thk). Dâru’l-fikr. Beyrut.
İbnü’s-Salah, Ebû Amr Takıyyüddîn Osmân b. Salâhiddîn eş-Şehrezûrî (1992). Tabakâtu’lfukahâi’ş-Şâfiiyye. Muhyiddin Ali Necîb (thk). Dâru’l-beşâiri’l-İslâmiyye. I-II. Beyrut. 1. Bsk.
İbnü’s-Sübkî, Ebû Nasr Tâcüddîn Abdülvehhâb b. Alî b. Abdilkâfî (1993). Tabakâtu’ş-Şâfiiyyeti’lkübrâ. Abdülfettah Muhammed el-Hulv (thk). Dâru’l-hicr. I-X. Beyrut. 2. Bsk.
İbnü’t-Türkmânî, Alâüddîn Ebu’l-Hasen (1898). el-Cevheru’n-nakî alâ Süneni’l-Beyhakî. Mektebetü riyâseti Ramfûr. Hindistan. 1. Bsk.
İnce, İrfan (2009). “Sindî, Muhammed Âbid”. Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA). C. XXXVII. s. 246-247. İstanbul.
İtyûbî, Muhammed b. Ali b. Âdem b. Musa el-Vellevî, (1996). Zehîretü’l-ukbâ fî şerhi’l-Müctebâ (Şerhu Süneni’-Nesâi). Dâru’l-Mi’râc ed-düveliyye. I-XXXXII. Riyad. 1. Bsk.
Kâdî İyâz, Ebu’l-Fadl el-Yahsûbî, el-Büstî (1970). el-İlmâ’ ilâ ma’rifeti usûli’r-rivâye ve takyidî’ssemâ’. Seyyid Ahmed es-Sakr (thk). Dâru’t-türâs. Kahire. 1. Bsk.
Kandemir, M. Yaşar, (1997). “Hadîs”. Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA). C. XV. s. 27-64. Ankara.
Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes‘ûd b. Ahmed (1986). Bedâius’s-sanâi’ fî tertîbi’ş-şerâi’. Dâru’lkütübi’l- ilmiyye. I-VII. Beyrut. 2. Bsk.
Kettânî, Abdülhay b. Abdilkebîr el-İdrîsî (1982). Fihrüsü’l-fehâris ve’l-esbât ve mu’cemu’l meâcim ve’l-meşyehât ve’l-müselselât. İhsan Abbas (thk). Dâru’l-garbi’l-İslâmî. I-II. Beyrut. 2. Bsk.
Kevserî, Muhammed Zâhid (1995). en-Nüketü’t-tarîfe fi’t-tehaddüs an rudûdi İbn Ebî Şeybe alâ Ebî Hanîfe. İdâretü’l-Kur’ân (neşr). Pakistan.
Kevserî, Muhammed Zâhid (1998). Te’nîbü’l-Hatîb alâ mâ sâkahû fî tercemet-i Ebî Hanîfe mine’lekâzîb. Dâru’l-kütübi’l-Mısriyye. 1. Bsk.
Koçyiğit, Talat (1980). Hadîs Istılahları. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları. Ankara.
Köse, Saffet, (2015). “Zeyd b. Ali”. Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA). C. XXXXIV. s. 313-316. İstanbul.
Kuraşî, Ebû Muhammed Muhyiddin Abdilkâdir b. Muhammed (1914). el-Cevâhiru’l-mudıyye fî tabakâti’l-Hanefiyye. I-II. Mîr Muhammed Kütüphane. Karaçi Pakistan.
Küçük, Raşid, (2001). “İsnâd”, Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA). C. XXIII. s. 154-159. İstanbul.
Küçük, Raşit, (1988). “Abdullah b. Mübârek”. Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA). C. I. s. 122-124. Ankara.
Leknevî, Muhammed Abdülhayy, (2005). et-Ta’lîku’l-mümecced alâ Muvattai Muhammed (Şerhu’lMuvatta bi rivâyeti Muhammed b. el-Hasan). Takıyyüddin en-Nedvî (thk). Dâru’l-kalem. IIII. Dımaşk. 4. Bsk.
Makrizî, Ebû Muhammed Takıyyüddîn Ahmed b. Alî b. Abdilkâdir b. Muhammed (1997). el-Mevâız ve’l-i’tibâr bizikri’l-hıtat ve’l-âsâr. Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye. I-IV. Beyrut. 1. Bsk.
Mâlik, Enes b. Mâlik el-Medenî, (2004). el-Muvattâ’. Muhammed Mustafa el-A’zamî (thk).
Müessesetü Zâyed b. Sultan. I-VIII. el-İmâre. 1. Bsk.
Mizzî, Ebu’l-Haccâc Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdirrahmân b. Yûsuf (1980). Tehzîbu’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl. Beşşâr Avvâd (thk). Müessesetü’r-risale. I-XXXV. Beyrut. 1. Bsk.
Muallimî, Abdurrahman b. Yahya (1986). et-Tenkîl bimâ fî Te’nîbi’l-Kevserî mine’l-ebâtîl.
Muhammed Nâsıruddin el-Elbânî (tlk). el-Mektebetü’l-İslâmî. I-II. Beyrut. 2. Bsk.
Mübârekpûrî, Abdurrahman b. Abdurrahim (ts). Tuhfetü’l-ahvezî bi şerhi Câmiı’t-Tirmizî. Dâru’lkütübi’l-ilmiyye. I-X. Beyrut.
Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb (2001). es-Sünenü’l-kübrâ. Hasan Abdilmun’ım Şiblî (thk). Müessesetü’r-risâle. I-X. Beyrut. 1. Bsk.
Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî (1972). el-Minhâc şerhu Sahihi Müslim İbni’lHaccâc. Dâru ihyâi’t-türâsi’l-arabî. I-IX. Mücelled. Beyrut. 2. Bsk.
Nûmânî, Abdürreşid Mevlana Muhammed, (1996). “Kitabu’l Âsâr Mukaddimesi”. Mehmet Özşenel (trc). Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Yıl. 1996. S. I. s. 233-251.
Öğüt, Salim, (1994). “Ebû Yusuf”. Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA). C. X. s. 260-265. Ankara.
Râfiî, Abdülkerim Ebu’l-Kâsım Kazvînî (2007). Şerhu Müsnedi’ş-Şâfiî. Ebûbekir Vâil Muhammed Bekir Zehrân (thk). I-IV. Vüzâretü’l-evkâf. Katar. 1. Bsk.
Râmehürmüzî, Ebû Muhammed İbn Hallâd el-Hasen b. Abdirrahmân b. Hallâd el-Fârisî (1984). elMuhaddisü’l-fâsıl beyne’r-râvî ve’l-vâî. Muhammed Accâc el-Hatîb (thk). Dâru’l-fikr. Beyrut. 2. Bsk.
Safedî, Salâhuddîn Halîl b. İzziddîn Aybeg (2000). el-Vâfî bi’l-vefeyât. Ahmed el-Arnâûd-Türkî Mustafa (thk). Dâru ihyâi’t-türâs. I-XXIX. Beyrut.
San’ânî, Şerefüddin el-Hüseyn b. Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Salih (1928). Kitâbu Ravdı’n-nazîr Şerhu Mecmûı’l-Fıkhi’l-Kebir. Dâru’l-ciyl. Beyrut.
Sancar, Emîr el-Câvelî Ebû Said Alemüddin (2004). Müsnedü’l-İmam eş-Şâfiî. Mahir Yasin Fuhl (thk). Şirketü Gırâs. I-IV. Kuveyt. 1. Bsk.
Saymerî, Ebû Abdillah el-Hüseyn b. Alî b. Muhammed (1985). Ahbâru Ebî Hanîfe ve Ashâbuhu. Âlemü’l-kütüb. Beyrut. 2. Bsk.
Sehâvî, Ebu’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Abdirrahmân b. Muhammed (1999). el-Cevâhir ve’ddürer fî tercümeti Şeyhı’l-İslam İbni Hacer. İbrahim Bajs Abdilmecîd (thk). Dâru İbn Hazm. I-III. Beyrut. 1. Bsk.
Sehâvî, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Abdirrahmân (2003). Fethu’l-muğîs bi şerhi Elfiyeti’l-hadîs li’l-Irâkî. Ali Hüseyn Ali (thk). Mektebetü’s-sünne. I-IV. Mısır. 1. Bsk.
Sem’ânî, Ebû Sa‘d Abdülkerîm b. Muhammed b. Mansûr (1962). el-Ensâb. Abdurrahman b. Yahya el-Muallimî (thk). Dâiretü’l-meârifi’l-Usmâniyye. I-V. Haydarâbâd. 1. Bsk.
Sem’ânî, Ebû Sa‘d Abdülkerîm b. Muhammed b. Mansûr (1981). Edebü’l-imlâ ve’l-İstimlâ. Max Weisweiller (thk). Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye. Beyrut. 1. Bsk. Sıbt İbnü’l-Acemî, Ebu’l-Vefâ Burhânüddîn el-Halebî (1987). el-Keşfü’l-hasîs ammen rumiye bivaz’ıl hadîs. Subhî es-Sâmerrâî (thk). Âlemü’l-kütüb. Beyrut. 1. Bsk.
Süyûtî, Ebu’l-Fazl Celâlüddîn (ts). Tedrîbü’r-râvî fî Şerhi Takrîbi’n-Nevevî. Ebû Kuteybe Nazar Muhammed el-Fâryâbî (thk). I-II. Dâru Taybe. Riyad.
Şâfiî, Ebû Abdillah Muhammed b. İdris (1951). el-Müsned. Muhammed Âbid es-Sindî (Hz). Dâru’lkütübi’l-ilmiyye. I-II. Beyrut.
Şehristânî, Ebu’l-Feth Tâcüddîn Muhammed b. Abdilkerîm b. Ahmed (1968). el-Milel ve’n-nihal. Abdülaziz Muhammed Vekîl (thk). Müessesetü’l-Halebî. I-III. Kahire.
Şevkânî, Ebû Abdullâh Muhammed b. Alî es-San‘ânî (ts). Bedru’t-tâli’ bimehâsini men ba’de’lkarni’s-sâbi’. Dâru’l-ma’rife. I-II. Beyrut.
Taberânî, Ebu’l-Kasım Ahmed b. Eyyûb (1994). el-Mu’cemu’l-kebir. Hamdî b. Abdilmecîd es-Silefî (thk). Mektebetü İbn Teymiyye. I-XXV. Kahire. 2. Bsk.
Tehânevî, Muhammed A‘lâ b. Alî b. Muhammed Hâmid el-Fârûkî (1996). Mevsûâtü Keşşâfi ıstılâhâtı’l-fünûn ve’l-ulûm. Refik el-Acem (Ed). Ali Dahruc (thk). Corc Zeynati-Abdullah Halidi (trc). Mektebetu Lübnan. I-II. Beyrut. 1. Bsk.
Tozlu, İbrahim, (2016). “İbnü’s-Sübkî’nin Kâıde fi’l-Cerhi ve’t-Ta’dîl ve Cem’ul-Cevâmi Adlı Eserleri Özelinde Hadîs Tenkitçilerinin Uyması Gereken Kurallar/ The Rules Must be Followed by Critics of Hadith According to the Works of Ibnu’s Subki’s Qaidah fi’l-djarh Wa’t-ta’dîl and Jam’u’l-jawami’”. s.255-282. Turkısh Studıes -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-. ISSN: 1308-2140. (Prof. Dr. Mehmet Akkuş Armağanı). Volume. 11/12. Summer. Ankara/Turkey, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9862.
Yâfiî, Afîfüddin Abdullah b. Es’ad (1997). Mir’âtü’l-cenân ve ibretü’l-yaķzân fî ma’rifeti ĥavâdisi’zzamân. Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye. Beyrut. 1. Bsk.
Yâkūt el-Hamevî, Ebû Abdillâh Şihâbüddîn Yâkût b. Abdillâh el-Hamevî el-Bağdâdî er-Rûmî (1995). Mu’cemu’l-buldân. Dâru sâdır. I-VII. Beyrut. 2. Bsk.
Zebîdî, Seyyid Muhammed Murtezâ Huseynî (1879). Ukûdu’l-cevâhiri’l-munîfe. el-Matbaatü’lvataniyye. I-II. İskenderiye.
Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed ed-Dımaşkî (1963). Mîzânü’l-i’tidâl fî nakdi’r-ricâl. Ali Muhammed el-Becâvî (thk). Dâru’l-ma’rife. I-IV. Beyrut. 1. Bsk.
Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed ed-Dımaşkî (1985). Siyeru a’lâmi’n-nübelâ. Şuayb el-Arnâûd (thk). Müessesetü’r-risale. I-XXV. Beyrut. 3. Bsk.
Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed ed-Dımaşkî (1988). Menâkıbu’l-İmam Ebî Hanîfe ve sâhıbeyh. Muhammed Zâhid el-Kevserî-Ebu’l-vefâ el-Efğânî (thk). Haydarâbâd. 2. Bsk.
Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed ed-Dımaşkî (1998). Tezkiretü’lhuffâz=Tabakâtü’l-huffâz. Dâru’l-kütübil ilmiyye. I-IV. Beyrut. 1. Bsk.
Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed ed-Dımaşkî (2003). Târihu’l-İslâm ve vefayâtü’l-meşâhîri ve’l-a’lâm. Beşşâr Avvâd (thk). Dâru’l-garbi’l-İslâmî. I-XV. Beyrut. 1. Bsk.
Zehebî, Şemsüddin Muhammed b. Ahmed (1992). er-Ruvâtü’s-sikâti’l Mütekellem fihim bimâ lâ yûcib reddehüm. Muhammed İbrahim el-Mevsılî (thk). Dâru’l-beşâir. Beyrut. 1. Bsk.
Zehebî, Şemsüddin Muhammed b. Ahmed (1997). Ma’rifetü’l-kurrâi’l-kibâr alâ’t-tabakâti’l-emsâr. Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye. Beyrut. 1. Bsk.
Zemahşerî, Ebü’l-Kasım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî (1998). Esâsü’l-belâğa. Muhammed Bâsil (thk). Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye. I-II. Beyrut. 1. Bsk.
Zeylaî, Ebû Muhammed Yûsuf b. Muhammed (1997). Nasbu’r-râye liahâdîsi’l-Hidâye. Muhammed Avvâme (thk). Müessesetü’r-reyyân. I-IV. Beyrut. 1. Bsk.
Ziriklî, Ebû Gays Muhammed Hayrüddîn b. Mahmûd b. Muhammed b. Alî b. Fâris ed-Dımaşkī (2002). el-A’lâm. Dâru’l-ilim li’l-melâyîn. Beyrut. 15. Bsk.