19078

Manzum Özbek atasözlerinde ahenk

Atasözleri; anonim özellik taşıyan, atalardan kaldığı kabul edilen ve toplumun yüzyıllar boyunca geçirdiği gözlem ve denemelerden ortak düşünce, tutum ve davranışlarla dünya görüşünden oluşan, genel kural niteliğindeki kısa, özlü, kalıplaşmış sözlerdir. Her toplumun söz varlığında az çok atasözü vardır. Anlatım açısından, atasözlerinin manzum olması gibi bir zorunluluk yoktur. Her ne kadar böyle bir zorunluluk yok ise de Özbek atasözlerinin çok önemli bir kısmının manzum biçimde oldukları görülmektedir. Manzum biçimde olunca ister istemez bir takım ahenk özelliklerine sahip oldukları da görülmektedir. Özbek atasözlerindeki ahenk, başka toplumların atasözlerinde ya yoktur ya da varsa bile Özbek atasözlerindeki kadar çok dikkat çekici değildir. Özbek atasözlerindeki başlıca ahenk özellikleri; ses, kelime ve ifade tekrarları ile ses yansımaları ve ses dalgalanmalarıdır. Söz konusu ahenk özellikleri, Özbek Türklerinin ileri derecede bir edebî anlayışa ve müzikal zevke sahip olduklarının açık bir göstergesidir.

Uzbek proverbs in verse harmony

Proverbs is a short, concise and streotyped statement as a canon consisted of anonymity features and ancestral view of observations, experiences, common ideas, attitudes and behaviors acquired for centuries. Most of the language structures of different social groups have proverbs. In terms of expression, the proverbs do not have to be in verse form. In spite of this unnecessary, a very significant part of the proverbs of Uzbeks are in verse. Therefore, because of this feature, it is seen that these proverbs are in harmony. The harmony of proverbs of Uzbeks can not be analyzed in the proverbs of other social groups or if it can be, they are not so outstanding as in the proverbs of Uzbeks. The main features of the proverbs in the Uzbek harmony are sound, words and expressions with repeated onomatopoeias and sound waves. The so-called features of harmony display that Uzbeks have a remarkable literary understanding and musical taste.

PDF

___

AKSAN Doğan, Şiir Dili ve Türk Şiir Dili, Engin Yayınevi, 3. bs., Ankara 1999.
AKSOY Ömer Asım, Deyimler ve Atasözleri Sözlüğü I: Atasözleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1971.
ATALAY Besim, (DLT) Divanü Lûgati‟t-Türk Tercümesi c. I, Türk Dil Kurumu Yayınları, 4. bs., Ankara 1998.
ATALAY Besim, Divanü Lûgati‟t-Türk Tercümesi c. III, Türk Dil Kurumu Yayınları, 4. bs., Ankara 1999.
BERDAK Yusuf, - TULUM, Mehmet Mâhur, Sözlük (Özbekistan Türkçesi- Türkiye Türkçesi Türkiye Türkçesi- Özbekistan Türkçesi), Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul 1994.
ÇETİN Nurullah, Şiir Çözümleme Yöntemi, Öncü Kitap, 3. bs., Ankara 2004.
DİLÇİN Cem, Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Türk Dil Kurumu Yayınları, 6. bs., Ankara 2000.
KORKMAZ Zeynep, Gramer Terimleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1992.
TEKİN Talât, XI. Yüzyıl Türk Şiiri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1989.
(TDEA) Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi I, Dergâh Yayınları, İstanbul 1977.
(TS) Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, 10. bs., Ankara 2005.
YATAĞAN Murat, Özbek Halk Makalleri (Özbek Halk Atasözleri), Dumlupınar Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kütahya 2010.
MİRZAYEV T. vd., Özbek Xalq Maqålläri, Gafur Gulåm Nåmidägi Ädäbiyat vä Sän’ät Näşriyati, Tåşkent 1989