KIBRIS TÜRK VAROLUŞ MÜCADELESİ KONULU ÇOCUK KİTAPLARI ÜZERİNE

Kıbrıs, son altmış yılda Türk kamuoyunda yer eden önemli iki-üç siyasî konudan biridir. 1878'de Osmanlı-Türk hâkimiyetinden çıkan ve 1914'te İngiltere tarafından ilhâk edilen Kıbrıs'ta yaşayan Türkler için, 1974 Mutlu Barış Harekâtı'na kadar geçen yaklaşık yüz yıllık zaman dilimi, var olma-yok olmama mücadelesi şeklinde geçmiştir. Kıbrıs Türklerinin verdiği bu büyük varlık savaşımı, 1983'te KKTC'nin ilân edilmesiyle de zirveye getirilmiştir. Kıbrıs ve Türkiye'de 1950'lerden itibaren adada İngiliz-Rum kaynaklı tedirginlikler ve gelişen siyasî olaylar üzerine edebî eserler doğmaya başlar ve şair yazarlar şiir, roman, hikâye, tiyatro gibi edebî türlerde birçok eser kaleme alırlar. Türk kültüründe zorda kalındığı zaman hemen kahramanlık-hamasi edebiyat devreye girer. Kıbrıs temalı bu eserler tıpkı Türk Kurtuluş Savaşı'nda olduğu gibi halka hitap eden, halkın millî bilincini uyanık tutan popüler-hamasi, hem de propaganda yapma bakımından oldukça değerlidir. Kıbrıs Türk Varoluş Mücadelesi veya Kıbrıs konulu eserler, günümüzde de Türkiye ve Kıbrıs'ta neşredilmeye devam etmektedir. Kıbrıs konulu yazılan hamasi eserlerde, Türk büyükleri ve zaferleri sıkça anılır. Türklük ve Türk tarihinin çok önemli bir yeri vardır. Askerlerin kahramanlıkları, şehitler yüceltilir. Bayrak önemli bir motiftir. Bu eserlerde, tüm Türk milleti birlik ve beraberlik içindedir. Kimi zaman yaşlı, kadın ve çocuklar da savaşın, mücadelenin içinde önemli rol alırlar. Kahraman çocuk, hatta kadın tipleri hiç şüphesiz hamaset ve vatan temalı eserlerde toplum üzerinde etkili olacağı ve moral-manevî destek açısından bireyler üzerinde daha harekete geçirici olduğundan tercih edilmektedir. İşte Türkiye'de, Kıbrıs Türk Varoluş Mücadelesi konulu yazılmış hatırı sayılır çocuk kitabına da rastlamaktayız. Konusu doğrudan çocuk kahramanlığı olan veya çocuk dizisinden çıkan eserlerin yanında, belli bir bölümünde çocuk kahramanlığı geçen eserler de mevcuttur. Kıbrıs'ta ise konusunu doğrudan çocuk kahramanlığı teşkil eden, eserlere rastlanmaz. Ancak bazı eserlerin tematiğinde çocuk kahramanlığına rastlamak mümkündür. Bu çalışmada Türkiye'de çıkan, Kıbrıs Türk Varoluş Mücadelesi konulu çocuk kitapları ve çocuk kahramanların bazı işlevleri tanıtılacak ve tematik incelemeye tabi tutulacaktır

KIBRIS TÜRK VAROLUŞ MÜCADELESİ KONULU ÇOCUK KİTAPLARI ÜZERİNE

Cyprus has been one of the (a few) major political issues in Turkish public opinion for last 60 years. Almost one hundred years until ‘1974 Happy Peace Operation’ was the time for Turks, who have lived in Cyprus which went out of the Ottoman-Turk dominance in 1878 and was perplexed by British in 1914, struggle to survive or not to be disappeared from the surface of the earth. The existence war of Turks of Cyprus’s has been on the paramount by declaring The Turkish Republic of Northern Cyprus (TRNC) in 1983. After 1950s, literary work was emerged in Turkey and Cyprus because of the uneasiness that British-Greek of Cyprus and ongoing political issues caused; upon this, poets and writers produced many literature works such as poems, novel, story, theatre. In Turkish culture heroic and bravery literature work take place when Turks feel that they are pushed into the corner. Cyprus themed literature was vital to keep people’s national consciousness alive and using them as the propagandize tool. All these literature works that reflects the struggle for the existence of Turks of Cyprus and about Cyprus have been continuing to be published. The Turkish leaders/pioneers are often mentioned in heroic literature work related Cyprus and therefore it has an essential place among Turks and in Turkish history. It aims to uplift the military heroism and martyrdom. Flag is another important motive. In the heroic literature, the nation of Turks is united. Those who are old, women and children played an important role in the struggle war. In the heroic literature works, it is preferred to cover a patriotic child, or even a heroic woman based theme to have a dramatic impact on public, support their spiritual power and inspire the individuals’ morale in order to stimulate their motivation for the movement. In Turkey, we have seen considerable amount of the books which are related to the bravery of the children during the struggle of Cypriot Turks survival. Besides the stories which talks about the children bravery and book series of the children, there are some literature works that covers the heroic children stories in some sections of them. However, we have not seen any works that directly talks about the heroic children in Cyprus sources. In the thematic of some literature works, it is possible to see the patriotic stories of the children. In this study, the books related to the struggle of Turks’ existences that are published in Turkey will be introduced and investigated/examined thematically.

___

  • Altıner, A. (1975). Kıbrıs’a Doğan Güneş, İstanbul: Bakış Müessesesi Matbaa ve Kütüphanesi.
  • Bayrı, M. M. (y.t.y). Kıbrıslı Ali Çavuş, y.y.y.
  • Besleyici, H. (1978). Kıbrıslı İkizler, İstanbul: Çocuk ve Gençlik Dizisi.
  • Besleyici, H. (1979). Kıbrıslı Zeynep, İstanbul: Şenyıldız Yayınevi.
  • Birinci, N. (1980). Kıbrıslı Mehmet, İstanbul: Er-Tu Matbaası.
  • Demirağ, F. (1996). Hüzün Ana, Lefkoşa: Galeri Kültür Yayınları.
  • Erdoğan, M. (1967). Kıbrıs Ateşler İçinde, Ankara: Fon Matbaası.
  • İzgören, A. Ş. (2014). Kara Oklar Çetesi Kıbrıs-Aziz Barnabas’ın Sırrı, Ankara: Elma Yayınevi.
  • Kaplan, M. (1985). “Oğuz Kağan Destanı”, Tip Tahlilleri, İstanbul: Dergâh Yayınları.
  • Kaplan, S. (2014). Emre Kıbrıs Savaşında, İstanbul: Alioğlu Yayınevi.
  • Karakartal, O. (2010). “Türkiye’de Çıkan Kıbrıs Türk Varoluş Mücadelesi Konulu Hamasi Kitaplar Üzerine”, Kıbrıs Türk Varoluş Mücadelesi’nin Edebiyata Yansıması, (Yay Haz: İsmail Bozkurt-Cemal Bayak), Lefkoşa: Ajans Yayın Ltd.
  • Kefeli, E. (2003). “Savaş-Çocuk İlişkisinin Kıbrıs Türk Şiirindeki Yansımaları”, İlmî Araştırmalar Dergisi, Sayı: 15, İstanbul.
  • Koçoğlu, Ö.F. (2013). Kıbrıs Fatihi İkinci Selim Han, İstanbul: Çamlıca Basım Yayın.
  • Nesim, A. (1989). Şahmaran, İstanbul: Gümüş Basımevi.
  • Odabaşı, M. A. (1964). Kıbrıs’a Giden Öğretmen, Konya: Kanaat Matbaası.
  • Onuş, E. (2013). “1958 Tarihli ve Kıbrıs Temalı Türkiye Kitap Neşriyatı Üzerine”, Edebiyatta Kıbrıs ve Bahar, (Yay Haz: Kafiye Yinanç-Metin Turan), Ankara: Başkent Klişe ve Matbaacılık Ltd. Şti., s.313-326.
  • Örs, İ. (1975). Mücahitin Oğlu, İstanbul: Milliyet Yayınları.
  • Özen, H. (1973). “Dava Kavramı”, Kıbrıs Türk Ulusal Radyo ve Sahne Oyunları, Lefkoşa: Ergenekon Yayınları.
  • Pir, G. (1985). Karabey Kıbrıs Seferi-Türkler Geliyor, Mağusa: Kıbrıs Postası Basımevi Ofset.
  • Selenge, Ö. (1974). “Fatma Çavuş”, Kıbrıs Türk Ulusal Sahne Oyunları, Lefkoşa: Ergenekon Yayınları.
  • Sülek, Z. (1964). Kıbrıs Kahramanı Karayavuz, İstanbul: Sim Yayınları.
  • Tecmen, H. (2010). Kıbrıs’ta Üç Türk Çocuğu, İstanbul: Özyürek Yayınevi.
  • Tekin, H. (1998). Yeşil Ada’nın Çocukları, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Turgut, S. (2014). Kıbrıs 1571-1974, İstanbul: 2023 Yayınevi.
  • Ulutuğ, Ü. (1973). “Her Şey Bu Vatan İçin”, Kıbrıs Türk Ulusal Radyo ve Sahne Oyunları, Lefkoşa: Ergenekon Yayınları.
  • Ulutuğ, Ü. (1973). “Onlar İçimizde Yaşadıkça”, Kıbrıs Türk Ulusal Radyo ve Sahne Oyunları, Lefkoşa: Ergenekon Yayınları.
  • Uytun, N. (1975). Yemin-Küçük Murat ve Kıbrıs Çıkartması, Ankara: Gaye Matbaası.
  • Yaşın, M. (1994). Kıbrıslı Türk Şiiri Antolojisi, İstanbul: YKY.
  • Yaşın, Ö. (1965). Oğlum Savaş’a Mektuplar-Bir Şahlanışın Destanı, İstanbul: Ekin Basımevi.
  • Yılmaz, A. (1964). Kıbrıs Bizimdir, Rize: Memleket Matbaası.
  • Necmi, B. M. “Gönüllü”, Seyf, Nr. 63, 2 Haziran 1913, s.4.
  • Safa, H. “Bir Validenin Kalbi-Git Mehmet”, Seyf, Sayı: 41, 22 Ekim 1912, s.1.