Kentsel Arkeolojik Alanların Korunma Sorunları: Konuralp Örneği

Kentler farklı tarihsel katmanlara ait bilginin, deneyimin, kültürün hatta sosyo-ekonomik dönemlerin birikiminden oluşmaktadır. Bu katmanlar somut veya somut olmayan kültürel miras değerlerin zeminde birlikteliği sayesinde tarihsel ve kültürel sürekliliği sağlamakta ve kentin hikâyesini anlatmaktadır. Aynı zamanda kentlere özgünlüğünü kazandıran bu katmanlar tarihsel süreç içinde kentleşme ile birlikte değişip dönüşmekte, geçmişin izleri silinmekte veya zarar görmektedir. Bu değişim ve dönüşümlere karşı stratejilerin geliştirilmesi amacıyla son dönemde ortaya çıkan kent arkeolojisi biliminin başlıca tartışma konusu, kentsel arkeolojik alanların sürdürülebilir bütünleşik korunmasıyla erişilebilir duruma getirilmesidir. Mevcut koruma yöntemleri çok katmanlı kentlerin sorunlarını çözmede yetersiz kaldığından, konu özelindeki en büyük zorluk özellikle arkeolojik katmanların bugünle entegre olabilmesi durumudur. Sosyo-ekonomik ve kültürel nedenlerle ortaya çıkan yeni gereksinimler ve buna bağlı gelişen kentleşme arkeolojik sit alanlarını ve tescilli mimarlık ürünlerini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu etki faktörü alan üzerindeki koruma tartışmalarını önemli hale getirmektedir. Bu bağlamda, Düzce ili özelinde M.Ö. 3 yy’ a tarihlenen Prusias ad Hypium antik kentini, üzerinde barındırdığı Erken Cumhuriyet dönemi yerel sivil mimarlık örneklerini ve yakın döneme ait kentsel dokuyu bütünleştiren çok katmanlı yapısını göz önünde bulunduran bir anlayışla ele almak ve koruma sorunlarını tespit etmek hedeflenmektedir. İlgili arkeolojik sit alanının kentteki koruma ve planlama çalışmalarına katılması ve modern kentle bütünleştirilmesi için öneri birtakım yöntemler tartışılmış ve bu kapsamda Prusias ad Hypium antik kenti ve çevresi incelenerek koruma sorunları tespit edilerek öneriler sunulmuştur.

Conservation Problems of Urban Archaeological Sites: The Case of Konuralp

Cities consist of the accumulation of knowledge, experience, culture, and even socio-economic periods belonging to different historical layers. These layers provide historical and cultural continuity and tell the story of the city, thanks to the coexistence of tangible or intangible cultural heritage values on the ground. At the same time, these layers, which give cities their authenticity, are changing and transforming with urbanization in the historical process, and the traces of the past are erased or damaged. The main topic of the science of urban archeology, which has emerged recently in order to develop strategies against these changes and transformations, is to make urban archaeological sites accessible through sustainable integrated protection. Since the existing conservation methods are insufficient to solve the problems of multi-layered cities, the biggest challenge, in particular, is the integration of archaeological layers with today's. New design demands emerging from socio-economic and cultural needs trigger urbanization which has threatened protected areas and listed architectural buildings. This threat has made it important to the protection issue in urban archeologic sites. In this context, the ancient city of Prusias ad Hypium in the province of Düzce which is dated to the 3rd century BC is aimed to examine from the view of the urban archeological concept. Thus the research tackles the conservation problem in a holistic way with the integration of the archeological heritage, local civil architecture, and examples of the early republic with the texture of the recent period. Suggested methods are discussed for the integration of the archaeological site with the conservation and planning studies in the city and its integration with the modern city. In this context, the ancient city of Prusias ad Hypium and its surroundings were examined, and conservation problems were determined and suggestions were presented.

PDF

___

Ahunbay, Z. (2011). Tarihi çevre koruma ve restorasyon. YEM Yayınları. AKS. (n.d.). Konuralp (Düzce) Arkeolojik Sit Alanı Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı Plan Açıklama Raporu.
Altınöz, G. B. (2010). Tarihi dokuda ‘yeni’nin inşası. Ege Mimarlık, 4(75), 18–26.
Anonim. (n.d.). Düzce (Merkez) İlave Revizyon Uygulama İmar Planı Plan Açıklama Raporu.
Anonim. (2004). Change and creation: historic landscape character 1950 - 2000. English Heritage.
Aydeniz, N. E. (2009). Kent arkeolojisi kavramının dünyadaki gelişimi ve Türkiye'deki yansımaları. Journal of Yasar University, 4(16), 2501–2524. https://doi.org/10.19168/jyu.44783
Belge, B. (2004). Çok katmanlı tarihi kent merkezlerinin yönetimi: Kentsel arkeoloji ve planlama. In Planlama (Issue 4/30, pp. 48–56).
Besli, E. (2019). Geleneksel Türk Evi Mimarisinin İncelenmesi: Düzce-Konuralp Örneği. Düzce Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
Bouchair, A., & Dupagne, A. (2003). Building traditions of Mzab facing the challenges of reshaping of its built form and society. Building and Environment, 38(11), 1345–1364. https://doi.org/10.1016/S0360-1323(03)00065-9
Dikmen, Ç. B., & Toruk, F. (2017). Prusias ad Hypium antik kenti üzerinde bir yerleşim: Konuralp. Researcher: Social Science Studies, 5(4), 176–210.
Doyduk, S., & Can, C. (2012). Nesne merkezli koruma bilgisine farklı yaklaşımlar: Kentsel arkeolojik bir araştırma. Sigma, 4, 12–21.
Düzce Belediyesi Arşivi. (2016).
Düzce Yerel Haber. (2019). http://www.haber380.com/anasayfa
Eres, Z. (2017). Koruma biliminin açmazı: Politik söylemin aracı olarak rekonstrüksiyonlar. Mimarist, 60, 77–84.
ICOMOS. (1964). International Charter for the Conservation and Restoration of Monuments and Sites (The Venice Charter).r
ICOMOS. (1975). The Declaration of Amsterdam.
ICOMOS. (1987). Tarihi Kentlerin ve Kentsel Alanların Korunması Tüzüğü.
ICOMOS. (1990). Arkeolojik Mirasın Korunması ve Yönetimi Tüzüğü.
ICOMOS. (2013). The Burra Charter: The Australia ICOMOS Charter for Places of Cultural Significance.
ICOMOS. (1931). Athens Charter for the Restoration of Historic Monuments (Carta del Restauro). Atina Konferansı, 5–6.
Kaya Tanrıverdi, A. & Demir, Z. (2015). Konuralp arkeolojik sit alanlarındaki değişim ve sorunlar. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi , 11 (2) , 111-122 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/duzceod/issue/27442/288620
Kesim, G. A., Köylü, P., & Gültekin, P. (2009). Roma dönemi kent yerleşimleri ve Prusias ad Hypium (Kieros, Üskübü, Konuralp). Düzce Üniversitesi Ormancılık Dergisi, 5(1), 4–24.
Kokal, Ö. (2015). Antik Roma’nın işlek durağı Filibe. Mimarizm. https://www.mimarizm.com/gezi-mekan/antik-roma-nin-islek-duragi-filibe_115927
Kurt, M., Gülşen, N., Kartal Önemli, Z., & Demir, U. (2010). Akçakoca Etnografı̇k Kültür Envanterı̇. Düzce Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.
Os, B. J. H. Van, Groot, T. De, Schreurs, J., Stappers, M., & Verschuur, M. (2016). Combining new awareness and public support for archaeology with in situ preservation of an archaeological monument. Conservation and Management of Archaeological Sites, 18(1–3), 341–351. https://doi.org/10.1080/13505033.2016.1182773
Özçakır, Ö. (2020). Müştereğin olabilirliği: Müze otel Antakya. Arkitera. https://www.arkitera.com/gorus/musteregin-olabilirligi-muze-otel-antakya/
Özcan, K. & Koç San, D. (2011). Kültürel miras yönetimi: Birgi bütünleşik sit alanları için bir model. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 13(2), 97-101 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/baunfbed/issue/24280/257343
Özgürel, G., Alan, R., & Bingöl, Z. (2019). Yerel kalkınmada bir araç olarak festivaller: Munzur kültür ve doğa festivali. International Journal of Social and Economic Sciences, 5(2), 113– 121. Retrieved from https://www.ijses.org/index.php/ijses/article/view/156
Özkaraca, N., & Halaç, H. H. (2021). Tarihi çevrede boşluklar üzerı̇ne tı̇pomorfolojı̇k bı̇r okuma: Konuralp kentsel sı̇t alanı örneğı̇. Ege Coğrafya Dergisi, 30(2), 337–358. https://doi.org/10.51800/ecd.978806
Pasin, B. & Varinlioğlu, G. (2018). Arkeolojik çevre bağlamında yeni yapı tasarımı. 7(20), 173- 182. doi: 10.17484/yedi.426497
Riegl, A. (2018). Modern Anıt Kültü (çeviri: Erdem Ceylan). Daimon Yayınları, 1. baskı.
Sartafij, H., & Melli, P. (1999). Archaeology and the town, report on the situation of urban archaeology in Europe. Council of Europe Publishing.
Savrum Kortanoğlu, M. (2013). Arkeolojik sitler ve derecelendirme sorunu tespit ve tescil. Colloquium Anatolicum, 12, 271–290.
Tanrıverdi Kaya, A. (2016). Kent kimliği oluşumunda kültürel peyzajın rolü: Konuralp örneği. Düzce Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Doktora Tezi.
Taşcı, B. & Akyüz Levi, E. (2016). Kent içi arkeolojik alanlarda kalıntıların sunumuna ilişkin yaklaşımlar: Foça örneği. İdealkent, 7(19), 588-627. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/idealkent/issue/36795/419451
Tuna, N. (2000). Kentsel arkeoloji üzerine. Arkeolojı̇ ve Arkeologlar Derneğı̇ Dergı̇sı̇, 7, 7–13.
Türkiye Turizm Stratejisi 2023 Eylem Planı. (2007). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. www.kulturturizm.gov.tr
UNESCO. (1976). Tarihi alanların korunması ve çağdaş rolleri konusunda tavsiyeler (Recommendation concerning the Safeguarding and Contemporary Role of historic Areas).
UNESCO Genel Konferansı.
Zeyrek, T. H., & Çelik Baran, G. (2005). Prusias ad Hypium (Kieros) Anadolu’nun Kuzeybatısında Antik Bir Kent. Ege Yayınları.
URL 1: https://www.kulturportali.gov.tr/
URL 2: http://www.tarsus.gov.tr/
URL 3: https://www.arkiv.com.tr/
URL 4: https://domusdeitappetidipietra.it/
URL 5: https://www.domusrimini.com/eng/the-surgeon-house/