İNSAN KAYNAKLARI UYGULAMALARINDAN DUYULAN MEMNUNİYETİN İŞE YABANCILAŞMA ÜZERİNDEKİ ETKİSİNDE YÖNETİCİYE GÜVENİN ARACI ROLÜ

Bu çalışmanın amacı insan kaynakları uygulamalarından duyulan memnuniyetin işe yabancılaşma üzerindeki etkisini ve bu etkide yöneticiye güvenin aracılık rolünü incelemektir. Araştırmamızda, olasılığa dayalı olmayan ve herkesi örneğe dahil edilebilme imkanı sağladığı için çok yaygın kullanılan kolayda örnekleme yöntemi tercih edilmiştir. Kolayda örnekleme yöntemiyle çevrimiçi olarak ulaşılan 176 çalışana uygulanan anket formlarının tamamı örnekleme dahil edilmiştir. Yapılan istatistiksel analizler doğrultusunda; insan kaynakları uygulamalarından duyulan memnuniyetin artmasının yöneticiye güveni olumlu yönde etkilediği, yöneticiye güvenin artması ile işe yabancılaşmanın azaldığı, insan kaynakları uygulamalarından duyulan memnuniyet arttıkça işe yabancılaşma düzeyinin azaldığı ancak insan kaynakları uygulamalarından duyulan memnuniyet ile işe yabancılaşma ilişkisi arasında yöneticiye güvenin aracılık etkisi olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. İnsan kaynakları uygulamaları ile ilgili memnuniyet ve yöneticiye güven ayrı ayrı değerlendirildiğinde, her ikisi de işe yabancılaşmayı azaltıcı etkiye sahiptir. Demografik özellikler dikkate alındığında öne çıkan bazı bulgular ise; evli işgörenlerin yöneticiye güvenlerinin bekar işgörenlerden daha fazla olduğu, Y kuşağı işgörenlerin insan kaynakları uygulamalarından duydukları memnuniyetin ve yöneticiye güven düzeylerinin X kuşağı işgörenlerden daha yüksek olduğu, ön lisans düzeyinde öğrenim gören işgörenlerin yöneticiye güven puanlarının, lisans ve lisansüstü düzeyde öğrenim gören işgörenlerin puanlarından daha yüksek olduğu ve kıdem arttıkça yöneticiye güvenin azaldığı ancak işe yabancılaşmanın arttığıdır. Ayrıca insan kaynakları uygulamaları ile ilgili memnuniyet yöneticiye güveni artırmakta ve işgörenlerin İK memnuniyeti yüksek olduğunda zaten düşük olan işe yabancılaşma düzeyi yöneticiye duyulan güvenin yüksek olmasından etkilenmemektedir.

THE SATISFACTION OF THE HUMAN RESOURCES PRACITES EFFECT ON WORK ALIENATION BY THE MEDIATING ROLE OF TRUST IN MANAGERS

The aim of this study is to examine the impact of satisfaction with human resources practices on job alienation and the mediating role of trust in managers in this effect. In our study, because it is not based on probability and allows everyone to be included in the sample, the most widely used sampling method was preferred. All of the questionnaire forms applied to 176 employees who were accessed online through easy sampling were included in the sample. According to the statistical analysis; It was concluded that the increase in satisfaction with the human resources practices positively affects the manager, the alienation of the job decreased with the increase in the trust in the manager, the lower the level of alienation from the human resource applications, but the lack of mediation between the satisfaction with human resources practices and the alienation relationship between the employees. When the satisfaction with the human resources practices and trust in the manager are evaluated separately, they both have a reducing effect on alienation. Considering the demographic characteristics, some prominent findings are; It was found that the employees' trust in the manager was higher than the employees of the X generation, and that the trust points of the employees at the associate degree were higher than those of the undergraduate and graduate students. and when the seniority increases, trust in the manager decreases, but alienation is increased. In addition, satisfaction with human resources practices increases trust in managers and the level of alienation of the employees who are already low when HR satisfaction is high is not affected by the high level of trust in the manager.

___

  • Abutayeh, B. & Al-Qatawneh, M., (2012). The Effect of Human Resource Management Practices on Job Involvement in Selected Private Companies in Jordan. Canadian Social Science, 8(2), ss.50-57.
  • Akhtar, S., Ding, D.Z. & Ge, G.L., (2008). Strategic HRM Practices And Their Impact On Company Performance In Chinese Enterprises, Human Resource Management, 47(1), ss.15-32.
  • Akın, Ö. & Erdost Çolak, H. E. (2012). İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamalarıyla Örgütsel Performans Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 85-114.
  • Alkalha, Z.S., Al-Zu'bi, H.A.D., Al-Dmour, H., Alshurideh,M. & Masa'deh, R. (2012), Investigating the Effects of Human Resource Policies on Organizational Performance: An Empirical Study on Commercial Banks Operating in Jordan. European Journal of Economics, Finance and Administrative Sciences, 51, 44-64.
  • Babür, S. (2009), “Turizm Sektöründe Örgütsel Yabancılaşma: Antalya Beş Yıldızlı Konaklama İşletmelerine Yönelik Bir Araştırma”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
  • Baltaş, A. (2013). Ekip Çalışması ve Liderlik. 12.Basım. Remzi Kitabevi. İstanbul.
  • Batt, R. ve Moynihan, L.M. (2006), Human Resource Management, Service Quality, and Economic Performance in Call Centers. Cornell University ILR School Center for Advanced Human Resource Studies.
  • Bayram, N. 2010. Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş. Ezgi Kitabevi. Bursa.
  • Biber, L. (2006). İnsan Kaynakları Uygulamalarının Örgütsel Performansa Etkisi Üzerine Bir Uygulama, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Bloom, N. ve Reenen, J.V. (2010). Human Resource Management and Productivity. National Bureau of Economic Research, NBER Working Paper Series, http://www.nber.org/papers/w16019 (Erişim Tarihi, 01.12.12).
  • Bollen, K.A. (1989). Structural Equations With Latent Variables. NY: Wiley Corp.
  • Bonjean, C.M. ve Grimes, M.D. (1970). “Bureaucracy and Alienation: A Dimensional Approach”, Social Forces, 48/3, 365-373.
  • Brower,H.H., Lester,S.W., Korsgaard, M.A. & Dineen,B.R. (2009). A Closer Look at Trust Between Managers and Subordinates: Understanding the Effects of Both Trusting and Being Trusted on Subordinate Outcomes, Journal of Management, 35(2), ss. 327-347
  • Brown, T.A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. NY: Guilford Publications Inc. Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı (14. Baskı). Ankara: PEGEM Akademi.
  • Clark, C.M. & Payne, R.L. (1997). The Nature and Structure of Workers' Trust in Management. Journal of Organizational Behaviour, 18, ss.205-224.
  • Covey, S.M.R. (2011). Her Şeyi Değiştiren Tek Şey Güven. 4.Basım. Varlık Yayınları. İstanbul.
  • Cunningham, J. B. & MacGregor, J. (2000). Trust and the Design of Work: Complementary Constructs in Satisfaction and Performance. Human Relations 53 (12), ss.1575-1591.
  • Çakmak, A.F. & Biçer, İ.H. (2006). Performans Değerleme Sisteminden Duyulan Memnuniyeti Etkileyen Unsurlar. İTÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 1, 3-14.
  • Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve Lisrel uygulamaları. Ankara: PEGEM Akademi.
  • Dailey, R. C. & Kirk, D.J. (1992). Distributive and Procedural Justice as Antecedents of Job Dissatisfaction and Intent to Turnover. Human Relations, 45, 3, 305-318.
  • Demirer, T., Özbudun, S. (1998). Yabancılaşma, Öteki Matbaası, Ankara.
  • Devanna, M.A., Fombrun, C.J. & Tichy, N.M. (1984). A Framework For Strategic Human Resource Management. (Ed.) C.J. Fombrun, , N.M. Tichy & M.A. Devanna, Strategic Human Resource Management, New York: John Wiley.
  • Dirks, K. T. & Ferrin, D. L. (2002). Trust in Leadership: Meta-Analytic Findings and Implications For Research and Practice, Journal of Applied Psychology, 87(4), ss. 611-628.
  • Erkmen, T. & Esen, E. (2013), Hizmet Sektöründe Yöneticiye Duyulan Güven İle Kuruma Duyulan Güven İlişkisinin İncelenmesi, Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), ss.1-12
  • Eryılmaz, A. & Burgaz, B. (2011). Özel ve Resmi Lise Öğretmenlerinin Örgütsel Yabancılaşma Düzeyleri. Eğitim ve Bilim, 36(161), ss. 271-286.
  • Fettahlıoğlu, Tamara (2006), “Örgütlerde Yabancılaşmanın Yönetimi: Kahramanmaraş Özel İşletme ve Kamu Kuruluşlarında Karşılaştırmalı Bir Araştırma”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
  • Fromm, E. (2003). Özgürlük Korkusu. Çeviren: Selma Koçak, Doruk Yayıncılık, Ankara.
  • Gökçen, A., Çavuş, M.F. (2014). Farklılık Yönetimi ile Örgütlerde Yabancılaşmanın Önlenmesi: Yazınsal Derleme. Akademik sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 (1), ss.525-533.
  • Gray,D., McHardy, J., Brown, S. & Taylor,K. (2015). Employee Trust and Workplace Performance, Journal of Economic Behavior & Organization, 116, ss. 361–378.
  • Haznedar, B. (2006). İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamalarının Firma Performansına Etkileri. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Hirschfeld, R. Ve Feild, H.S. (2000). “Work Centrality and Work Alienation: Distinct Aspects of a General Commitment to Work”, Journal of Organizational Behavior, 21/7, 789-800.
  • Hooper, D., Coughlan, J. and Mullen, M. (2008). Structural Equation Modeling: Guidelines for Determining Model Fit. The Electronic Journal of Business Research Methods. 6(1), 53-60.
  • Hu, L. and Bentler, P.M. (1999). Cutoff Criteria for fit Indexes in Covariance Structure Analysis: Conventional Criteria Versus New Alternatives. Structural Equation Modeling, 6, 1-55.
  • Huselid, M.A. (1995). The Impact of Human Resource Management Practices on Turnover, Productivity and Corporate Financial Performance. Academy of Management Journal, 38, 3, 635-672.
  • Johnson-George, C. E., & Swap, W. C. (1982). Measurement of Specific Interpersonal Trust: Construction and Validation of a Scale to Assess Trust in a Specific Other. Journal of Personality and Social Psychology, 43: 1306-1317.
  • Kahveci, G., Demirtaş, Z. (2014). Örgüt Kültürünün Örgütsel Yabancılaşmaya Etkisi: Örgütsel Güvenin Aracılık Rolü. Turkish Journal of Educational Studies, 1 (3), 27-62.
  • Katou, A.A. (2008). Measuring the impact of HRM on organisational performance, Journal of Industrial Engineering Management, 01(02), 119-142.
  • Kelloway, K.E. (1989). Using Lisrel for Structural Equation Modeling: A Researcher’s Guide. Londong: Sage.
  • Khan, M.A. (2010). Effects of Human Resource Management Practices on Organizational Performance – An Empirical Study of Oil and Gas Industry in Pakistan, European Journal of Economics, Finance and Administrative Sciences, 24, ss.157-175.
  • Kılıç, İ., Saraçlı, S., Doğan, İ., Pelit, E. (2017). Hastane İşletmelerinde Mobbingin Örgütsel Yabancılaşma Üzerine Etkisi: Afyonkarahisar da Bir Uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9 (4), 734-747.
  • Kinnie, N. Hutchinson, S. , Purcell, J. , Rayton, B., Swart, J. (2005). Satisfaction with HR Practices and Commitment to the Oganisation: Why One Size Does Not Fit All. Human Resource Management Journal, 15, 4, 9–29.
  • Kiraz, S. (2011). Yabancılaşmanın Kökeni Üstüne. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, S.12, ss. 147- 169.
  • Kluger, A. N. , DeNisi, A. (1996). The Effects of Feedback Interventions on Performance: A Historical Review, a Meta-Analysis, and a Preliminary Feedback Intervention Theory. Psychological Bulletin, 119, 254-284.
  • Knoll, D. L. & Gill, H. (2011). Antecedents of Trust in Supervisors, Subordinates and Peers, Journal of Managerial Psychology, 26(4), ss.313-330.
  • Krot, K. & Lewicka D. (2012). The Importance of Trust in Manager-Employee Relationship, International Journal of Electronic Business Management, 10(3), ss. 224-233.
  • Laka-Mathebula, M.R. (2004). Modelling The Relationship Between Organizational Commitment, Leadership Style, Human Resources Management Practices And Organizational Trust, PhD Thesis, University of Pretoria.
  • Lee, B. (2017). Güvenin Kuralları. Humanist Yayınları. İstanbul.
  • Majumder, T.F. (2012). Human Resource Management Practices and Employees’ Satisfaction Towards Private Banking Sector in Bangladesh. International Review of Management and Marketing, 2(1), ss. 52-58.
  • Mayer, R.C. & Davis, J.H. (1999). The Effect of the Performance Appraisal System on Trust For Management: A Field Quasi-Experiment. Journal of Applied Psychology, 84, ss.123-136.
  • McAllister, D.J. (1995). Affect- And Cognition-Based Trust As Foundations For Interpersonal Cooperation in Organizations, Academy of Management Journal, 38(1), No.1, ss.24-59.
  • McMahan, G.C., Bell, M. & Virick, M. (1998). Strategic Human Resource Management: Employee Involvement, Diversity, and International Issues. Human Resource Management Review, 8(3), ss.193-214.
  • Meydan, C. H., Şeşen, H. 2011. Yapısal Eşitlik Modellemesi AMOS Uygulamaları. Detay Yayıncılık. Ankara.
  • Nair, N., Vohra, N. (2012). The Concept of Alienation: Towards Conceptual Clarity. International Journal of Organizational Analysis, 20(1), ss.25-50.
  • Nakhleh, H.M.A, Patel, N.V. & Dangarwala, U.R. (2012). The Effectiveness of Human Resource Management Practicies on Hotel Performance, International Journal of Research in Commerce & Management, 3(3), ss.64-69.
  • Ofluoğlu, G. Büyükyılmaz, O. (2008). Yabancılaşmanın Teorik Gelişimi ve Tarihsel Süreç İçinde Farklı Alanlarda Görünümleri, Kamu-İş, C. 10, S. 1, ss. 113-144.
  • Özutku, H. & Çetinkaya, M., (2012). Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi ve Firma Performansı Arasındaki İlişkide İçsel ve Dışsal Uyumun Moderatör Etkisi: Türk Otomotiv Sektöründe Bir Alan Araştırması, Ege Akademik Bakış, 12(3), ss.351-367.
  • Paauwe, J. & Boselie, P. (2005). Best Practices in spite of Performance: Just a Matter of Imitation? International Journal of Human Resource Management, 16, ss.987-1003.
  • Pfeffer, J., (1998). The Human Equation: Building Profits by Putting People First. Harvard Business School Press, Boston, s.64.
  • Rempel, J. K., Holmes, J. G., & Zanna, M. D. 1985. Trust in close relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 49: 95- 112.
  • Robbins S. P., Judge, T. A. (2012). Örgütsel Davranış (Organizational Behaviour). Çeviri Editörü: Prof. Dr. İnci Erdem, 14. Basımdan Çeviri, Nobel: İstanbul.
  • Salihoğlu, G. H. (2014). Örgütsel Yabancılaşma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 6 (2), ss.1-11.
  • Schumacker, R.E. and Lomax, R.G. (1996). A beginner’s guide to sctructural equation modeling. NJ: Lawrence Erlbaum Associates Inc.
  • Seeman, M. (1959). On Personal Consequences of Alienation in Work. American Sociological Review, 31, s.98.
  • Shore, L.M., Tetrick, L.E., Lynch, P. & Barksdale, K. (2006). Social and Economic Exchange: Construct Development and Validation. Journal of Applied Social Psychology, 36, 837–867.
  • Snell, S.A. & Dean J.W. (1992). Integrated Manufacturing and Human Resource Management: A Human Capital Perspective. Academy of Management Journal, 35(3), ss.467-504.
  • Srutismara, P., Pati Prakash, S. & Rastogi, A. (2018). Work Alienation: Role of Organization&Supervisor Support in Indian BPO Sector. The Indian Journal of Industrial Relations, 54(1), ss.106-119.
  • Şimşek, M. Şerif, Tahir Akgemci & Adnan Çelik (2008), Davranış Bilimlerine Giriş Ve Örgütlerde Davranış, Ankara: Gazi Kitabevi.
  • Şimşek, M.Ş., Akgemici T. & Çelik A. (2015), Davranış Bilimlerine Giriş ve Örgütlerde Davranış, Konya: Eğitim Yayınevi.
  • Şimşek, M.Ş., Çelik, A., Akgemci, C.D. & Fettahlıoğlu, T. (2006). “Örgütlerde Yabancılaşmanın Yönetimi Araştırması”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, ss.569-587.
  • Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modellemeleri. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
  • Tabachnick, B.G. and Fidell, L.S. (2001). Using Multivariate Statistics (4. Eds). MA: Allyn & BaconInc.
  • Tannenbaum, S.I. & Yukl, G. (1992). Training and Development in Work Organisations. Annual Review of Psychology, 43, ss. 399-441.
  • Taştan, S., İşçi, E., Arslan, B. (2014). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, ss.121-138.
  • Thompson, B. (2004). Exploratory and Confirmatory Factor Analysis: Understanding Concepts and Applications. DC: American Psychological Association.
  • Triguero, R., Rena-Vinces, J., Rendon, M.G. & Sánchez-Apellaniz, M. (2012). Human Resource Management Practices Aimed at Seeking the Commitment of Employees on Financial and Non-Financial (Subjetive) Performance in Spanish Firms: An Empirical Contribution. Journal of Economics, Finance and Administrative Science, 17(32), ss.17-30.
  • Uysal, H. T. (2018). Çalışanlarda İşe Yabancılaşmanın Üretkenlik Karşıtı İş Davranışlarına Etkisi, BMIJ, 6(4), ss. 1434-1454.
  • Uysaler, Alper L. (2010), “Örgütsel Yabancılaşmanın Örgütsel Bağlılık, İş Tatmini Ve İşten Ayrılma Eğilimi ile Bağlantısı Ve Yabancılaşma Yönetim”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gebze İleri Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze.
  • Vlachos, I. (2008). The Effect of Human Resource Practices on Organisational Performance: Evidence from Greece. The International Journal of Human Resource Management, 19, 1, 74-79.
  • Wang, K. Y. & Clegg, S. (2002). Trust and Decision Making: Are Managers Different in The People's Republic of China and in Australia?, Cross Cultural Management, 9(1), ss. 30-45.
  • Wells, C. V. & Kipnis, D. (2001). Trust, Dependency and Control in The Contemporary Organization, Journal of Business and Psychology, 15(4), ss. 593-603.
  • Zengin, Y. & Kaygın, E. (2016). İşyerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Örgütsel Yabancılaşma İlişkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. İnternational Journal of Academic Value Studies, 2(5), ss. 76-98.