Batı ile kurulan coğrafî, iktisadî münasebetlerin yanı sıra sosyal, siyasal ve kültürel münasebetlerin de kurulması Osmanlı’da Batılılaşma sürecini hızlandırır. Batının milliyet ve hürriyet söylemleri Batı’ya gidenlerin çoğunu etkiler. Bu fikirler, çok uluslu Osmanlı’nın siyasî bütünlüğüne zarar verir niteliktedir. Bu yüzden iktidar tarafından hürriyet, milliyet gibi fikirlerin yayılması engellenmeye çalışılır. Ama Batı’yı görenler, Batı hayranlığına sahip olanlar ve Osmanlı’nın kurtuluşunun ancak Batılılaşmayla elde edilebileceğini düşünenler, Osmanlı’da hürriyetçilik ve milliyetçilik gibi fikirlerin hızla yayılmasını sağlarlar. Bütün engellemelere rağmen bu fikirler yayılarak toplum içinde -özellikle de gençler arasında- kabul görür. Bu fikirler neticesine Batı’nın bir davranışı olarak ortaya çıkan ve Yeni Osmanlılarla başlayan firar fikri, II. Abdülhamid döneminde bir moda hâline gelir. Ayrıca modernitenin yaratılmasına ortam oluşturan bu fikrin temelinde, hürriyet anlayışının yattığı görülmektedir. Ama düşünce ve firarlara etki eden bu hürriyet fikrinin edebiyatçılara veya dönemin edebî hayatına bir faydasının dokunup dokunmadığı bilinmemektedir. Bu çalışmada, okuyucuda olumsuz bir çağrışım uyandıran ‘firar’ kelimesinin, hürriyet ile ortaya çıkan anlamıyla II. Abdülhamid dönemi istibdadı ve sansüründe edebiyatçıların hayatı ve sanatı üzerindeki etkisi ele alınmıştır. Düşünce ve firarlara etki eden hürriyet ile dönem şartlarının getirdiği zorunluluklar çerçevesinde edebiyatın farklı bir yolda ilerlediği ve geliştiği görülmüştür. İstibdad ve onunla gelen firar düşüncesinin, edebiyatçıların sanatının oluşmasında önemli bir unsur olduğu anlaşılmıştır.

The establishment of social, political and cultural relations as well as the geographical and economic relations established with the West accelerate the Westernization process in the Ottoman Empire. Many of those who went to the West, is influenced by the Western discourse of nationalism and Libertarianism. These ideas is damaged to the political integrity of the multinational Ottoman. Therefore, it is tried to prevent the spread of ideas such as the idea of freedom by power. But those who see the West, those who have western admiration, and those who interpret the salvation of the Ottoman as westernization, can spread ideas such as liberty and nationalism in the Ottoman Empire with rapid. Despite the obstacles, these ideas spread among the society, especially among young people, are accepted. During the period of II. Abdülhamid, the idea of the escape that emerged as a behavior of the West and started with the New Ottomans, it is turned a fashion. On the basis of this idea, which creates the environment for the creation of modernity, it is seen that the concept of liberty lies. But this idea of freedom, which influences thought and escape, it is not known whether has benefited to the literary or literary life of the period. In this study, the word 'escape', which evokes a negative connotation in the reader and revealed meaning liberty were discussed influence on the life and art of the literati during period of II. Abdülhamid’s autocracy. İt has been seen that literature has progressed and developed in a different way in the conditions imposed by period conditions that liberty affect the ideas and escape. It is understood that the idea of escaping which emerged with autocracy is an important element in the formation of the art of the literati.