MAHMUD DERVİŞ'İN ARAPÇA'DAN TÜRKÇE'YE YAPILAN ŞİİR ÇEVİRİLERİNİN YETERLİLİK VE KABUL EDİLEBİLİRLİK BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

20. yüzyılın ikinci yarısı sonrası başta olmak üzere, küresel yakınlaşma ile giderek küçük bir hale gelen dünyada; yabancı dil öğrenmek, bilimsel ve kültürel faaliyetlerden haberdar olmak önemi tartışılmayacak kadar büyük gereksinimler haline gelmiştir. Bu önemli ihtiyaca cevap verebilmek için karşımıza çıkan yolların başında çeviri gelmektedir. Zira, çeviri öğrenilmek istenen veya aktarılması hedeflenen mesajın kavranma düzeyini sağlamada etkin rol oynamaktadır. Dünyada varlığını sürdüren dillere genel olarak baktığımızda; her birinin kendi kültürünün bir parçası olarak ortaya çıkan anlamsal ifadelere, ses ve işaret biçimlerine sahip olduklarını görmekteyiz. Her ne kadar aynı aile mensubu diller arasında benzer yapılar bulunabilse de, farklı dil ailelerine ait kültürel farklılıklar, özellikle de soyut kavramların ifade biçimleri çok geniş alanları kapsamaktadır. Söz konusu farklılıklara zemin hazırlayan şekil ve anlam yapısı sebebiyle çeviri, çeşitli tartışmalara maruz kalmış bir olgu olarak nitelendirilebilir. Bir iletişim aracı olarak dilin kullanımını incelediğimizde; bireyler öncelikle irtibata geçmek istedikleri kişilere vermek istedikleri mesajı belirlerler. Bu ifadelerin önemli bir kısmı şiir metinlerinde karşımıza çıkmaktadır. Şiirin kendine has üslubu, içerdiği özenle seçilmiş sözcükleri, anlatım dili ve şekli itibarıyla çevirmenleri çok zorlayan bir edebi tür olarak nitelendirilebilir. Düz metinlere göre daha farklı bir yapıya sahip olan şiirde; kafiye, ses ve ölçü gibi unsurlar yer almaktadır. Bu çalışmada, Arapçadan Türkçeye birden fazla çevirmence çevirisi yapılan Mahmûd Dervîş şiirleri, dilsel, anlamsal, üslupsal açılardan incelenmiş, yeterlilik ve kabul edilebilirlik bağlamında değerlendirilmiştir.

EVALUATION OF MAHMOUD DARWISH’S POETRIES TRANSLATED FROM ARABIC TO TURKISH IN TERMS OF COMPETENCE AND ACCEPTABILITY

In the world which has become increasingly small with the global approach, especially after the second half of the 20th century, learning foreign languages and being aware of scientific and cultural activities have become a big necessity beyond question. Translation is the main way to respond this important need. Because the translation plays an active role in ensuring the level of comprehension of the message intended to be learned or to be transferred. When we look generally at languages that continue their existence in the world, we see that they each have the meaningful expressions and sound and signal formats which have been emerged as part of their own cultures. Although similar structures can be found among the same family members, cultural differences of different language families, especially abstract forms of expression, cover very large areas. Due to the shape and meaning structure that prepares the ground for these differences, translation can be considered as a phenomenon that has been subject to various discussions. When we examine the use of language as a communication tool; individuals first determine the message they want to give to the people they want to contact. An important part of these expressions is encountered in poetry texts. Poetry can be described as a literary genre which forces the translators due to its own style, its carefully chosen words, and language and format of expression. In poetry which has a different structure than plain texts, there are some components such as rhyme, sound and measure. In this study, Mahmoud Darwish’s poetries which has been translated from Arabic to Turkish by more than one translator has been examined from the linguistic, semantic and stylistical aspects and evaluated in terms of competence and acceptability.

___

  • Aksan, D. (2013). Şiir dili ve Türk şiir dili. Ankara: Bilgi.
  • Aksoy, N. (2001). Çeviride çevirmen seçimleri ışığında çeviri eleştirisi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 4 (3), 1-16.
  • Altay, A. (2001). Şiir çevirisinde çevrilemeyenler. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 29-43.
  • Aytaç, G. (1999). Türkiye'de edebi çeviri etkinliği. Ö. Yağcı. (Ed.), Cumhuriyet dönemi edebiyat çevirileri seçkisi içinde (s. 347-349). Ankara: Kültür Bakanlığı.
  • Bengi-Öner, Işın, (1999), Çeviri Bir Süreçtir...Ya Çeviribilim. İstanbul: Sel Yayıncılık.
  • Bennîs, M. (2008). Aşkın kitabı (M. Fındıkçı, Çev.). İstanbul: Kırmızı.
  • Bennîs, M. (2015). Aşkın kitabı (M. H. Suçin, Çev.). İstanbul: Kırmızı.
  • Berk, İ. (1978). Çeviride şiir dili. Türk Dili Çeviri Sorunları Özel Sayısı, 71-76.
  • Dağbaşı, G. (2007). Arapçadan Türkçeye Yapılan Şiir Çevirilerinde Ara Dil Kullanımı Problemi, Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literatu and History of Turkısh or Turkic, Volume 12 / 22, p. 287-300, ISSN: 1308-2140, Ankara.
  • Dağbaşı, G. (2007). Şiir Çeviri Eleştirisi, Akdem Yayınları, İstanbul.
  • Dervîş, M. (2008). Biz kaybettik aşk da kazanmadı (L. Göktaş, Çev.). İstanbul: Kitabevi.
  • Dervîş, M. (2009). Yalnızlık yenilemeden kendini (M. Fındıkçı, Çev.).İstanbul: Can.
  • Dervîş, M. (1994). Evrâku’z-Zeytûn. Beyrut: Dâru’l-Avde.
  • Dervîş, M. (1995). Limâzâ Terekte el-Hisân. Riyâd, el-Rayyes lil-kutub ve’n-neşr.
  • Dervîş, M. (1999). Serîru’l- Garîbe. Riyâd, el-Rayyes lil-kutub ve’n-neşr.
  • Durusoy, G. (1998). Apollinaire'nin şiirlerini çevirirken ekinsel ve biçimsel farklılıklar. Çeviribilim ve Uygulamaları, 21-33. Ebû Muhammed Abdullah Muslim b. Kuteybe (t.y.). Eş-Şi’r ve’ş- şuarâ I.
  • el-Muallâ, H. Açık acı (M. Fındıkçı, Çev.). İstanbul: Artshop.
  • el-Muallâ, H. Gülün gölgesi yok (M. H. Suçin, Çev.). İstanbul: Kırmızı.
  • Er, R. (2012). Çağdaş Arap edebiyatı seçkisi. Ankara: Vadi.
  • Göktaş, B. (2011). 1990-2008 yılları arasında Arapçdan Türkçeye yapılan edebi çeviriler üzerine bir inceleme. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Göktürk, A. (2011). Çeviri: dillerin dili. İstanbul: Yapı Kredi.
  • Kabbânî, N. (1971). el-a'mâlu'ş-şi'riyye el-kâmile. Beyrut.
  • Kabbânî, N. (2000). Aşkın kitabı (L. Mignon, Çev.). İstanbul: Ayışığı.
  • Kabbânî, N. (2000). Hüzünlü ırmak (M. Fındıkçı, Çev.).İstanbul: İyi Şeyler.
  • Kabbânî, N. (2014). Gazaba uğramış şiirler ve diğerleri (İ. Demirci, Çev.). İstanbul: İz.
  • Kabbânî, N. (1986). Kudüs. http://tahliller.blogcu.com/kudus-nizar-kabbani/2189829 adresinden erişilmiştir.
  • Kabbânî, N. (2016). Aşkın kitabı (M. H. Suçin, Çev.). Ankara: Hece. Karakurt, Ü. Ç. (1998). Şiir Çevirisinde Kaynak Seslerin Çeviri Metinden Özgün Metine Doğru Yakınlık Olgusu. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
  • Kayahan, H. (1988). Şiir çevirisi üzerine. Metis Çeviri, 148-150.
  • Kazan, R. (2015). Arap edebiyatında serbest şiirin ilk örneklerinden: Bedr Şakir esSeyyab'ın unşûdetu'l-matar "yağmurun türküsü" adlı şiiri. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 47-73.
  • Lefevere, A. (1975). Translating poetry: seven strategies and blueprint. Amsterdam: Van Gorcum.
  • Menemencioğlu, Nermin (1998), Çeviri Sorunları, Metis Çeviri: 22-14.
  • Mengi, M. (1996). Divan şiirinde yergi amaçlı söz sanatları. Journal of Turkish Studies, 126-132.
  • Öner, I. B. (1999). Çeviri bir süreçtir...ya çeviribilim. İstanbul: Sel. Öner, I. B. (1992). Şiir Çevirisini Yönlendiren Kısıtlamalar. Dilbilim
  • Özkırımlı, A. (1999). Çeviri. Ö. Yağcı (Ed.), Cumhuriyet dönemi edebiyat çevirileri seçkisi içinde (s. 217-222). Ankara : Kültür Bakanlığı.
  • Pakdil, N. (1976). Arap şiiri güldeste I. Ankara: Edebiyat Dergisi.
  • Pakdil, N. (1976). Arap şiiri güldeste II. Ankara: Edebiyat Dergisi.
  • Sarıkaya, M. (2003). el-Cahız'dan es-Safedi'ye çeviri teorisi. Bilimname III, 133-151.
  • Suçin, E. S. (2015). Aşktan ve savaştan başka nedir ki hatırlanan. İstanbul: Kırmızı.
  • Suçin, M. H. (2012). Dünden bugüne Arapçaya çevirinin serüveni. Ankara: Kurgan.
  • Suçin, M. H. (2013). Öteki dilde var olmak. Ankara: Say.
  • Suçin, M. H. (2014). el-edebu'l-arabi fi'l-luğati't-turkiyye. es-sekâfetu'l-arabiyye ‘ala tarîki'l-harir , 194-221.
  • Suçin, M. H. (2016). Tercemet eş-şi’r el-Arab’i ile’l-luğa et-Turkiyye. 17 Kasım 2016 tarihinde verilen konferans. Ankara: Mısır Büyükelçiliği. Suçin,
  • M. H. (2015). Arap İslam dünyası Türkiyenin stratejik derinliğidir. https://mehmethakkisucin.com/2015/07/16/sucin-arap-islam-dunyasi-turkiyeninstratejik- derinligidir/ adresinden erişilmiştir.
  • Suçin, M. H. (2004). Arapça Çeviride Sözcük ve Kalıplaşmış İfadeler Düzeyinde Genel Eşdeğerlik Sorunları. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Sunel, A.Hamit. (). Yabancı Dil Öğretimi ve Yabancı Dille Öğretim, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Ankara. s. 121-127, 1994
  • Toury, G. (1980). In search of a theory of translation. Tel Aviv: Porter Institute for Poetics and Semitics.
  • Ünlü, A. (2016). Şamlı güvercin gerdanlığı. Temmuz Dergisi, 45-46.
  • Yalçın, P. (2003b). Vedat Gülşen Üretürk’ün Kırmızı ve Siyah Çevirisindeki Dil Kullanımı. Dil Dergisi, 118, 34-42.
  • Yücel, C. (1983). Her boydan dünya şiirinden seçmeler. İstanbul: Adam.