HZ. PEYGAMBER DÖNEMİNDE KUDÜS’TE MESCİD-İ AKSA VAR MIYDI?

Kur'ân-ı Kerim'de çevresinin mübarek kılındığı ifade edilen Mescidi Aksâ, Hz. Peygamber'in hadislerine göre Mescid-i Haram'dan sonra yeryüzünde inşa edilen ikinci mescit ve Mescid-i Haram ile Mescid-i Nebevî'den sonra ibadet maksadı ile ziyaret edilebilecek üçüncü mescittir. Binaenaleyh Mescid-i Aksâ yeryüzündeki üç büyük mescidden biridir. Bu kutsal mabed, birçok peygamberin tevhid mücadelesine şahitlik ettiğinden tevhidin sembolü, bulunduğu coğrafyada meydana gelen bilgi ve tecrübe birikiminin dünya medeniyetine önemli katkılar sağlamasından dolayı medeniyetlerin merkezi ve birçok peygamber tarafından inşa edilip ibadet mekânı olarak kullanılmasından ötürü peygamberlerin mirası olarak nitelendirilebilir. Mezkûr mescidin Kudüs topraklarında yer aldığı hemen herkes tarafından bilinen ve kabul edilen bir husustur. Çünkü Mescid-i Aksâ'nın Kudüs'te olduğuna delalet ya da işaret eden ayetler, hadisler ve tarihî rivayetler bir tarafa, bu Mescid'in Kudüs'te bulunduğuna dair haberler ve bilgiler tarih boyunca nesilden nesile tevatüren nakledilmiştir. Ancak Hz. Peygamber döneminde Kudüs'te böyle bir mescidin bulunmadığı düşüncesiyle söz konusu mescidin Kudüs'te değil, başka yerlerde aranması gerektiğine dair günümüzde farklı görüş ve iddialar ileri sürülmüştür. Bu çalışmada, sözü edilen görüş ve iddiaların arka planı araştırılıp incelenecek, sadece İslam dünyası için değil Yahudi ve Hıristiyanlar için de büyük öneme sahip olan Mescid-i Aksâ'nın, Hz. Peygamber döneminde Kudüs'te yer alıp almadığına ilişkin tespit ve değerlendirmelerde bulunulacak, elde edilen sonuçlar araştırmacıların ve okuyucuların dikkatlerine sunulacaktır

WAS THERE MASJD-AL AQSA IN JERUSALEM DURING THE PERIOD OF THE PROPHET MOHAMMAD?

It had been stated in the Holy Quran that the surroundings of AlAqsa Mosque (Al-Masjid al-Aqsa) was blessed. According to hadiths (sayings) of the Prophet Muhammad (PBUH), it is the second built mosque on earth following the Masjid Al-Haram (Great Mosque of Mecca or The Kaaba). Besides, it is the third mosque which is worth visiting for the purpose of worship, after the Masjid Al-Haram and Al-Masjid anNabawi (the Prophet's mosque in Madinah). Therefore, it is one of the three greatest mosques on earth. This holy temple can be considered as the symbol of Tawhid (oneness or unity of Allah) because it had witnessed to the tawhid struggles of many prophets, as a center of civilizations because of its important contributions to world civilization through the accumulation of knowledge and experience emerged on its surroundings. At the same time, it can be characterized as the legacy of prophets; as it had been built by many prophets and used as a place of worship. It has been known and accepted by almost everybody that the said mosque exists on the territory of Al-Quds (Jerusalem). Because verses from the Quran, sayings of the Prophet (PBUH) and historical narrations imply or indicate this fact. Moreover, this truth has been also conveyed from generation to generation with a strong chain of narrations through tidings and knowledge. However, different views and claims have been asserted nowadays, stating that "in the times of the Prophet (PBUH) there had not been a mosque in Jerusalem and thus, the said mosque should be searched elsewhere." This study will investigate the background of those views and claims, will make some evaluations on the claim whether Al-Aqsa Mosque had taken place in Jerusalem in the times of the Prophet (PBUH), which bears a great importance not only for the Islamic world but also for Jews and Christians. Then the findings will be offered to the attention of researchers and readers

PDF

___

Abdulkerim, Muhammed (tsz). Kitâbu’l-Mescidi’l-Aksa, byy.
Abdurrezzâk, Ebû Bekir, es-San’ânî (1983). el-Musannef, thk. Habîburrahman el-A’zamî, Beyrut.
Ağırakça, Ahmet (2009). “Kudüs ve Mescid-i Aksâ’nın İslam’daki Yeri” Mescid-i Aksâ Sempozyumu, İstanbul Barış Platformu, İstanbul.
Ahmed b. Hanbel (1995). Müsned, thk. Şuayb Arnavut-Adil Mürşid, Beyrut.
Ahmed Ömer Haşim (1981). el-Mescidü’l-Aksâ ve Mekânetuhu fi’l-İslâm, Mecelletü’l-Ezher, 53/7, Kahire.
Âlûsî, Ebu’l-Fadl Şihâbuddîn (tsz). Rûhu’l-Meânî, Beyrut.
Ateş, Süleyman (1997-2003). Kur’an Ansiklopedisi, ‘İsra ve Mirac’, İstanbul.
____________ ‘Mescid-i Aksâ Nerede?’, Vatan Gazetesi; (28.01.2006).
Âyiş Abîd, Muhammed (1991). el-Mescidü’l-Aksâ fi’l-Kitâb-i ve’s-Sünne, Terbiye, sayı: 99, Doha.
Azimli, Mehmet (2010). Siyeri Farklı Okumak, Mekke Yılları, Ankara Okulu Yayınları, Ankara.
Azimli, Mehmet (2009). İsra ve Miraç Olayları Üzerine Bazı Mülahazalar, Bilimname: Düşünce Platformu, 2009/1, cilt: VII, sayı: 16, s. 43-58.
Balcı, İsrafil (2014). İsra ve Mi’râc Gerçeği, Ankara.
Baykal (1979). Orhan, İslâm İctimaî Hayatında Mescid ve Câmi, İslâm Medeniyeti, cilt: IV, sayı: 2.
Bayram, Mikail (2001). “Kur’an’da Adı Geçen Mescidü’l-Aksa Nerededir?”, İktibas, Sayı: 274 (Ekim), Ankara.
Belâzürî, Ebu’l-Abbas Ahmed b. Yahya (1996). Ensâbu’l-Eşrâf, thk. Muhammed Hamidullah, Beyrut.
____________ (1987). Fütûhu’l-Büldân, thk. Abdüllah Enis et-Tübbâ’-Ömer Enis et-Tübbâ’, Beyrut.
Beydavi, Abdullah b. Ömer b. Muhammed Nâsıruddin (2001). Hâşiyetü’l-Kûnevî alâ Tefsîri’lİmâmi’l-Beydâvî, Beyrut.
Beyhakî, Ebu Bekir Amed b. Hüseyin (1988). nşr: Abdulmut’î Kal’acî, Delâilu’n-Nübüvve ve Ma’rifetu Ahvâli Sâhibi’ş-Şerîa, Beyrut.
Bozkurt, Nebi (2009). Kur’an ve Sünnet’te Mescid Kavramı, Sosyal ve Ferdi İşlevleri Açısından Namaz ve Cami -Tartışmalı İlmi Toplantı-, 18-19 Ekim 2008, Üsküdar Belediyesi Altunizade Kültür Merkezi.
____________ (2002). “Kubbetü’s-Sahre”, DİA, Ankara.
____________ (2004). “Mescid-i Aksâ”, DİA, Ankara.
____________ (2006). “Namazgâh”, DİA, İstanbul.
Bozkurt, Mustafa-Küçükaşcı, Sabri (2004). “Mescid-i Haram”, DİA, Ankara.
Buhârî, Muhammed b. İsmâîl (1315/1897). Sahîhu'l-Buhârî, İstanbul.
Buhl, F. (1993). “Kudüs” İA, İstanbul.
Cabarin, Raid Fethi Halid (2009). “Tarihî Süreçte Mescid-i Aksâ”, Çağdaş Araştırmalar Merkezi (Merkez Dirasat al-Muasarah) Arapçadan çev. Suna Demir, Mescid-i Aksâ Sempozyumu, İstanbul Barış Platformu, İstanbul.
Can, Yılmaz (1995). “İlk İslâm Mescidlerine Genel Bir Bakış”, Diyanet İlmi Dergi, cilt: XXXI, sayı: 4.
Celaleddin Muhammed-Celaleddin Abdurrahman (1948). Tefsîru’l-Celaleyn, Mardin.
Ebû Adirrahman es-Selefî (tsz). İs’âdu’l-Ahissâ bi Zikri Sahihi Fedâili’ş-Şâm ve’l-Mescidi’l-Aksâ, byy.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş'as es-Sicistanî (1988). Sünen, Kahire.
Elmalılı, Muhammed Hamdi (1979). Hak Dini Kur’ân Dili, İstanbul.
Erarslan, Sadık (2007). Kâbe ve Mescid-i Haram, Editör: Ali Bakkal, Hz. İbrahim [1. Hz. İbrahim sempozyumu bildirileri], 17-18 Ekim 1997, Şanlıurfa.
Evliya Çelebi (2006). Seyahatname (Kısaltılmış Versiyon), Sadeleştirerek çev. Tevfik TemelkuranNecati Aktaş- Mümin Çevik), İstanbul.
Ezher (1970). Mecmau’l-Buhûsi’l-İslamiyye, Mart.
Guillaume, Alfred (1953) Where was al- Masjidd al-Aqsâ, al-Andalus dergisi, sayı: 18, s. 323-336.
Güç, Ahmet (1993). “Yeryüzünde Üç Büyük Mescid”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt: V, sayı: 5, s. 270.
____________ (2003). “Mabed”, DİA, Ankara.
____________ (2013) Yahudilik, DİA, İstanbul.
Gürkan, Menderes (2013). “Zerkeşi, Bedreddin”, DİA, İstanbul.
Harman, Ömer Faruk (2002). “Kudüs”, DİA, Ankara.
Hamidullah, Muhammed (1993). İslâm Peygamberi, (çev. Salih Tuğ), İrfan Yayınları, İstanbul.
Hey’et (1980). el-Mevsûatu’l-Fıkhiyye, Haz. Vezâretu’l-Evkaf ve’ş-Şu’ûni’l-İslâmiyye, Kuveyt.
Hey’et (2001). el-Mevsûatu’l-Arabiyye, “el-Aksâ (el-Mescid)”, Dımaşk.
Hicazi Tarık Ahmed (2010). Şia ve Mescid-i Aksâ, Konya. el-Khatip, Abdullah (2004). Kur’an’da Kudüs, çeviren: Ramazan Işık, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt: IX, sayı: 1, s. 130-31.
İbn Asâkir, Ebu’l-Kasım Ali b. Hasan (1995). Târîħu Medînet-i Dımaşķ, thk. Muhibbuddin Ebu Saîd Ömer b. Garâme el-Amrevî, Beyrut.
İbn Ebî Şeybe, Ebu Bekir Abdullah b. Muhammed (2006). el-Musannef, thk. Muammed Avvâme, Beyrut.
İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdülmelik (tsz). es-Sîretü'n-nebeviyye thk. Mustafa es-Seka ve Arkadaşları, Kahire.
İbn İshâk, Ebû Bekr b. Muhammed b. İshâk b. Yesâr (1981). Kitâbü'l-Mübtede' ve'l-Meb'as ve'lMegâzî: Sîretü İbn İshâk (thk. Muhammed Hamîdullah), Konya.
İbn Kesir, Ebu’l-Fida İsmail (2000). Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, thk. Mustafa Seyyid Muhammed ve Arkadaşları, Kahire.
____________ (1998). el-Bidaye ve’n-Nihâye, thk. Abdullah b. Abdu’l-Muhsin et-Türkî, Cîze.
İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd (1981). Sünen, İstanbul.
İbn Sa’d, Ebu Abdillah Muhammed (2001). et-Tabakatü’l-Kübrâ, thk. Ali Muhammed Ömer, Kahire.
İbn Teymiye (2005). Mecmû’u’l-Fetâvâ, thk. Amir el-Cezzar, byy.
İbnu’l-Cevzî, Cemalüddin Ebu’l-Ferec (tsz). Târîhu Beyti’l-Makdis, byy.
Hey’et (2007). Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, DİB Yayınları, Ankara.
Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed (2006). el-Câmiu’l-Ahkâmi’l-Kur’ân, thk. Abdullah b. Abdilmuhsin et-Türkî, Beyrut.
Kutub, Seyyid (1971). Fî Zilali’l-Kur’an, çev. İ. Hakkı Şengüler-M.Emin Saraç-Bekir Karlığa, Hikmet Yayınevi, İstanbul.
Mâlik b. Enes (2004). Muvatta, thk. Muhammed Mustafa el-A’zamî, byy.
Mes’ûdî, Ebu’l-Hasan Ali b. Hüseyin (1990). Murûcu’z-Zeheb ve Meâdinu’l-Cevher, Beyrut.
Mucîruddîn el-Hanbelî (1999). el-Ünsü’l-Celîl bi Târîhi’l-Kuds ve’l-Halîl, Amman.
Müslim, Ebü'l-Hüseyn b. Haccâc (1998). Sahîhu Müslim, Riyad.
Nâsır b. Abdirrahman (tsz). Sahratü’l-Kudüs fî Dav’i’l-Akideti’l-İslâmiyye, byy.
Nesâî, Ahmed b. Şu'ayb (1986). Sünen, thk, Abdulfettah Ebû Ğudde, Haleb.
Nesefi, Ebu’l-Berekât (2005). Abdullah b. Ahmed, Tefsir, Dâru’n-Nefâis, Beyrut.
Nevevi (1929). Sahîhu Müslim bi Şerhi’n-Nevevî, Beyrut.
Önkal, Ahmet – Bozkurt (1993). Nebi, “Cami”, DİA, İstanbul.
Özcan, Mustafa (2009). “Mescid-i Aksâ ve Üçüncü Mabedin Kaderi” Mescid-i Aksâ Sempozyumu, İstanbul Barış Platformu, İstanbul.
Razi, Fahreddin (1981). Mefati-ul Ğayb, Dâru’l-Fikr.
Salah, Raid 2009). “Aksa Tehlikede”, çev. Mustafa Salah, Mescid-i Aksâ Sempozyumu, İstanbul Barış Platformu, İstanbul.
Suyûtî, Celâleddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr (2002). el-İsrâ ve’l-Mi’râc (el-Âyetu’l-Kübrâ fî Şerhi Kıssati’l-Kübrâ), Beyrut.
Şefik, Ahmed Mahmud (Medine İslam Üniversitesi Tarih bölümü başkanı) (1984). Târîhu’l-Kuds, Amman.
Taberî, Ebû Cafer Mummed b. Cerîr (2001). Tefsiru’t-Taberî Câmi’u’l-beyân an Te’vîli Âyi’lKur’ân, thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî, Kahire.
____________ (1119/1707). Târîhu’r-Rusûl ve’l-Mulûk, thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, Kahire.
Tanyu, Hikmet (1988). “Ağlama Duvarı”, DİA, İstanbul.
Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsâ (1981). Sünen (nşr. Ahmed Muhammed Şâkir), İstanbul.
Vâkıdî, Muhammed b. Ömer (2004). el-Meğâzî, tah. Muhammed Abdulkadir- Ahmed Atâ, Beyrut.
Yavuz, Salih Sabri (2005). “Mi’râc”, DİA, İstanbul.
Yılmaz, Abdullah (1977). “Mescid-i Haram”, Hakses, sayı: 155.
Zemahşerî, Ebu’l-Kasım Mahmud b. Ömer (1998). el-Keşşâf an Hakaiki Ğavamidi’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekavîl fî Vucûhi’t-Te’vîl, thk. Adil Ahmed-Ali Muhammed, Riyad.
Zerkeşî, Muhammed b. Abdillah (1999). İ’lâmu’s-Sâcid bi Ahkâmi’l-Mesâcid, thk. Ebu’l-Vefa Mustafa el-Merâğî, Kahire.