320215

HOŞGÖRÜ TUTUM ÖLÇEĞİ: BİR ÖLÇEK GELİŞTİRME ÇALIŞMASI

İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin hoşgörü değerine ilişkin tutumlarını ölçebilecek geçerli ve güvenilir bir tutum ölçeği geliştirmeyi amaçlayan bu çalışma, tarama modeli niteliğinde betimsel bir çalışmadır. Çalışma grubunu, Ordu ili Altınordu ilçesindeki ilkokullarda öğrenim gören 548 dördüncü sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Tutum maddelerini oluşturma, uzman görüşüne başvurma, ön deneme, geçerlik çalışması, faktör analizi ve güvenilirlik hesaplama aşamalarına uygun olarak geliştirilen ölçekle ilgili olarak madde geçerliğine kanıt olmak üzere madde-toplam korelasyonları ve alt-üst grup ortalamaları farkına dayalı madde analizi hesaplanmıştır. Madde-toplam korelasyonları .35 ile .65 arasında değişen ölçeğin %27’lik alt-üst grupların ortalamaları arasındaki tüm farkların anlamlı olduğu belirlenmiştir. Yapılan açımlayıcı faktör analizi sonucunda, faktör yük değerleri .813 ile .432 arasında değişen ve toplam varyansın %88,466’sını açıklayan 5 faktör elde edilmiş ve elde edilen bu faktörler "Anlayış", “Saygı”, “Empati” “Esneklik” ve “Önyargı” olarak adlandırılmıştır. Yapılan doğrulayıcı faktör analizi sonuçları ise modelin uyum iyiliği indekslerinin kabul edilebilir düzeyde olduğunu gösterirken, yapılan açımlayıcı faktör analizinden elde edilen sonuçları da doğrulamıştır. 14’ü olumlu, 15’i olumsuz olmak üzere toplam 29 maddeden oluşan ölçeğin iç tutarlılık güvenirlik katsayısı .87 olarak hesaplanmıştır. Yapılan analizler ve hesaplamalar sonucunda; geliştirilen Hoşgörü Tutum Ölçeğinin, ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin hoşgörü değerine ilişkin tutumlarının belirlenmesinde geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olarak kullanılabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

SCALE OF TOLERANCE ATTITUDE: A STUDY OF SCALE DEVELOPING

This study, which aims to develop a valid and reliable attitude scale that can measure the attitudes of the 4th grade primary school students to the tolerance value, is a descriptive study as a screening model. The working group constitutes 548 fourth grade students studying in the primary schools in the district of Ordu, Altınordu. Substance-total correlations and item analysis based on the difference between the upper and lower group averages were calculated as evidence for item validity with respect to the scale developed in accordance with the stages of building attitude, expert opinion, pre-test, validity study, factor analysis and reliability calculation. All of the differences between the mean of the subscales of the item-total correlations ranging from .35 to .65 and the subscales of 27% were found to be significant. As a result of the explanatory factor analysis, 5 factors were obtained which explained 88.466% of the total variance which ranged from .813 to .432 and these factors were obtained as "Understanding", "Respect", "Empathy", "Flexibility" and "Prejudice ". Verified confirmatory factor analysis results also confirm the results obtained from the explanatory factor analysis, while showing that the model's goodness of fit indexes are acceptable. The internal consistency reliability coefficient of the scale consisting of 29 items, 14 of which is positive and 15 of which is negative, was calculated as .87. As a result of analysis and calculations made; the developed Tolerance Attitude Scale can be used as a valid and reliable measurement tool in determining the attitudes of the fourth grade students of primary school to their tolerance values.

PDF

___

Ajzen, I. and Fishbein, M. (1977). Attitude-behavior relations: A theoretical analysis and review of empirical research. Psychological Bulletin, 84(5), 888-918
Akarsu, B. (1998). Felsefe Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
Akbaş, O. (2004). Türk milli eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının ilköğretim II. Kademedeki gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
Akbaşlı, S., Yanpar-Yelken, T. ve Sünbül, Ö. (2010). Öğretmen adayı demokratik eğilim ölçeği geliştirme çalışması. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (1), 94-108.
Aktepe, V. (2010). İlköğretim 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde “yardımseverlik” değerinin etkinlik temelli öğretimi ve öğrencilerin tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara
Aladağ, S. (2009). İlköğretim sosyal bilgiler öğretiminde değer eğitimi yaklaşımlarının öğrencilerin sorumluluk değerini kazanma düzeyine etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
Arslan, A. (2006). Bilgisayar destekli eğitim yapmaya ilişkin tutum ölçeği. Yüzüncüyıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, III (II), 34-43.
Aydın, O. (2002). Davranış üzerinde sosyal etkiler. E. Özkalp, (Ed.) Davranış Bilimlerine Giriş. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Baysal, A.C. (1981). Sosyal ve Örgütsel Psikolojide Tutumlar. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayınları.
Berk, F. (2012). İlköğretim sosyal bilgiler dersinde uygulanan performans görevlerine yönelik geliştirilen tutum ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(3), 597-615, Doi Number: 10.7827/TurkishStudies.3579, http://www.turkishstudies.net, ANKARA-TURKEY
Bloom, B. S. (2012). İnsan Nitelikleri ve Okulda Öğrenme. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Büyükkaragöz, S. (1995). Yükseköğretim Programları ve Demokratik Tutumlar. Ankara: Türk Demokrasi Vakfı Yayınları.
Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Byrne, B. M. (1998). Structural Equation Modeling With Lisrel, Prelis and Simlis: Basic Concepts, Aplications and Programming. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Çalışkan, H. ve Sağlam, H. İ. (2012). Hoşgörü Eğilim Ölçeğinin Geliştirilmesi ve İlköğretim Öğrencilerinin Hoşgörü Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 1431-1446
Çevik, C. ve Alat, K. (2012). Uygulama öğretmenlerinin öğretmenlik uygulaması dersine yönelik tutum ölçeği geliştirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 359-380
Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Demircioğlu, İ. H. (2008). Using historical stories to teach tolerance: The experiences of Turkish eighth-grade students. Social Studies, 99 (3), 105-110.
Devellis, R. F. (2017). Scale Development Theory and Applications. London: SAGE Publications Inc.
Dickey, D. (1996). Testing the fit of our models of psychological dynamics using confirmatory methods: An introductory primer. Advances in Social Science Methodology, Bruce Thompson (Ed.). London: JAI Press.
Dilmaç, B. (1999). İlköğretim öğrencilerine insani değerler eğitimi verilmesi ve ahlaki olgunluk ölçeği ile eğitimin sınanması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Dilmaç, B. (2007). Bir Grup Fen Lisesi Öğrencisine Verilen İnsani Değerler Eğitiminin İnsani Değerler Ölçeği ile Sınanması. Yayınlanmamış doktora tezi, Selçuk Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya
Erkorkmaz, Ü., Etikan, İ., Demir, O., Özdamar, K. ve Sanisoğlu, Y. (2013). Doğrulayıcı faktör analizi ve uyum indeksleri, Turkiye Klinikleri J Med Sci, 33(1), 210-223
Ersoy, A. F. (2007). Sosyal bilgiler dersinde öğretmenlerin etkili vatandaşlık eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
George, D. and Mallery, P. (2016). IBM SPSS Statistics 23 Step by Step: A Simple Guide and Reference. New York: Routledge.
Güllü, A. (2017). Yakın ilişkilere ilişkin inanç ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12(35), 213-224 DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12718 ISSN: 1308-2140, ANKARA-TURKEY
Güneş, H. (2015). Eğitim Bilimleri Terimleri Sözlüğü. Ankara: Ütopya yayınevi.
Güzeller, C. O. (2005). Orta öğretim kurumları öğrenci seçme ve yerleştirme sınavının geçerliği. Yayımlanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
Kağıtçıbaşı, Ç. ve Cemalcılar, Z. (2016). Dünde Bugüne İnsan ve İnsanlar. İstanbul: Evrim Yayınevi
Kalaycı, Ş. (2017). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Dinamik Akademi Yayın Dağıtım.
Karagöz, Y. ve Kösterelioğlu, İ. (2008). İletişim becerileri değerlendirme ölçeğinin faktör analizi metodu ile geliştirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (21), 81-97.
Karasar, N. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık
Kayış, A. (2009). Güvenirlik analizi. Şeref Kalaycı (Ed.), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
Kaymakcan, R (2007). Ahlaki bir değer olarak hoşgörü ve eğitimi. R. Kaymakcan ve M. Uyanık (Ed.). Teorik ve Pratik Yönleriyle Ahlak. İstanbul: DEM yayınları
Keleş, B. (1995) Türk kültüründe hoşgörü. Uluslararası Hoşgörü Kongresi Bildirileri. Antalya: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Kıncal, R. Y. ve Işık, H. (2003). Demokratik eğitim ve demokratik değerler. Eğitim Araştırmaları, 11, 54-58.
Kırmızı, F. S. (2012). Öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlığına yönelik tutum ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(3), 2353-2366, Doi Number: 10.7827/TurkishStudies.3372, http://www.turkishstudies.net, ANKARA-TURKEY
Kıroğlu, K., Elma, C., Kesten A. ve Egüz, Ş. (2012). Üniversitede demokratik bir değer olarak hoşgörü. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 3(2), 86-104
Kline, R. B. (2005). Principles and Practice of Structural Equation Modeling. New York: Guilford Publication, Inc.
Köklü, N. (1995). Tutumların ölçülmesi ve likert tipi ölçeklerde kullanılan alternatif seçenekler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 28 (2), 81-94.
Kuyurtar, M. (2000). Ortaçağ İslam düşüncesinde hoşgörü. Yayınlanmamış doktora tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
McGowan, T. M., & Godwin, C. M. (1986). Citizenship education in the early grades: A plan for action. Social Studies, 30, 108-207.
Morgan, C.T. (2015). Psikolojiye Giriş. Ankara: Eğitim Kitabevi Yayınları
Öner, N. (1999). Felsefe Yolunda Düşünceler. Ankara: Akçağ yayınları
Özdamar, K. (2015). Paket Programlarla İstatistiksel Veri Analizi 1. Eskişehir: Nisan Kitabevi
Özer, N. ve Dönmez, B. (2013). Güvenlik kameraları ve okul güvenliği: Bir ölçek geliştirme çalışması. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(3), 437-448, Doi Number: 10.7827/TurkishStudies.4584, www.turkishstudies.net, ANKARA-TURKEY
Schermelleh-Engel, K. and Moosbrugger, H. (2003). Models: Tests of significance and descriptive, Psychological Research Online, 8(2). 23-74
Selvi, K. (2006). Developing a teacher trainees’ democratic values scale: Validity and reliability analyses. Social Behavior and Personality, 34 (9), 1171-1178
Sharma, S. (1996). Applied Multivariate Techniques. J. Wiley & Sons Inc., New York.
Stapleton, C.D. (1997). Basic concepts and procedures of confirmatory factor analysis. Paper Presented at The Annual Meeting of The Southwest Educational Research Association (Austin, January).
Sümbüloğlu K. ve Akdağ B. (2009). İleri Biyoistatistiksel Yöntemler. Ankara: Hatipoğlu Yayınları
Şahin, Ç. (2011). Perceptions of prospective teachers about tolerance Education. Educational Research and Reviews, 6 (1), 77-86.
Taş, H. (2016). Mesnevî Destekli Değerler Eğitiminin İlkokul 4. Sınıf Öğrencilerinin Tutumlarına Etkisi. Yayınlanmamş doktora tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
Taş, H. ve Kıroğlu, K. (2017). Mevlâna’nın dinler-üstü bir hümanist olduğu savı üzerine bir değerlendirme. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12(13), 557-576, Doi Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11870, http://www.turkishstudies.net, ANKARA- TURKEY
Tatar, A. F. (2009). Okul öncesi eğitiminde (5–6 yaş) hoşgörü eğitimi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
Tavşancıl, E. (2014). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Tezbaşaran, A. (1996). Likert Tipi Ölçek Geliştirme Kılavuzu. Ankara: Psikologlar Derneği Yayınları.
Uygun, S. ve Engin, G. (2014). Temel demokratik değerler ölçeği: Bir ölçek geliştirme çalışması. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(5), 2021-2031, www.turkishstudies.net, DOİ Number: 10.7827/TurkishStudies.6660, ANKARA-TURKEY
Walzer, M. (1998). Hosgörü Üzerine. Abdullah Yılmaz (Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları
Yeşil, R. (2002). Okul ve ailede insan hakları ve demokrasi eğitimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Yeşil, R. (2010). Demokratik öğretmen kararlılığı ölçeğinin geçerlik ve güvenirliği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10, 2615-2642.
Yeşilyaprak, B. (2012). Eğitimde Rehberlik Hizmetleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
Yürüşen, M. (1996). Liberal Bir Değer Olarak Ahlaki ve Siyasal Hoşgörü. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.