OKUMA EĞİTİMİNDE METİN YAPISI FARKINDALIĞI: BİLGİLENDİRİCİ METİN ÖRNEĞİ

İnsan dil ve düşünce sisteminin doğal bir yansıması olan metinler eklerin, sözcük ya da düşüncelerin basit biçimde bir biri ardına eklenmesinin çok daha ötesinde, metinsel yapının her bir farklı katmanında, metin türünün gerekli kıldığı genel türsel ilkeler uyarınca ve anlamlı biçimde bir biri ardına eklemlenen, karmaşık ilişkiler ağı üzerine kurulmuş dilsel ve dilbilgisel unsurlardır. Bu nedenle okuma - anlama sürecinde, metin alıcısının etkin bir okuma - anlama süreci geçirebilmesi ve okuma ediminin temel çıktısı olarak metinlerden bilgi edinebilmesinin yolu ancak ve ancak karmaşık ilişkiler ağı üzerine kurulmuş olan metinlerin nasıl çözümleneceğini bilmesiyle mümkündür. Metni çözümlemenin yolu da bir metni diğerinden ayıran, metinde yer alan duygu ve düşüncelerin okuyucuya ne şekilde aktarıldığıyla ilgili olan ve ayrıca okuma sürecinde odak penceresi yaratarak okurun metin türü şemasına erişimine olanak tanıyan yapısal özelliklerin belirlenerek okuma eğitimiyle ilgili eğitim programlarına dâhil edilmesiyle mümkündür. Bu noktadan hareketle çalışmanın amacı, bilgilendirici metin türüne özgü ayırıcı yapısal bir özellik olarak okuma - anlama sürecinde bilgilendirici metinlerin okunmasına, anlaşılmasına, değerlendirilmesine ve metin türleri arasındaki farklığının kavranmasına katkı sağlayacağı düşünülen tanıtsallık ulamının, bilgilendirici metin türüyle olan ilişkisinin belirlenerek bu metin türünde sergilediği görünümlerinin betimlenmesidir.

THE AWARENESS OF TEXT STRUCTURE IN READING INSTRUCTION: THE CASE OF INFORMATIVE TEXTS

Texts, which are a natural reflection of the human language and thought system, are linguistic and grammatical elements that are organized in a meaningful manner and in accordance with the general typological principles required by the text based on a complex network of relationships in every single layer of the textual structure rather than a simple string of words and ideas added together. Therefore, in the reading comprehension process, the way in which the audience can go through an efficient reading comprehension process and acquire knowledge out of the text as the basic output of the reading act is only possible by knowing how to analyze the texts established on this network of complex relations. In order to analyze the text, it is also necessary to identify the structural features that distinguish the text from others, that are related to how the feelings and ideas in the texts are transferred to the reader, and that allow access to the text type scheme by creating a focus window during the reading process and include these features in the reading education curriculum. Thus, the purpose of this study is to explore the link between the type of informative text and linguistic evidentiality, which is thought to contribute to the understanding of the difference among text types through reading, understanding, and evaluating informative texts within the reading comprehension process as a distinctive structural feature of the informative text, and describe the representations that emerge in this type of texts.

___

  • De Beaugrande, R. D., & Dressler, W. (2013). Introduction to Text Linguistics. London - New York: Routledge.
  • Bhatia, V. K. (2013). Analysing Genre: Language Use in Professional Settings. London - New York: Routledge.
  • Bloom, B. S. (2016). İnsan Nitelikleri ve Okulda Öğrenme (3 b.). (D. A. Özçelik, Çev.) Ankara: Pegem Akademi.
  • Bonnie, J. F., & Elizabeth, R. G. (2010). The Structure of Text. P. D. Pearson içinde, Handbook of Reading Research (s. 319-351). New-York - London: Routledge.
  • Bruner, J. S. (1957). Going Beyond the Information Given. J. S. Bruner, E. Brunswik, L. Festinger, F. Heideger, K. F. Meuzinger, C. E. Osgood, & D. Rapaport içinde, Contemporary Approaches in Cognition (s. 41-69). Cambridge, Massachusetts: Harward University Press.
  • Bruning, R. H., Schraw, G. J., Norby, M. M., & Ronning, R. R. (2004). Cognitive Psychology and Instruction (4 b.). Upper Saddle River, New Jersey Ohio: Pearson.
  • Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı (20 b.). Ankara.
  • Büyüköztürk, Ş., Çakmak, K. E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (15 b.). Ankara: Pegem Akademi.
  • Carlisle, J. F. (2000). Awareness of the Structure and Meaning of Morphological Complex Words: Impact on Reading. Reading and Writting: An Interdisciplinary Journal, 12, 169-190.
  • Carlisle, J. F., & Addison, S. C. (2005). Exploring the Role of Morphemes in Word Reading. Reading Research Quartery, 40(4), 428-449.
  • Chall, J. S. (2012). Readability: An Appraisal of Research and Application. Whitefish, Massachusetts: Literar Licensing.
  • Chall, J. S., Jacobs, V. A., & Baldwin, L. E. (1990). The Reading Crisis: Why Poor Children Fall Behind. Cambridge: Harvard University Press.
  • Corcu, D. (2010). Tanıtsallığın Durum Anlambilimsel Sunumu: Türkçede Tanıt Türleri. Basılmamış Doktora Tezi: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Crystal, D. (2008). A Dictionary of Linguistics and Phonetics (6 b.). Massachusetss: Blackwell Publising Ltd.
  • Çelik, T. (2015). Öğrencilerin E-Kitap Okuma Tutumlarının İncelenmesi. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish, 10(3), 271- 284.
  • Deacon, S. H., & Francis, K. (2017). The Relationship of Morphological Analysis and Morphological Decoding to Reading Comprehension. Journal of Research in Reading, 40(1), 1-16.
  • Gamgam, H., & Altunkaynak, B. (2013). SPSS Uygulamalı Parametrik Olmayan Yöntemler (5 b.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Goldman, R. S., & Rakestraw, J. A. (2000). Structural Aspects of Constructing Meaninf From Text. M. L. vd. içinde, Handbook of Reading Research (Cilt 3, s. 311-335). New York - London: Routledge.
  • Güriş, S., & Astar, M. (2014). Bilimsel Araştırmalarda SPSS ile İstatistik. İstanbul: Der Kitapevi Yayınları.
  • Hatim, B., & Mason, I. (1990). Discourse and Translation. London -New York: Longman Publishing.
  • Johnstone, B. (2002). Discourse Analysis. Oxford: Blacwell Publishing.
  • Karasar, N. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemi (27 b.). Ankara: Ankara: Nobel Akademik.
  • Kartal, M. (2014). Bilimsel Araştırmalarda Hipotez Testleri (4 b.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
  • Klare, G. R. (2010). Readability. P. D. Pearson içinde, Handbook of Reading Research (Cilt 1, s. 681-744). New York - London: Pearson.
  • Komisyon. (2014). Ortaöğretim Dil ve Anlatım 11. Sınıf Ders Kitabı (3 b.). Ankara: Devlet Kitapları.
  • Kuo, L., & Anderson, R. C. (2006). Morphological Awareness and Reading Learning to Read: A Cross-Language Perspective. Educational Psychologist, 43(3), 161-180.
  • Martin, J. R. (1992). EnglisH Text: System and Structure. Amsterdam _Philalephia: John Benjamins Publishing Company.
  • Ohlhausen, M. M., & Roller, C. M. (1988). The Operation of Text Structure and Content Schemata in Isolation and Interaction. Reading Research Quartery, 1(23), 70-88.
  • Özdamar, K. (2003). SPSS ile Biyoistatistik ( 5 b.). Eskişehir: Kaan Kitapevi.
  • Pearson, P. D. (2009). The Roots of Reading Comprehension Instruction. S. E. Israel, & G. G. Duffy içinde, Handbook of Research on Reading Comprehension (s. 3-33). New-York, London: Routledge.
  • Pons, O. ( 2014). Statistical Tests of Nonparametric Hypotheses: Asymptotic Theory. Singapore: World Scientific Publishing Company.
  • Rumelhart, D. E. (1981). Schemata: The Building Blocks of Cognition. J. T. Gurthrie içinde, Comprehension and Teaching: Research Reviews (s. 3-26). Newark: Delaware: International Reading Association.
  • Sager, J. G. (1997). Text Types and Translation. A. Trosborg içinde, Text Typology and Translation (s. 25-41). Amsterdam - Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
  • Schlichter, A. (1986). The Origin and Deictic Nature of Wintu Evidentials. W. Chafe, & N. Johanna içinde, Evidentiality: The Linguistic Coding of Epistemology (s. 46-59). New Jersey, Ablex: Norwood Publishing.
  • Schreuder, R., & Baayen, R. H. (1995). Modeling Morphological Processing. L. B. Fieldman içinde, Morphological Aspects of Language Processing (s. 131-154). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
  • Smith, E., & Kosslyn, E. (2013). Cognitive Psychology Mind and Brain. Uppersadle River: Pearson.
  • Stillar, G. F. (1998). Analyzing Everyday Texts: Discourse, Rheotoric and Social Perspectives. London - New Delhi: SAGE Publication Inc.
  • Swanson, C. (1979). The Effects of Top-Level Structure on Ninth Graders' Recall of Texual Materials. Unpublished Doctoral Dissertation: Arizona State University.
  • Ülgen, G. (2004). Kavram Geliştirme Kuramlar ve Uygulamalar ( 4 b.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
  • Vendler, Z. (1967). Linguistics in Philosophy. Ithaca, NY: Cornell University Press.
  • Willet, T. (1988). A Coss-Linguistic Survey of the Grammaticization of Evidentiality. Studies in Language, 1(12), 51-97.
  • Woodbury, A. C. (1986). Interactions of Tense and Evidentiality: A Study of Sherpa and English. W. Chafe, & J. Nichols içinde, Evidentiality: The Linguistic Coding of Epistemology (s. 188 - 202). New Jersey, Ablex: Norwood Publishing.
  • Yazıcı, N. (2004). Anlatı Metinlerinde ön ve Arka Planı Belirginleştiren Dilsel Görünümler: Türkçe Üzerine Görünümler. Yayımlanmamış Doktora Tezi: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Esntitüsü .
  • Yazıcı, N. (2017). Türk Dili ve Edebiyatı Öğretiminde Çağdaş Yaklaşımlar: Öğretim Yöntemi Olarak Soruların Niteliği ve Kullanımı. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic(12), 535-560.
  • Yıldırım, A., & Şimsek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (9 b.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Turkish Studies (Elektronik)-Cover
  • ISSN: 1308-2140
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 2006
  • Yayıncı: Mehmet Dursun Erdem
Sayıdaki Diğer Makaleler

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN OKULA BAĞLANMA DÜZEYLERİNİN YORDAYICISI OLARAK İYİ-OLUŞ DÜZEYLERİ

SERAP YILMAZ ÖZELÇİ, AYŞE ELİÜŞÜK BÜLBÜL

MERAK DUYGUSU İLE ETKİLİ YABANCI DİL ÖĞRETİMİ

Yasemin DARANCIK

ÖĞRETMEN ADAYLARININ ANA DİLİ EĞİTİMİ SÜRECİNDE OKUMA BECERİSİNE İLİŞKİN ALGILARININ METAFORLAR ARACILIĞIYLA BELİRLENMESİ

BORA BAYRAM

ANREGUNGEN FÜR DAS FACH „VERGLEICHENDE LANDESKUNDE“ IN DER DEUTSCHLEHRERAUSBILDUNG AN DER ULUDAĞ UNIVERSITÄT

ARZU ORHAN

PEDAGOJİK FORMASYON EĞİTİMİ ALAN ÖĞRETMEN ADAYLARININ SÖZLEŞMELİ ÖĞRETMENLİĞE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ

Esergül BALCI, Ferdane DENKCI AKKAS

OKUL MÜDÜRLERİNİN OKUL GÜVENLİĞİNİ SAĞLAMAYA YÖNELİK STRATEJİLERİ

SUZAN CANLI, HASAN DEMİRTAŞ

ÖĞRENCİLERİN ÇEVRESEL FAKTÖRLERDEN ETKİLENME DURUMLARINA DÖNÜK İFADELER İLE ÖĞRENCİLERİN TEFTİŞ SİSTEMİNİ ALGILAMALARINA DÖNÜK İFADELER HAKKINDAKİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ BAKIŞ AÇILARI

İHSAN NURİ DEMİREL

ETKİLEŞİMSEL OKUMA MODELİNİ TEMEL ALAN TÜRKÇE ÖĞRETİMİNİN ÖĞRENCİLERİN OKUDUĞUNU ANLAMA BECERİLERİ ÜZERİNE ETKİSİ

Tuncay TÜRKBEN, Fahri TEMİZYÜREK

WORTBILDUNG IM TÜRKISCHEN UND DEUTSCHEN: EINE KONTRASTIV LINGUISTISCHE UNTERSUCHUNG DER WORTBILDUNG MIT WORTBILDUNGSANALYSEN VON DaF- STUDIERENDEN

YASEMİN CEYLAN

ÜNİVERSİTE DÜZEYİNDEKİ İNGİLİZ DİLİ ÖĞRENCİLERİNİN KULLANDIKLARI OKUMA SONRASI STRATEJİLERİ ÜZERİNE NİCEL BİR ÇALIŞMA

Tuba TAN, H. Sezgi SARAÇ