FERDİNAND ARNODİN'İN CİSR-İ HAMÎDÎ VE ÇEVRE YOLU PROJESİ'NDEKİ ORYANTALİST UNSURLAR ÜZERİNE DEĞERLENDİRMELER

Osmanlı toplumunun veya Müslümanların yaşadığı hemen pek çok yerde etkinliğini görünmeden pekiştirme yoluna giden, bunu yaparken kendisini öne çıkarmaktan ziyade, halife olması sebebiyle bazı dini argümanlarla birlikte Osmanlı arması gibi çok zengin simgesel imgeler kullanan II. Abdülhamit, özellikle işgal tehdidi altında bulunan bölgelerdeki yerleşim yerlerinde Devlet-i Aliye'nin varlığı ve hâkimiyetini kamu yatırımlarıyla vurgulayarak ve görünür kılmaya çalışarak aynı zamanda çağdaşlaşma ve modernleşme çalışmalarına farklı ve yeni yorumlar eklemiştir. Uygulanamamış olmakla beraber Ferdinand Arnodin'in Cisr-i Hamîdî ve Çevre Yolu Projesi, II. Abdülhamit devri için dini, siyasi, sosyo-kültürel ve iktisadi bakımdan birtakım sembolik anlamlar yüklenen bir 'çılgın proje'dir. Bu çalışmada, Ferdinand Arnodin'in proje tasarımındaki oryantalist unsurlar ile bunların Türk ve İslam mimarisi açısından ifade ettikleri üzerine düşünce ve değerlendirmeler ortaya konulmaya çalışılacaktır. Bu kapsamda Ferdinand Arnodin'in Cisr-i Hamîdî ve Çevre Yolu Projesi'ndeki ulaşım ve nakliye sistemleri ile mimari tasarımda yer verilen kubbeli kuleler, tek/çift/dört minareli camiler, minareler, pencere ve kapı formları yanı sıra yüzeylere hareket getiren tezyinatın Türk İslam mimarisi ve batı sanatındaki kaynak ve kökeni ile etki alanları üzerine sembolizm açısından değerlendirmeler yapılacaktır. Öte yandan II. Abdülhamit devri Osmanlı mimari anlayışını yansıtan önemli bir belge niteliği taşıyan Ferdinand Arnodin'in Cisr-i Hamîdî ve Çevre Yolu Projesi'ndeki tasarımlar, mimari formların sembolize ettiği anlamlar bakımından Batılı bir mimarın oryantalist yaklaşımı yanı sıra mimari sembollerle Osmanlı padişahının (II. Abdülhamit) halife olması hasebiyle yürüttüğü siyasi birliği muhafaza politikasının öne çıkarılmasından ibaret bir yorum olarak görmek mümkündür

THE EVALUATIONS ON THE ORIENTALIST ELEMENTS IN THE CISR-I HAMIDI (HAMIDIYE BRIDGE) AND BY-PASS PROJECT OF FERDINAND ARNODIN

Choosing to reinforce his efficiency invisibly in almost everywhere the Ottoman community or Muslims lived and, while doing so, using a number of very rich symbolical images like the Ottoman Coat of Arms as well as certain religious arguments as he was the Caliph instead of putting himself forward, Abdulhamid II added novel and original interpretations into the works of modernization by emphasizing and making visible the existence and authority of the Sublime Ottoman Empire through public investment. Despite not having been applied, Cisr-i Hamidi (Hamidiye Bridge) and By-pass Project of Ferdinand Arnodin was a “crazy project” that had certain emblematic values from religious, political, socio-cultural and economic points of view for the period of Abdulhamid II. This study aims to present thoughts and evaluations regarding the orientalist elements in Ferdinand Arnodin’s project design and what these mean for Turkish and Islamic Architecture. Within this context, an evaluation from the view of symbolism will be made on the origin, source and impact area of decorations bringing motion to the surfaces on the Turk-Islam architecture and Western art as well as transportation and shipping systems in Ferdinand Arnodin’s Cisr-i Hamidi (Hamidiye Bridges) and Bypass Project, and domed towers, mosques with single, double and triple minarets, minarets, window and door forms included in the architectural design. Moreover, as well as being a Western architect’s orientalist perspective, in terms of the values symbolised by architectural forms, it is possible to consider the designs in Ferdinand Arnodin’s Cisr-i Hamidi (Hamidiye Bridges) and Bypass Project, an important document representing the Ottoman architectural understanding in Abdulhamid II period, as merely an interpretation of the emphasis on the policy of protecting the political unity run by the Ottoman Emperor (Abdulhamid II) as the Khalifa

___

  • BAYHAN, Ahmet Ali; “İsrail/Yafa’daki Osmanlı Mimari Eserleri Üzerine Gözlemler”, Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, Sayı: 17, Erzurum, 2006, s. 15-42.
  • BAYHAN, Ahmet Ali; “Mısır’da Memluk Sanatı”Türkler, VI, Ankara, 2002, s. 120–132.
  • BAYHAN, Ahmet Ali; “Osmanlı Döneminde Batılılaşma Sürecinin Ortadoğu ve Afrika’ya Yansıması: Mısır ve İsrail’den Örnekler”, Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, Sayı: 19, Erzurum, 2007, s. 23-65.
  • BEHRENS-ABOUSEİF, Doris; Islamic Architecture in Cairo, Cairo, 1996.
  • BEHRENS-ABOUSEİF, Doris; The Minarets of Cairo, Cairo, 1985.
  • Boğaziçi’ne İki Köprü Sultan II. Abdülhamîd Hân’ın Cisr-i Hamîdî (Hamîdiye Köprüleri) Projesi (Çamlıca Neşriyat), İstanbul, 2007.
  • COSTE, P.; Arthitecture Arabe des Monuments du Caire, Paris, 1837-1839.
  • ÇEÇEN, Kazım; “Köprü” Maddesi, DİA, C. 26, Ankara, 2002, s. 254 v.d.
  • DANİŞMEND, İsmail Hami; İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, C. 1, İstanbul, 1971. d’Avennes, P.; L’Art Arabe de Apres des Monuments du Caire, I-IV, Paris, 1873.
  • DEMİREL, Fatmagül; Sultan II. Abdülhamid’in Mirası: İstanbul’da Kamu Binaları, İstanbul, 2011.
  • DEMİRKENT, Işın; “İstanbul-Tarih”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 23, İstanbul, 2001, s. 205-212.
  • EMECEN, Feridun; “İstanbul-İstanbul’un Fethi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 23, İstanbul, 2001, s. 212-220.
  • GÖKBİLGİN, M. Tayyip; “Boğaziçi” Maddesi, DİA, C. 6, İstanbul, 1992, s. 251-262.
  • GÜNDÜZ, Filiz; “Minare” Maddesi, DİA, C. 30, İstanbul, 2005, s. 98-100.
  • İLTER, İsmet; Boğaz Geçişlerinin Tarihçesi, 1943.
  • KESSLER, C.; The Carved Masonry Domes of Medieval Cairo, Cairo, 1976.
  • KOPPELKAMM,Stefan; Exotische Architekturen im 18. und 19. Jahrhundert. Ernst, Berlin, 1987.
  • KÖRPE, Reyhan; “Büyük İskender’in Troas’ta İzlediği Rota Ve Granikos Savaşı” Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllğı, S. 10-11, s.95-108.
  • MÜLAYİM, Selçuk; “Kubbe” Maddesi, DİA, C. 26, Ankara, 2002, s. 301 v.d.
  • NAYLOR, David; Great American Movie Theaters, Washington, 1987.
  • ROWLİNSON, George; Heredot Tarihi, C. 4, İstanbul, 1941.
  • SÂFİ, İhsan; “Abdülhak Hamid Tarhan'ın Eserlerinde Tarih Ve Hükümdarlar” Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 4 /1-II, Winter 2009, s. 1920 v.d.
  • YILDIRAN, Neşe; İstanbul’da II. Abdülhamid Dönemi (1876-1908) Mimarisi (Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı Basılmamış Doktora Tezi), İstanbul, 1989.
  • SANER, Turgut; 19. Yüzyıl İstanbul Mimarlığında Oryantalizm, İstanbul, 1998.
  • ŞAHİN, Turan; Osmanlı’nın Çılgın Projeleri, İstanbul, 2012.
  • TOROSLU, M. Vefa; Denizciye Göz Kırpan Sevdalar: Deniz Fenerleri, İzmir, 2008.
  • TROYANO, L.F.; Bridge Engineering - A Global Perspective, 2003.
  • YAVUZ, Mehmet; "Hellmuth CUNO", Anadolu-Bağdat Demiryollarının Yapımında Görev Alan Mimar ve Mühendisler“, Uluçam Armağanı, Ankara 2008, 299-311.
  • YAVUZ, Mehmet; "Large Railway Station Buildings in Ottoman Geography: From Rumeli to Hidjaz", XI. International Symposium on Mediterranean Archaeology (SOMA), 24-29 April 2007 in Istanbul-Turkey. (Edited by Çiğdem Özkan aydın), BAR Internationals Series 1900, Oxford/England 2009, s. 431-438.
  • YAVUZ, Mehmet; “Wilhelm Löffler’in Çanakkale Savaşları Anısına Tasarladığı Anıt-Kule” XII. Ortaçağ-Türk Dönemi Kazıları Ve Sanat Tarihi Sempozyumu (15-17 Ekim 2008, Çanakkale) Bildiriler, İzmir, 2010, s. 4-13.
  • YAVUZ, Mehmet; Eine vergleichende Studie über den Bahnbau und die Bahnhofsarchitektur der Anatolischen Bahnen und der Bagdadbahn mit ihren Vorbildern im Deutschen Reich [Anadolu- Bağdat Demiryollarındaki İstasyon Binaları ile Bunların Almanya İmparatorluğu’ndaki Öncü Modelleri Arasında Mukayeseli Bir Araştırma], Doktora Tezi, Ruhr Universitesi, Tarih Fakültesi, Sanat Tarihi Enstitüsü, Bochum-Almanya.
  • YENİŞEHİRLİOĞLU, Filiz; "Bir Çöl Kenti: Be'er Sheva" Ortadoğu'da Osmanlı Dönemi Kültür İzleri Uluslar Arası Bilgi Şöleni Bildirileri (25-27Ekim 2000 Hatay, 28 Ekim 2000, İskenderun), Cilt: II, Ankara, 2001, s. 627-628.
  • YETKİN, Suut Kemal; İslam Mimarisi, Ankara, 1965.
  • YILDIRAN, Neşe; “II. Abdülhamid Dönemi Mimarlığı” Türkler, C. XV, Ankara, 2002, s. 367- 373.
  • YILMAZÇELİK, İbrahim-ERDEM, Sevim; “Sultan II. Abdülhamid Döneminde Selanik-Manastır, Selanik-İstanbul Demiryolları Güzergâhlarında İşletilen Madenler” Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 9/1, Winter 2014, s. 164-169.
  • http://en.wikipedia.org/wiki/Ferdinand_Arnodin#cite_ref-1 (Erişim Tarihi: 04.08.2014)