ESKİ YUNAN YAZININDAN İKİ EKPHRASİS ÖRNEĞİ- HOMEROS’UN “AKHİLLEUS’UN KALKANI” İLE HESİODOS’UN “HERAKLES’İN KALKANI”NIN KARŞILAŞTIRILMASI

İlyada'nın XVIII. Kitabında, Hephaistos'un, Akhilleus için yaptığı kalkanı -aspis- anlatan Homeros, tanrının, değerli metalleri kullanarak biçimlendirdiği silahın üzerini çeşitli resimlerle süslediğini söylüyordu. Kalkanın tam ortasına, yeryüzünü, gökyüzünü ve denizi çizen Olymposlu, insanoğlunun günlük yaşamına dair işlerini de tasvir etmişti. O, bir düğünün neşesini, bir pazar yerinde vuku bulan kavgayı, savaşa hazırlanan iki orduyu, sürüleri başındaki iki çobanı ve onlara saldıran düşmanı ise cenk ve kavga ile özdeşleşen tanrılarla beraber çizmişti. Öte yanda toprağı sürmekle meşgul ırgatlar, hasadın ardından yapılacak kutlama için yemek hazırlayan kadınlar vardı. Tanrı, bir de üzüm bağı çizmişti. Orada iki boynuzlu bir sığır sürüsü, bir otlak vardı. Bir de oyun alanı vardı. Gencecik kızlar ve erkekler, tertemiz giysileri içinde hoplayıp zıplıyorlardı. İki cambaz ise dönüp duruyordu orta yerde. Bir de Okeanos'un resmi vardı ki o, kalkanın yuvarlağını çepeçevre sarıyordu. Homeros'un izinden giden Hesiodos da "Herakles'in Kalkanı" başlıklı şiirinde, yiğidin, Hephaistos tarafından yapılan kalkanını resmederken, silahın üzerinin birçok betimlemeye ev sahipliği yaptığını söylüyordu. Bunlar arasında -Akhilleus'unkine benzeyen- günlük yaşamdan sahneler kadar, efsanevî olaylar da vardı. Öte yandan şairin anlatımı, öyle canlı idi ki, o, Herakles'in kalkanını, adeta dinleyicilerinin gözleri önünde canlandırıyordu. Bu iki kalkan, aynı zamanda Eski Yunan yazınında, görsel bir sanat eserinin, edebiyat aracılığı ile görünür kılınan ilk örnekleri arasında idi

TWO ECPHRASIS SAMPLES FROM ANCIENT GREEK LITERATURE HOMER’S “THE SHIELD OF ACHILLES” & HESIOD’S “THE SHIELD OF HERACLES”

In Book XVIII of Iliad, Homer told that Hephaestus the lame one made a shield –aspis- of precious metals for Achilles. The god adorned the surface of the weapon with various drawings. He drew the earth, the sky and the sea. He also depicted the daily life of ordinary people. Among these scenes were a wedding celebration and a fight at a market place. There were also two armies, two shepherds with their flocks and the enemy to attack them. Farm workers, a vineyard, cattles and a pasture and a group of young men and women dancing together were also among the drawings. On the other hand it was river Oceanus which encircled the rim of the shield. Hesiod, following the example of Homer, portrayed the shield of Heracles in his epic “Shield of Heracles”. Like Achilles’s, it was made by Hephaestus and was decorated with various drawings. Mythological scenes as well as the city and people’s lives were among these depictions. Furthermore Hesiod’s description was so animate that it was not impossible for the audience to think of it as it was genuine. These two shields were also among the earliest examples of ecphrasis in Ancient Greek literature

PDF

___

ERHAT Azra, Mitoloji Sözlüğü, Remzi Kitabevi Yayınları, İstanbul 1984.
EURİPİDES, Elektra (çev: Yılmaz Onay), Mitos Boyut Yayınları, İstanbul 2008.
GRIMAL Pierre, Classical Mythology, Penguin Books, 1991 London.
HARDIE P. R., “Imago Mundi: Cosmological and Ideological Aspect of the Shield of Achilles”, The Journal of Hellenic Studies, CV, 1985, s. 11- 31.
HOMEROS, Odysseia (çev: Azra Erhat, A. Kadir), Can Yayınları, İstanbul 2005.
HOMEROS, İlyada (çev: Azra Erhat, A. Kadir), Can Yayınları, İstanbul 2007.
HOWATSON M. C., Oxford Antikçağ Sözlüğü (çev: Faruk Ersöz), Kitap Yayınevi, 2013 İstanbul.
JANKO Richard, “The Shield of Heracles and the Legend of Cycnus”, The Classical Quarterly, XXXVI/ 1, 1986, s. 38- 59.
KURMAN George, “Ecphrasis In Epic Poetry”, Comparative Literature, XXVI/ 1, 1974, s. 1- 13.
MYRES J. L., “Hesiod’s Shield of Heracles: It’s Structure and Workmanship”, The Journal of Hellenic Studies, LI, s. 17- 38.
PETERS Francis, Antik Yunan Felsefesi Terimleri Sözlüğü (çev: Hakkı Hünler), Paradigma yayınları, İstanbul 2004.
POOLE Adrian, Trajedi (çev: Hakan Gür), Dost Kitabevi Yayınları, Ankara 2013.
TAPLIN Oliver, “The Shield of Achilles within the Iliad”, Greece& Rome, Second Series, XXVII/ 1, 1980, s. 1- 21.
THEODOSSIOU Efstratios vd., “Sirius In Ancient Greek and Roman Literature: From the Orphic Argonautics to the Astronomical Tables of Georgios Chrysococca”, Journal of Astronomical History and Heritage, XIV/ 3, 2011, s. 180- 189.
VIDAL- NAQUET Pierre, Homeros’un Dünyası (çev: Devrim Çetinkasap), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2008.
http://www.wisegeek.com/what-is-ekphrasis.htm.
http://digital.library.northwestern.edu/homer