ENERJİ SAVAŞLARI GÜNCELİNDE TARİHE BİR ATIF CHESTER PROJESİ

Bu çalışma, tarihi süreçte milletler mücadelesinin ana sebeplerinden birini teşkil eden paylaşım kavgası içinde, ülkelerin 21 Yüzyılda giriştiği "enerji savaşları" diye ifade edebileceğimiz rekabeti konu almaktadır. Dünya enerji kaynaklarının zenginliği bakımından bu savaş Ortadoğu Orta Asya'da geçmekte, Türkiye de jeopolitiği bakımından bu kavgadan kendini vareste tutamamaktadır. Güncel enerji mücadelesi içinde, küresel güçler ve bölge ülkeleri bir şekilde doğrudan ya da dolaylı olarak yer almaktadır. Daha doğrusu bölge ülkeleri, küresel güçlerin yörüngesinde bu savaşta yer almaktadır. Dünya tarihi ile yaşıt olan bu mücadele, dünyanın bilimsel ve teknolojik alanlarda kat ettiği aşamalar, sanayileşme, nüfus artışı ve kaynakların azalması çerçevesinde daha çetin bir mücadeleye dönüşmüştür. Bugün bölgede yaşanan enerji savaşları da, mücadelenin çağdaş sürümüdür. Chester Projesi'nin uygulanacağı coğrafyaya ve Proje sayesinde oluşacak nüfuz alanına baktığımız zaman, Proje'nin Anadolu'da Samsun-Ankara-Mersin hattının İran'a kadar doğusunu, Suriye ve Irak'ın kuzeyini, Türkiye'nin Karadeniz kıyılarını kapsadığını görmekteyiz. Bu bölgeye nüfuz eden gücün, Ortadoğu ve Kafkasya ile Doğu Akdeniz kıyıları ve Afrika'nın bölgeye mücavir topraklarını kontrol edebileceği de açıktır. Tam da bu noktada Amerika'nın Büyük Ortadoğu Projesi akla gelmektedir. Chester Projesi'nin nüfuz alanı ile BOP'a konu olan Coğrafya aynı coğrafyadır. Dahası, bölgenin zengin petrol yataklarına, zengin doğal gaz kaynakları da eklenmiştir. Petrol ve doğal gaz bakımından Ortadoğu kadar zengin Orta Asya da rekabet alnına girmiş ve oldukça genişletmiştir. Şimdilerde de bölgenin huzur ve güvenliği ile doğrudan ilgili olan konu, petrol ve doğal gaz savaşıdır. Bu kaynaklara sahip olan ülkelerden daha çok, yine egemenlerin mücadelesi yaşanmakta, bölge ülkeleri bu mücadeleye tabir caizse, meze olmaktadırlar. Kafkaslarda yaşanan çatışmalar, Avrupa ülkeleri ve Amerika ile İran arasında yaşanan gerginlik, Türkiye'nin kendi içinde yaşadığı etnik gerekçelere dayalı sıkıntı, komşularıyla yaşadığı problemler, Irak, Suriye, Filistin, hatta Mısır'da yaşanan iç savaşlar, Amerika'nın Afganistan ve Irak'ta bazı insani sebeplerle gerçekleştirdiği işgallerin hepsi de, bölgedeki zenginliklere sahip olmak için yaşanmaktadır. Muhtemeldir ki, bugünkü Amerika Chester Projesi'nin gerçekleştirilmiş olmasını çok isterdi. 100 yıl önce bölgeye girmeyi başarabilen bir Amerika, yine muhtemeldir ki, bugünkünden çok daha güçlü ve buralarda kök salmanın keyfini yaşayan bir Amerika olacaktı. Bugün varlığını korumak ve nüfuzunu arttırmak istediği bu bölgede, o günlerdeki kadar avantajlı olmadığı bir gerçek. O zamanlara göre gerilettiği Avrupalıları yanında sürükleyebilmekte, fakat bu dengelere yeni giren Rusya ve Çin gibi ülkelerin rekabetiyle uğraşmak zorunda kalmaktadır. Bir bakıma 100 yıl öncesinde Avrupalıların üstlendiği rolü, çağımızda bu ülkeler üstlenmiştir. Yine de, tek süper güç olarak Amerika, her istediğini yapamıyor olsa da, bu tahterevallide ağır çeken taraf olarak görünmektedir. O, herkese rağmen istediğini yapamasa bile, O'na rağmen iş yapılması da zor görünmektedir. Bu mücadelenin tarafları kaynaklara sahip olan ülkeler değil, küresel güçlerdir. Çağımızda yaşanan bu mücadele, elbette ki bir tarihi sürecin sonucudur. Mücadelenin geçmişinde de Osmanlı, coğrafyası dolayısıyla bu mücadelenin arenası olmuştur. Burada hareketle, güncel savaşın daha iyi anlaşılabilmesi bakımından geçmişe bir atıf yapılmış, "Chester Projesi" ekseninde, güncel enerji mücadelesinin kodları çözülmeye çalışılmıştır

A REFERENCE TO HISTORY IN ACCORDANCE WITH THE CURRENT ENERGY WARS: THE PROJECT OF CHESTER

This study handles the struggle we could call “energy wars” that the countries embarked in the 21th century within the fight for sharing which is one of the main causes of the battles between nations in the historical process. In accordance with the richness of world energy sources, this war occurs in the Middle East and Middle Asia and Turkey cannot stay away from this struggle as a result of its geopolitical situation. Global powers and the countries of the region are involved in a way, directly or indirectly, within the current energy struggle. More precisely, the countries of the region take part in this war in accordance with the orbit of global powers. The conflicts within the Caucasus, the tension between Iran and USA and European Countries, the internal problem Turkey facing depending on the ethnic reasons, Turkey’s problems with her neighbors, the civil wars happening in Iraq, Syria, Palestine and even in Egypt, and the USA invasions in Afghanistan and Iraq with regard to humanitarian grounds, all these are occurring for the sake of controlling the resources within the region

___

  • ADIGÜZEL, Emre; Komintern Belgelerinde Türkiye Kurtuluş Savaşı,Kaynak Yay. 1985.
  • AKGÜN, Seçil; General Harbord’un Doğu Anadolu Gezisi ve Ermeni Meselesine Dair Raporu, İstanbul 1981.
  • ALİ SAİD; Chester Projesi akkında Bazı Tenkidat ve Mütalaat, Sarıkamış 1339.
  • ATAY, Mehmet; “21. Yüzyılın başlarında Türkiye ve orta Asya’nın yeni Jeopolitik Konumu”, Jeopolitik,Yıl: 1, S. 2, Bahar 2002.
  • ARI, Tayyar; Orta Asya ve Kafkasya, Rekabetten İşbirliğine, Bursa 2010.
  • BRAYSON, T.; U. S. Middle East, Diplomatic Relations 1784-1918, Metuchan 1979.
  • B. Bülent CAN, Demiryolundan Petrole Chester Projesi, Ankara 2000.
  • CHOSSUDOVSKİ, Michel; Müslümanların “İblisleştirilmesi” ve Petrol Savaşları, http://WWW. Sendika.org, 2007.
  • ÇAVDAR, Tevfik; Milli Mücadele’nin Ekonomik Kökenleri, Ankara 1981, .
  • ÇELİKPALA, Mithat; Stratejik Analiz, Şubat 2008.
  • DENOVO, J. A.; American İnterest and Policies in The Middle East 1900-1939, Minneapolis 1963.
  • DURU, Orhan; Amerikan Gizli Belgelerinde Türkiye’nin Kurtuluş Yılları, İstanbul 1978.
  • ERHAN, Çağrı; Türk-Amerikan İlişkilerinin Tarihsel Kökenleri, Ankara 2001.
  • EROL, Mine; Birinci Dünya Savaşı Arifesinde Amerika’nın Türkiye’ye Karşı Tutumu, Ankara 1976.
  • EVANS, Lawrence; Türkiye’nin Paylaşılması 1914-1924, İstanbul 1972.
  • HÜSEYİN YUSUF; Şark-ı Anadolu Demiryolları Cephesinde Amerikalılar, İstanbul 1339.
  • İLKİN, Selim; “Chester Demiryolu Projesi”, Türkiye İş Bankası Atatürk Sempozyumu, Ankara 1981.
  • KUTAY, Cemal; Türk Milli Mücadelesinde Amerika, İstanbul 1979.
  • MELEK, Kemal; İngiliz Belgeleriyle Musul Sorunu(1890-1926), İstanbul 1983.
  • PASTIRMACIYAN, Kevork; Anadolu Şarki Şimendifer Meselesi,İstanbul 1328.
  • SEMİZ, Yaşar; Türk-Amerikan Münasebetleri Işığında Chester Demiryolu Projesi 1909-1926, Ankara 1995.
  • ŞİMŞİR, Bilal; “Türk-Amerikan ilişkilerinin Yeniden Başlaması ve Ahmet Muhtar Bey’in Washington Büyükelçiliği1920-1927”, Belleten, C. XLI, S. 162, Ankara 1977.
  • TRASK, Roger R.; The United States Response to Turkish Nationalism and Reform 1914-1939, Minneapolis 1970.
  • TEZEL, Yahya Sezai; “Birinci Büyük Millet Meclisi Anti emperyalistmiydi? Cheter Ayrıcalığı”, SBFDergisi, S. 4, Ankara 1970.
  • BOA HR SYS, Dosya: 67,Vesika: 47.
  • BOA HR SYS, Dosya:67, Vesika:47.
  • Hakimiyet-i Milliye, 30 Ocak 1923.
  • TBMM ZC., Devre 1, C. 28,
  • TBMM ZC., Devre I, C. 29.
  • DÜSTUR, 4. Cilt, 3. Tertip.
  • WWW.enerjienstitüsü.com, 22 11 2013
  • WWW.timeturk.com
  • .WWW.mehmetcik.biz.29 Eylül 2010.