ÇİN KAYNAKLARINDA TÜRKLER

Çin kaynakları Eski Çağ Türk boyları konusunda dikkate laik bilgiler içermektedir. Tüm kaynaklarla olduğu gibi Çince kaynaklarıyla da çalışmanın belli zorlukları vardır. Bu çalışmayı yazmakta amacımız bu kaynakların özelliklerini ortaya koymak ve sözünü ettiğimiz zorlukları aşmakta araştırmacılara bir nebze de olsa yardımcı olmaktır. Uzun yıllar Arapça el yazmaları üzerine yaptığımız çalışmalar kaynak konusunda çalışmamızda bize yardımcı olmaktadır. Kaynak üzerinde çalışırken yazarın bakış açısını, eğitim seviyesini, yaşadığı dönemin özelliklerini, bahsi geçen halkların veya etnik grupların kültürünü, tarihini ve etnik özelliklerini göz önünde bulundurmak kaynaklarında Avrasya'da meskûnlaşmış Türk boylarının tarihinin, yaşam tarzlarının ve kültürünün betimlemesini ortaya çıkarmak ve bu konuya Çinlilerin münasebetini bildirmektir. Eski çağlardan beri Çin'de tarih biliminin gelişmesine özen gösteriliyordu. Tarih bilinci milletin vicdanı sayılıyordu ve en ünlü imparatorların şöhreti vakayiname yazarının eserine bağlıydı. Çoğu zaman imparatorlar gelecek kuşaklara iyi gözükmek isteğiyle vakayiname yazarlarını memnun etmeye çalışırdılar. Göçebe halkların yaşamı konusundaki bilgiler Çin istihbaratı tarafından verilirdi. Bu bilgilerin doğruluğu tartışılmazdır. Ama maalesef bu bilgiler yetersizdir, çünkü istihbarat elemanlarını ilgilendiren sadece askerin dövüş kabiliyetiydi. Halkların kültürü, dini, gelenekleri birkaç cümleyle geçiştirilirdi. Araştırmalarımız için büyük önem arz eden, gerçek belgelerdir. Bunlar devlet kurumlarında yapılan sunumlar, mektuplar, raporlardır. Bu belgeler çoğu zaman tam olarak, bazen ise kısaltılarak yazılıyordu. Çin tarihçileri tarafından olayların araştırılması, genelde sınırlıdır ve tarihi şahsiyetlerin iradesi, kişiliğine bağlıdır. Halk kitlelerinin rolü ise gözden kaçırılmaktadır. Göçebe halkların komutan ve önderlerinin yaşamı gayri ihtiyari olarak Çin aristokratlarının yaşam tarzı gibi betimlenmekte idi. Çin tarihçileri arasında Sıma Tsyan önemli yer tutmaktadır. O, İ.Ö. II yüzyılda yaşamını sürdürmüştür. En ünlü eseri " Tarih Notları" dır. Bu ünlü tarihçi Çin'e komşu olan kabilelerin, özellikle Hunların Han devletiyle yaptıkları savaşları inceler. Konfüçyüs'ün çizgisinde yürüyen diğer bir tarihçi Ban Gu da Han sülalesi konusunda "Büyük Han Sülalesi Tarihi" başlıklı bir eser yazmış, ama bitirememiştir. Türkler konusunda kaynak sayıla bilecek diğer bir kitap ise Güney Çinli bir bilim adamı olan Fan Hua'dır. Onun "Küçük Han Sülalesi Tarihi" eseri İ.S. V yüzyılda yazılmıştır. Bahsi geçen eserler Doğu Hunlarının tarihini öğrenmek açısından çok değerlidirler. Çin tarihçileri Sıma Tsyan, Ban Gu ve diğerleri Hunlar hakkında büyük saygıyla olumlu bilgiler veriyorlardı. Hunların geleneklerine bağlı, yabancı kültürleri kavrama yeteneği olan, yüksek zekâ sahibi insanların var olduğu bir halk olduklarını önemle vurguluyorlardı

TURKS IN THE CHINESE SOURCES

Chinese sources contain consider secular information about Ancient Turkish tribes. As with all of resources, there are certain difficulties in working with Chinese sources. İn this study our goal is to determine the characteristics of these resources and to help to some extent in a letter to the researchers to overcome the difficulties. For many years, our studies on Arabic manuscripts help us in our work on the source. It is important to consider the author’s point of view, level of education, the characteristics of his epoch, said the culture of peoples or ethnic groups while working on resources. İn the study we presented to reveal the history, the discription of the lifestyle and culture of Turkish tribes lives in Eurasia and to notify of occasion of Chinese on this issue. Since ancient times, would show attention to the development of science of history in Chine. History was regarded as a consience of the nation and reputation of famous emperor depended on the work of the cronical writer. Most of the time emperors trying to please the cronicle writers wanting to look good to future generations

___

  • GUMİLYOV L. N. “TısyaçiletiyavokrukKaspiya” Baku, 1990.
  • GUMİLYOV L. N. “Hunu. SredinnayaAziya v drevniyevremena”, Moskva, 1960
  • TAŞAĞIL A. “Çin Kaynaklarına Göre Eski Türk Boyları”, Ankara, 2004
  • TAŞAĞIL A. “Çök- Türkler”, II, III ciltler, Ankara, 1999, 2004
  • EBERHARD W. “Cin’in Şimal Komşuları”, Çeviren Nimet Uluğtuğ, Ankara, 1996