Cumhuriyet devri Türk tiyatrosunda batı etkisi

Modern Türk toplumunun ancak bilim ve sanatın ışığında kurulabileceğine inanan Atatürk, sanata ve sanatçıya büyük değer verdi. Musiki ve temsil sanatları ile de özel olarak ilgilendi. Ona göre bu sanatların okullaştırılması şarttı. 1930’da Darülbedayi’ye bağlı bir Tiyatro Meslek Okulu için Viyana’dan Joseph Marx İstanbul’a davet edilirken, 1934’te kurulan Musiki ve Temsil Akademisi konservatuarının tiyatro bölümü için Almanya’dan uzman olarak Carl Ebert davet edildi. Konservatuar için de Rus yöntemi uygun görüldü. Okulun kuruluşundaki ana düşünceler de yabancı uzmanlar tarafından tespit edildi. Devlet Konservatuarı’nda tam anlamıyla Batı tarzı eğitim yapılacak, geleneksel Türk tiyatrosu ile ilgili öğretime kesinlikle yer verilmeyecekti. Tiyatro tarihi dersinde de Batı tiyatrosu tarihi okutulacaktı. Kadrolar, yine Avrupa’da Batılı sanat eğitiminden geçen elemanlardan oluşturuldu. Devlet Konservatuarının öğretim kadrosunda daha sonra da yabancı öğretmenler hiç eksik olmadı.

The effect of the 'west' on the Republican Turkish drama

Arts and artists in the modern Turkish society were very important for Atatürk, who believed that a modern society could only be establihed in the light of science and arts. He also took great interest in music and performing arts. He believed that schooling was a requirement for perforing arts. In 1930 Joseph Marx was invited to İstanbul from Vien for a vocational drama school under Darülbedayi. And Carl Ebert from Germany was invited to İstanbul as an expert for the drama section of the Academy of Music and Performing Arts, established in 1934. For the consevatory the Russian model has been accepted. It has been decided that he state conservatory training system would depend on western models, and it would not be related with traditional ways. The course ‘the history of drama’ would cover only western drama history. The underlying philosophy in the establishment of the school has been determined by these foreign experts. The teaching staff has consisted of people who have studied western art abroad, besides foreign experts, who have taken place among the staff for a long time.

PDF

___

AKI, Niyazi, Türk Tiyatro Edebiyat Tarihi I, Dergâh Yayınları, İstanbul, 1989.
ATAY, Falih Rıfkı, Ulus Gazetesi, 4 Temmuz 1941.
BOYACIOĞLU, Dr. Fuat, (Selçuk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi), “Geleneksel Tiyatro ve Uyumsuzluk Tiyatrosu”, http://www.sosyalbil.selcuk.edu.tr/sos_mak/makaleler-
BUTTANRI, Müzeyyen, Tiyatro İle Dopdolu Bir Yaşam-Hidayet Sayın ve Oyunları (İnceleme), Eser Matbaası, Eskişehir, 2008.
CUMHURİYET ANSİKLOPEDİSİ 1923-1940, YK Yayınları, C. I, 3. basım, İstanbul, Mayıs 2002.
Devlet Tiyatrolarında Oynanmış Oyunların Bibliyografyası (1983- 1986), D.T. İç Eğitim Dizisi, C. 5, Ankara, 1988.
http: // www.tumgazeteler.com//haberleri(3 Nisan 2010).
http://tr.wikipedia.org/wiki/C%C3%BCneyt_G%C3%B6k%C3%A7 er/ 24 Ocak 2010.
http://www.devtiyatro.gov.tr/web/dramaturgi.html / 10 Nisan 2010
KOCATÜRK, Utkan, Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, 2. basım, Edebiyat Yayınevi, Ankara, 1971.
KUDRET, Cevdet, “Ortaoyunu’na Karşı Görüş ve Davranışlar”, Ortaoyunu I, II. Baskı, İnkılâp Kitabevi, İstanbul, 1994, s. 94-98.
KUDRET, Cevdet, “Ortaoyunu’ndan Yana Görüş ve Davranışlar”, Ortaoyunu I, s. 98-108.
MİLLİYET SANAT, “1980: Yılın Sanat Olayı”, S. 15, 1 Ocak 1981, s. 8-9.
NUTKU, Özdemir, Atatürk ve Cumhuriyet Tiyatrosu, Özgür Yayınları, I. Basım, İstanbul, 1999.
NUTKU, Özdemir, Darülbedayi’in Elli Yılı, A.Ü., D.T.C.F. Yayınları, Ankara, 1969.
ORAL, Zeynep, “Perdeler Açılıyor”, Milliyet Sanat, S: 177, 1 Ekim 1987, s. 5-6.
ORAL, Zeynep, “Perdeler Açılıyor”, Milliyet Sanat, S: 177, 1 Ekim 1987, s. 2-6.
ORAL, Zeynep, “Yeni Mevsimde Tiyatro: Mutlu Buluşmalara_____”, Milliyet Sanat, S: 153, 1 Ekim 1986, s. 2-7.
ÖNGÖREN, Vasıf, Bütün Oyunları (Göç, Asiye Nasıl Kurtulur?, Oyun Nasıl Oynanmalı?, Zengin Mutfağı), Boyut Tiyatro Dizisi, İstanbul, 1991.
ÖZÇELİK, Tahir, “Deli Bal”, Milliyet Sanat, S: 139, 1 Mart 1986, s. 47.
ÖZÇELİK, Tahir, “İstanbul Devlet Tiyatrosu”, Milliyet Sanat, S. 39, 1 Ocak 1982, s. 46.
ÖZÇELİK, Tahir, “Özakman: Her Derdin Devası, İyi Oyun”, Milliyet Sanat, S: 171, 1 Temmuz 1987, s. 51.
ÖZÇELİK, Tahir, “Sona Eren Bir Tiyatro Mevsimine Toplu Bakış”, Çağdaş Eleştiri, S: 6, yıl: 2, Haziran 1983, s. 40.
POLAT, İnangül, “Absürd’ün Tarihine Tiyatral Açıdan Kısa Bir Bakış”, Oyun Dergisi, 23 Nisan 2007,
http://tiyatroyun.blogspot.com/2007/04/absurdn-tarihinetiyatral- aidan-kisa.html-polat.
SAV, Atila, “Devlet Tiyatrolarında Bu Mevsim, Yerli Oyunlar Ağırlıkta”, Milliyet Sanat, S: 225, 1 Ekim 1989, s. 9-10.
SAV, Atila, “Martı”, Milliyet Sanat, S: 141, 1986, s. 45.
SAV, Atilâ, “Perdeler Açılıyor” Milliyet Sanat, S. 249, 297, 321, 345, 369, 393, 441, 455 (1 Ekim 1990’dan itibaren her yıl Ekim 1’de çıkan sayılardır.)
SAV, Atila, “Yeni Tiyatro Dönemine Girerken Başkent Tiyatroları”, Milliyet Sanat, S: 177, 1 Ekim 1987, s. 7-10.
SAV, Atila,” Yeni Dönem Yeni Bir Süreci de Birlikte Getiriyor”, Milliyet Sanat, S: 58, 15 Ekim 1982, s. 13-14.
SİERZ, Aleks, In-Yer-Face “Suratına Tiyatro”, Çev.: Selin Giril, Mitos Boyut Yayınları, I. Baskı, İstanbul, Ekim 2009, 320s.
ŞENER, Sevda, “Türk Tiyatrosunda Klasik Tanımını Hak Eden Yapıtlar“, Gösteri Sanat, S. 12, İstanbul, Kasım 1981, s. 57.
ŞENER, Sevda, Cumhuriyetin Yetmiş Beşinci Yılında Türk Tiyatrosu, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1998.
ŞENER, Sevda, Dünden Bugüne Tiyatro Düşüncesi, Anadolu Üniversitesi Devlet Konservatuarı Yayınları, Eskişehir, 1991.
TARTAN, Fikret, Altmışında Bir Taze I, Devlet Tiyatroları Vakfı Yayınları, Ankara, 1997.
TARTAN, Fikret, Altmışında Bir Taze II, Devlet Tiyatroları Vakfı Yayınları, Ankara, 1997.
TÜKEL, Selma, “Seyir Başlıyor”, Hürriyet Gösteri, S. 11, Ekim 1981, s. 46-47.
TÜRKİYE TARİHİ 4, ÇAĞDAŞ TÜRKİYE 1908-1980, Cem Yayınevi, VII. basım, İstanbul, 2002.
YAVUZ, Kemal (Hazırlayan), Reşat Nuri Güntekin’in Tiyatro ile İlgili Makaleleri, Kültür Bakanlığı /Kültür Eserleri: 5, MEB, İstanbul, 1976.
YÜKSEL, Ayşegül, “Devlet Tiyatrolarında Özakman Dönemi”, Milliyet Sanat, S: 160, 15 Ocak 1987, s. 14.