COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ İLE ÖĞRETİMİN ÖĞRENCİLERİN COĞRAFYA DERSİNE YÖNELİKTUTUMLARINA ETKİSİ*

Teknolojide meydana gelen hızlı değişmeye paralel olarak gelişen bilgi teknolojileri, çağdaş ve yenilikçi öğretim yöntemlerinin benimsenmesini sağlamıştır. Bilgi teknolojilerinden biri olan Coğrafi Bilgi Sistemleri günümüzde gelişmiş ülkelerde çeşitli alanlarda olduğu gibi eğitim alanında da yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu araştırmada Coğrafi Bilgi Sistemleri ile coğrafya öğretiminin öğrencilerin coğrafya dersine yönelik tutumlarına etkisi incelenmiştir. Araştırmada öntestsontest kontrol gruplu deneysel araştırma modeli uygulanmıştır. Çalışmaya, 2009-2010 öğretim yılının ikinci yarıyılında, Ankara İli Çankaya İlçesi Tapu Kadastro Meslek Lisesi'nde öğrenim gören 9. sınıf öğrencilerinden toplam 45 öğrenci katılmıştır. Kontrol grubunda öğretmenin merkezde olduğu, anlatım ve soru cevapla dersin işlendiği geleneksel öğretim yöntemi, deney grubunda ise Coğrafi Bilgi Sistemleri destekli öğretim yöntemi ile ders işlenmiştir. Veri toplama aracı olarak "Tutum Ölçeği" öntest-sontest olarak uygulanmıştır. Elde edilen bulgular, SPSS istatistik programı kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda CBS destekli öğretimin kullanıldığı deney grubundaki öğrenciler ile öğretmen merkezli öğretimin kullanıldığı kontrol grubundaki öğrencilerin tutum puanlarının bulundukları gruplara göre deneysel işlem öncesinde öğrencilerin coğrafya dersine karşı tutumları arasında anlamlı bir farkın bulunmadığı ancak deneysel işlem sonrasında deney grubu lehine anlamlı bir farklılık bulunduğunu göstermiştir. Bu durum CBS ile işlenen derslerde öğrencilerin derslere karşı tutumunu arttırdığını göstermektedir. Kontrol grubunda uygulanan geleneksel öğretim yönteminin ise öğrencilerin derse tutumunu süreç içerisinde istatistiksel olarak çok fazla etkilemediğini ortaya koymaktadır. Coğrafi Bilgi Sistemleri destekli öğretimin uygulandığı sınıflarda öğrenciler için hazırlanan haritalar, grafikler, fotoğraflar, öğrencilerin süreç içinde üstlendiği sorumluluklar derse karşı olumlu tutum sergilemelerinde önemli bir role sahiptir.

EFFECT OF TEACHING THROUGH GEOGRAPHICAL INFORMATION SYSTEMS UPON THE ATTITUDES OF STUDENTS TOWARDS GEOGRAPHY LESSON

Information technologies developed in parallel with the rapid change in technology have provided adaptation of modern and innovative teaching methods. Geographical Information Systems as one of the information technologies has been commonly used in education as in different fields in developed countries. In this research, the effects of geography teaching with Geographical Information Systems upon the attitudes of students towards the geography lesson were analyzed. In the research, experimental research model with pre-test and post-test control group was performed. Totally 45 students studying at the 9thgrade of Tapu Kadastro Vocational High School in Çankaya district of Ankara province in 2009-2010 academic year were included into the study. In the control group, traditional teaching method in which teacher is at the center was used, and in the experimental group, the students were trained with a teaching method supported with Geographical Information Systems. As data collection tool, "Attitude Scale" was performed as pre-test and post-test. Obtained findings were analyzed using SPSS statistical program. As result of the study, it was determined that there was no significant difference in favor of the experimental group before the experimenting process between the group including the attitude scores of students towards the geography lesson in the control group and the scores of students in the experimental group in which CBS supported teaching was benefited, however, there was a significant difference in favor of the experimental group after the experimenting process. This proved that the lessons trained with CBS increased the attitudes of students towards the lessons. It was also revealed that the traditional teaching method performed to the control group did not affect the attitude of the students towards the lesson as statistically significant. In classrooms where Geographical Information System supported teaching was provided, the maps, graphics, and photos prepared for the students and the responsibilities taken over by the students during the process had an important role upon their presenting a positive attitude towards the lesson.

___

  • ALADAĞ, E. (2007). İlköğretim 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Coğrafi Bilgi Sistemleri Kullanımının Öğrencilerin Akademik Başarı ve Derse Karşı Motivasyonlarına Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • AUDET R. & LUWİG G. (2000). GIS in schools. Redlands: Esri.
  • ARTVİNLİ, E. (2010). Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Coğrafya Öğretimine Katkısı ve Ortaöğretim Öğrencilerinin CBS'ye İlişkin Tutumları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10 (3):1255-1292.
  • AYDIN, F. & KAYA, H. (2010). Geography Teachers' Views Towards Vocational Geographic Information Systems (Gis) Seminar. Middle-East Journal of Scientific Research, 6(6), 631- 636.
  • AYDOĞMUŞ, M. Y. (2010). "Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Uygulamalarının Coğrafya Dersinde Öğrencilerin İlgi, Motivasyon ve Öğrenme Düzeylerine Etkisi", Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • BAKER, R. (2005). Internet-based GIS mapping in support of K-12 education. The Professional Geographer, 57(1), 44-50.
  • BAKER, T. R. & WHİTE, S. H. (2003). The effects of G.I.S. on students' attitudes, self-efficacy, and achievement in middle school science classrooms. Journal of Geography, 102(6), 243- 254.
  • BALCIOĞULLARI, A. (2011). Coğrafi Bilgi Sistemleri Destekli Coğrafi Düşünme Becerileri Öğretiminin Öğrencilerin Coğrafi Düşünme Becerilerine, Akademik Başarılarına Ve Bunların Kalıcılığına Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
  • BOWMAN, E., SMİTH, R. K. &BROWN, S. (2005). Developing Teacher Capacity to Implement Gıs in The Geography Curriculum. July 23-26, Esrı Education User Conference, San Diego, California.
  • BÜYÜKÖZTÜRK, Ş. (2001). Deneysel Desenler, Öntest-Sontest, Kontrol Grubu Desen ve Veri Analiz Kitabı. Ankara: Pegema Yayıncılık.
  • CAMERON, T. (2005). Geographic Information System Technologies As An Educational Tool İn Ontario Secondary Schools (Phd, Quenn's University), Proquest Digital Dissertations, Umı Number: Mr05003.
  • CLARK, A. M., MONK, J.& YOOL, S. R. (2007). Gıs Pedagogy, Web-Based Learning And Student Achievement. Journal of Geography in Higher Education. 31 (2), 225-239.
  • CRABB, K.D. (2001). Case Study Of Geographic Information System İntegration İn A High School World Geography Classroom. Unpublished Ed. Phd. Thesis, University Of Georgia, Athens, Georgia.
  • ÇEPNİ, O. (2013). The Use of Geographic Information Systems (Gıs) in Geography Teaching. World Applied Sciences Journal, 25 (12): 1684-1689.
  • DEMİRCİ, (2006). Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Türkiye'deki Yeni Coğrafya Dersi Öğretim Programına Göre Coğrafya Derslerinde Uygulanabilirliği. 4. Coğrafi Bilgi Sistemleri Bilişim Günleri. İstanbul.
  • DEMİRCİ, A. (2004). Coğrafi Bilgi Sistemlerinin İlk ve Ortaöğretim Coğrafya Derslerinde Kullanılmasının Önemi ve Yöntemi: Fiziki Coğrafya; Deprem ve Volkanlar Konusu İle İlgili Cbs Tabanlı Örnek Bir Ders Uygulaması. 3. Coğrafi Bilgi Sistemleri Bilişim Günleri. İstanbul
  • DEMİRCİ, A.& KARABURUN, A. (2010). Yüksek Öğretim Coğrafya Programları İçin Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Önemi. Marmara Coğrafya Dergisi, 21, 27-45.
  • ERSOY, G. (2007). Endüstri Meslek Lisesinde Görev Yapan Kültür Öğretmenlerinin İş Doyum Düzeyleri ve Bir Uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • GÜL, C. (2008). Meslek Eğitiminde Öğrencilerin Kültür Dersleri ve Meslek Dersleri Öğretmenlerine Karşı Gösterdikleri Davranış Farklılıklarının Nedenlerinin Belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
  • GÜVEN, B. & UZMAN, E. (2006). Ortaöğretim Coğrafya Dersi Tutum Ölçeği Geliştirme Çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt:14, No:2.
  • HEYWOOD, I., CORNELİUS, S. & CARVER, S. (1998). An Introduction to Geographical Information Systems, New York: Longman.
  • JOHANSSON, T. (2003). Gıs in Teacher Education - Facilitating Gıs Applications in Secondary School Geography, Proceedings of The 9th Scandinavian Research Conference on Geographical Information Science, June 4-6, Espoo, Finland.
  • JOHANSSON, T. (2006). Geographical Information Systems Applications for Schools-GISAS. Finland: University of Helsinki.
  • KAPTAN, S. (1998). Bilimsel Araştırma Teknikleri ve İstatistik Yöntemleri. Ankara: Tekışık Web Ofset Tesisleri.
  • KARADAĞ, O. (2009). Endüstri Meslek Liselerinde Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Coğrafya Öğrenme Beceri Düzeyleri ve Etkili Olan Faktörler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
  • KARASAR, N. (1998). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
  • KARATEPE, A. (2007). Coğrafi Bilgi Teknolojilerinin Coğrafya Öğretiminde Kullanılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
  • KAYA, H. & AYDIN, F. (2011). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Coğrafya Öğretiminde Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Öğrenci Başarısına Etkisi. Ietc (International Educational Technology Conference). 11th International Educational Technology Conference, Proceedings Book (Volume Ii):1656-1664, İstanbul/Türkiye
  • KAYA, H. (2011) Ortaöğretim Coğrafya Öğretiminde Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Öğrenci Başarısına Etkisi. Marmara Coğrafya Dergisi, 23: 308-326.
  • KERSKİ, J. J. (2000). The Implementation and Effectiveness of Geographic Information System Technology and Methods in Secondary Education. Unpublished Ed. Phd. Thesis, University of Colorado.
  • KOÇAK, H. (2007). Yeni Coğrafya Öğretim Programında Bazı Tarım Konularının Öğretiminde Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Kullanımı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi.
  • LİU, S., & Zhu, X. (2008). Designing a structured and interactive learning environmen t based on GIS for secondary geography educati on. Journal of Geography, 107(1), 12-19.
  • MEB (Milli Eğitim Bakanlığı). (2005), Coğrafya Dersi Öğretim Programı (9., 10., 11. Ve 12. Sınıflar). Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
  • ÖNER, S. (2011). Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Coğrafya Derslerinde Kullanılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
  • ÖZGEN, N. & ÇAKICIOĞLU, R. (2008). Yapılandırmacı Öğretimde Coğrafi Bilgi Sistemlerinin (Cbs) Kullanımı ve Yüksek Öğretim Kademelerindeki Coğrafya Derslerinde Uygulanabilirliği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi.
  • ÖZGEN, N. & ÇAKICIOĞLU, R. (2009). Coğrafi Bilgi Sistemlerinin (Cbs) Coğrafya Eğitiminde Kullanımı ve Dersin Hedeflerine Ulaşma Düzeyine Etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (Kefad) 10 (1): 81-90
  • PITTS, L. (2005). Gıs in High Schools a Case For Teaching Geography Through Technology. Ms Thesis, California State University.
  • ŞİMŞEK, N. (2007). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Cbs Temelli Uygulama ve Etkinliklerin Öğrenci Başarısı ve Derse Karşı Tutumuna Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
  • TİYEKLİ, E. (2007). Coğrafi Bilgi Sistemi Aracılığıyla Veri Tabanı Oluşturulması ve Coğrafya Dersinde Kullanılması. Çukurova Üniversitesi, Adana.
  • TUROĞLU, H. (2000). Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Temel Esasları. İstanbul
  • TÜRKEZ, K. (2009) 10. Sınıf Coğrafya Dersinde Yer Alan İklim ve Bitki Örtüsü Konularının Cbs ile Öğretilmesinin Öğrenci Başarısına Etkisi (Erzurum Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
  • UĞURLU, N. B. (2007). Sosyal Bilgiler Dersinde "Türkiye'nin Doğal Kaynakları" Konusunun Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Öğretiminin Öğrencilerin Tutum ve Başarısına Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
  • YOMRALIOĞLU, T. (2005). Coğrafi Bilgi Sistemleri, Temel Kavramlar ve Uygulamalar. (3. Baskı). Trabzon: İber Ofset.
  • YURDAM, A.H. (2013) Süreç Temelli Coğrafya Dersleri İçin Cbs: Öğrenci Etkinliklerine Dayalı Bir Eylem Araştırması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.