PUL PARA OLDU OSMANLI DEVLETİ HAZİNESİNE KAYNAK ARAYIŞINDA ANTİKA POSTA PULLARI

Osmanlı'da postanın tarihçesi devletin kuruluş yıllarına kadar uzanmaktadır. Posta hizmeti, başlangıçta ulaklar ve tatarlar vasıtasıyla gerçekleştirilirken, XIX. yüzyılın ilk yarısından itibaren yapısal reformların hayata geçirilmesiyle birlikte Avrupa standartlarında kurumsal bir hüviyete dönüştürülmeye başlanmıştır. Tanzimat Fermanı ile başlayan süreçte de tebaanın ve yabancıların posta ihtiyaçlarına cevap vermek amacıyla 23 Ekim 1840 tarihinde Posta Nezareti kurulmuştur. Posta nazırlığının tesisinden yaklaşık çeyrek yüzyıl sonra, yani Sultan Abdülaziz döneminde ilk kez Darbhane-i Amire'de basılan posta pulları kullanılmaya başlandı. Zamanla baskı teknolojisinde yaşanan gelişmeler sonucunda posta pullarının şekil ve içeriğinde önemli değişiklikler meydana geldi. Basılan ilk pullarla birlikte zaman içinde değişiklik gösteren bu posta araçlarına hem yurt içinde hem de yurt dışında bulunan pul meraklıları talip oldu. Özellikle koleksiyoncuların rağbet ettiği bu pulların ne kadar kıymetli olduğu Osmanlı Devleti idarecileri tarafından XIX. yüzyılın son çeyreğinde fark edildi. Sultan II. Abdülhamid döneminde pulların devlet eliyle satılması hakkında önemli gelişmeler yaşandı. Antika niteliği taşıyan bu pullarla ilgili yasal düzenlemeler getirmek üzere bir komisyon teşkil edildi. Bu komisyonun öncelikli görevi, mahzenlerde muhafaza edilen eski ve kıymetli pulların tanzim ve tasnifi hususlarını da içine alacak şekilde bir çalışmanın yapılması idi. Bu düzenleme sonucunda tanzim ve tasnif edilmiş antika posta pulları müzayede ile meraklılarına satılacak ve böylece hazineye düzenli bir gelir kaynağı yaratılacaktı. Bu çalışma, Darbhane-i Amire ve diğer matbaalarda basılıp zamanla antika hüviyeti kazanan Osmanlı posta pullarının satışından hazineye kaynak oluşturmak amacıyla yapılan düzenlemeleri arşiv vesikalarının rehberliğinde ilk kez ayrıntılı bir biçimde ortaya koymaktadır

STAMPS TURNED INTO MONEY THE ANTIQUE POSTAGE STAMPS IN THE RESEARCH FOR RESOURCE TO OTTOMAN STATE TREASURY

The history of postage dates back to the establishment years of the state in Ottoman Empire. Although the postal service were executed through messengers and tatars at the beginning, it turned to gain its corporate identity in the European standards upon the actualization of the structural reforms after the first half of the 19.th century. During the process beginning with the Imperial Edict of Reorganization and in order to satisfy the needs of both citizens and foreigners, the Ministry of Post was established on October 23, 1840.About quarter century after the establishment of the ministry of post, post marks came into use for the first time after being printed in the Imperial Mint Office during the reign of Sultan Abdulaziz. Over time, some changes were seen in the form and content of stamps as a result of the developments seen in the printing technology. Beginning with the first stamps, that postal equipment which underwent changes in the course of time had both domestic and foreign aspirants. Those stamps, especially found favor from the trovers, weren’t recognized to be valuable by the rulers of Ottoman State until the last quarter of the 19.th century. During the reign of Sultan Abdülhamid the II, important developments were observed in the sale of the stamps by the state. Related to those stamps with the characteristics of antiques, a commission was established to make legal regulations. The primary task of this commission was to perform exercises consisting arrangement and classification of old and precious stamps preserved in the storehouses. As a result of this organization, the antique postal stamps will be sold to their fanciers through an auction and thus a regular source of income would be created for the treasury.This study reveals in detail the regulations executed in order to create a source to the treasury through the sale of Ottoman postal stamps which were printed in both Imperial Mint Office and other printing houses and gained the identity of an antique by the time in accompany with archive documents

PDF

___

1- Babıali Evrak Odası (BEO.) 1880/140969, 2440/182961, 2811/210758, 2854/214041, 2900/217464, 4258/319284, 4301/322509, 4317/323721.
2- Dahiliye Nezareti Mektubi (DH.MKT.) 501/72, 1290/32, 1845/98, 2016/21, 2302/22, 2317/116, 2760/8.
3- Hatt-ı Hümayun (HAT.) 489/23995.
4- İrade Dosya Usulü (İ. DUİT.) 58/69.
5- Şûra-yı Devlet (ŞD.) 1138/11, 1138/33.
6- Yıldız Sadaret Resmi (Y.A.RES.) 121/28, 131/28.
II-Süreli Yayınlar
Takvim-i Vekayi
AĞAKAY, Mehmet Ali (1959). Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Ahmet Lütfi Efendi (1999). Vak’anüvis Ahmet Lütfi Efendi Tarihi, C.IV, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Ahmed Rasim (1327). Devlet-i Osmaniyeye Mahsus Posta Pulları Mecmuası, İstanbul: Matbaa-ı Bahriye.
AKOBA, M. Müfahham (1963). Türkiyede Pul ve Pulculuk, İstanbul: Ceylan Yayınları.
ALEMDAR, Korkmaz (1981). Türkiye’de Çağdaş Haberleşmenin Tarihsel Kökenleri, Ankara: Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları.
BAYINDIR, Mustafa Hilmi (1992). Osmanlı-Türk Posta Mühür ve Damgaları 1840-1929, İstanbul: Ünal Ofset.
ÇADIRCI, Musa (1981). “Posta Teşkilatı Kurulmadan Önce Osmanlı Devleti’nde Menzilhane ve Kiracıbaşılık”, VIII. Türk Tarih Kongresi Bildiriler, C.II, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, s.1359-1365.
DANİŞMEND, İsmail Hami (1971). İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, C.V, İstanbul: Türkiye Yayınevi.
DEMİR, Tanju (2005). Türkiye’de Posta Telgraf ve Telefon Teşkilatının Tarihsel Gelişimi (1840- 1920), Ankara: PTT Genel Müdürlüğü Yayınları.
DEMİR, Tanju (2005). “Salih Zeki ve ‘Ecnebi Postahaneleri’nin Kaldırılması Konusundaki Görüşleri”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, C.VII, S.1, s.169-185.
DURUKAL, Hüsnü Sadık (1963). “Ecnebi Postaların Türkiye’de İlgasının 50. Yıldönümü”, Yıllık: Gazetecilik Enstitüsü Dergisi, S.3-4, s.21-32.
ERTUĞRUL, Cafer (1982). “Osmanlı Postalarının Yabancı Postalara Karşı Savaşı”, Türkiye’de Pul ve Pulculuk, S.6-9.
ESKİN, Şekip (1942). Türk Posta Tarihi, Ankara: Ulusal Matbaa.
HALAÇOĞLU, Yusuf (2014). Osmanlılarda Ulaşım ve Haberleşme (Menziller), İstanbul: İlgi Kültür Sanat Yayınları.
İbnüzziya Ahmet Reşit (1324). “Memleketimizde Ecnebi Postahaneleri”, İstişare, S.16, s.721-728.
İHSANOĞLU, Ekmeleddin (1995). “Osmanlı İmparatorluğu’nun Çağını Yakalama Gayretleri”, Çağını Yakalayan Osmanlı, ed. Ekmeleddin İhsanoğlu, İstanbul: IRCICA Yayınları.
KARAL, Enver Ziya (2007). Osmanlı Tarihi, C.V, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
KUYAŞ, Salih (1984). “Posta Tarihi ve Kapitülasyon Postahaneleri I,” Tarih ve Toplum, S.1, s.49- 83.
KÜTÜKOĞLU, Mübahat S. (1995). “Haberleşme”, Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi, C.I, ed. Ekmeleddin İhsanoğlu, İstanbul: IRCICA Yayınları, s.600-606.
LEWİS, Bernard (1993). Modern Türkiye’nin Doğuşu, çev. Metin Kıratlı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
RİZİ, Edvin (1980). “Levant Postaları ve Türkiye’nin Bunlara Karşı Savaşı 2”, Yeni Koleksiyon Filateli-Nümismatik Dergisi, S.8, s.9-13.
SERDAROĞLU, Ragıp (1982). “1870-1900 Döneminde Osmanlı İmparatorluğunda Alman Postahaneleri ve Yabancı Postalar”, Türkiye’de Pul ve Pulculuk, C.II, S.4-5.
SONKER, Raşit (1931). “Türkiye’de Ecnebi Postahaneleri Nasıl Teessüs Etti”, Pul Meşheri, S.4.
TANRIKUT, Asaf (1984). Türkiye Posta ve Telgraf ve Telefon Tarihi ve Teşkilat ve Mevzuatı, C.I, Ankara: Efem Matbaacılık.
TUNA, Turgay (1977). “Dünyanın İlk Posta Pulu”, Hayat Tarih Mecmuası, S.3, s.94-95.
VARLIK, M. Bülent (1985). “Bir Yarı-Sömürge Olma Simgesi: Yabancı Posta Örgütleri,” Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, C.VI, İstanbul: İletişim Yayınları, s.1653-1656.
YAZICI, Nesimi (1992). “Tanzimatta Haberleşme ve Kara Taşımacılığı”, OTAM, s.333-377.
YAZICI, Nesimi (1992). “Tanzimat Döneminde Osmanlı Haberleşme Kurumu”, 150. Yılında Tanzimat, yay. haz. Hakkı Dursun Yıldız, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, s.139- 210.
YAZICI, Nesimi (1999). “Tanzimat Dönemi Osmanlı Haberleşme Kurumu”, Osmanlı Ansiklopedisi, C.III, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, s.619-626.
YAZICI, Nesimi (1981). “Osmanlı İmparatorluğunda Yabancı Postalar ve Atatürk Türkiye’sinde Postacılık,” İletişim, S.3, s.137-179.
III-Web http://en.wikipedia.org/wiki/Alfred_Potiquet/15.03.2015 https://www.sandafayre.com/philatelicarticles/theearlydaysofstampcollecting.html/22.03.2015
tr.wikipedia.org/wiki/Türkiye'nin_posta_tarihi_ve_posta_pulları/23.03.2015
http://tr.wikipedia.org/wiki/Laleli_%C3%87ukur%C3%A7e%C5%9Fme_Han%C4%B1/25.03.201 5 https://tr.wikipedia.org/wiki/Filateli/25.03.2015 Citation Information/Kaynakça Bilgisi
KIŞ, S., (2015). “Pul Para Oldu Osmanlı Devleti Hazinesine Kaynak Arayışında Antika Posta Pulları / Stamps Turned Into Money The Antique Postage Stamps In The Research For Resource To Ottoman State Treasury”, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, (Prof. Dr.
Şefik Yaşar Armağanı), Volume 10/9 Summer 2015, ANKARA/TURKEY, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8421, p. 321-340.