CBS KULLANILARAK KIBRIS’TA FIRTINA RİSKİ DUYARLILIK ANALİZİ

Kıbrıs, Akdeniz’in en büyük üçüncü büyük adası olup, çeşitli doğal afetlerle karşı karşıyadır. Bu afetler nedeniyle son 20-30 yılda ortalama 2685 kişi etkilenirken, ekonomik olarak 14.340 milyon dolar zarar yaşanmıştır. Bu afetler içerisinde ise en büyük ekonomik zararı fırtınalar meydana getirmiştir. Yıllık ortalama 0.10 olarak yaşanan fırtınalardan çeşitli yıllarda 40 kişi etkilenirken, 10 milyon dolar ekonomik zarar yaşanmıştır. Bu çalışmada Kıbrıs’taki ülke ekonomilerine çok ciddi manada zarar veren fırtınalar, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) yöntem ve tekniklerinden yararlanılarak meydana getirebileceği risk kapsamında analiz edilecektir. Acaba Kıbrıs adasında fırtına riskinin boyutları nasıldır? Adadaki hangi alanlar risk altındadır? Bu risk hangi yerleşmeleri en fazla etkileyecektir? Bu kapsamda yapılması gerekenler nelerdir? şeklindeki araştırma sorularına yanıtlar aranacaktır. Çalışmada değişik ölçeklerde ve farklı kaynaklardan elde edilen faktör haritalarından yararlanılmıştır. Bu haritalardan elde edilen jeoloji, jeomorfoloji, eğim, bakı, yağış, akarsuya uzaklık, yeraltı suyu, toprak ve arazi kullanım özelliklerine ait veriler koşullara bağlı ağırlıklı çakıştırma yöntemi ile birleştirilerek, taşkın risk alanları belirlenmiş ve haritalanmıştır. Çalışmanın zarar analizi sonuçlarına göre Kıbrıs’ta, geçmiş yıllarda yaşanmış, günümüz ve gelecekte yaşanabilecek fırtına değerleri geleceğe doğru 24.514.7 oranında artmaktadır. Fırtına risk analizi sonucuna göre ise adanın % 51.19’unun risk altında, % 27.51’ininde risk altında olmadığı anlaşılmıştır. Adada en riskli alanlar Lefkoşa yerleşim merkezi çevresidir. Riskin en az olduğu alanlar ise Girne ve Limasol çevreleri ile Trodos Dağları civarıdır. Bu kapsamda öncelikli olarak multidisipliner bir bilim anlayışıyla daha kapsamlı planlamaların yapılması ve halkın konu hakkında bilinçlendirilmesi gerekmektedir.

STORM RISK SENSITIVITY ANALYSIS IN CYPRUS USING GIS

Cyprus is the third biggest island in the Mediterranean and it faces various natural disasters. Approximately 2685 individuals have been affected by these disasters in the last 20-30 years and economic damage amounts to 14.340 million dollars. The biggest economic damage among the disasters has been caused by storms. The storms which average an annual 0.10 have affected 40 individuals in different years and caused damage of 10 million dollars. The study aims to analyze the storms that have seriously damaged the country economy in Cyprus by the help of Geographical Information Systems (GIS) in the framework of the risks they may create. The study seeks answers to questions such as “What are the dimensions of the risk in the island of Cyprus? Which regions are under risk in the island? Which settlements are affected from this risk the most? What needs to be done in this respect?”. The study makes use of various scales and factor maps obtained from different sources. Data regarding geology, geo-morphology, slope, exposure rainfall, distance to rivers, underground water and land and soil use characteristics obtained from these factor maps are connected with condition dependent overlay method to identify and map risk areas. Damage analysis results of the study shows that storm values from the past to future possible storms have increased at a rate of 24.514.7 in favor of future storms. Results of storm risk analysis points out that 51.19% of the island is under risk and 27.51% of the island is free from storm risk. The riskiest areas are the settlement of Nicosia and its environs. The least risk is seen in Kyrenia and Limassol and Trodos Mountain areas. It is necessary to make more comprehensive plans with a multidisciplinary scientific approach and create awareness in the public regarding the issue.

PDF

___

AHMED, Musfique ve ANWAR, Rıfat, “Risk Assessment of Storm Surge of Kutubdia Islve Using GIS”, 2012 IACSIT Coimbatore Conferences IPCSIT, Volume: 28 (2012), pp.: 178- 182, IACSIT Press, Singapore.

ALTUNÇ, Mustafa, Fiziksel ve Biyolojik Çevre’nin Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı, YDÜ, ÇED Raporu, Lefkoşa 1998.

VERE, Zerger, “Examining GIS decision utility for natural hazard risk modeling”, Environmental Modelling & Software, Volume: 17 (2002), pp.: 287–294.

ASHIS Kumar, GUPTA Saha, Ravi P. ve ARORA, M. K., “GIS-based Lveslide Hazard Zonation in the Bhagirathi (Ganga) Valley, Himalayas”, Int. j. remote sensing, Volume: 23 (2002), No: 2, pp.: 57–369.

ATALAY, İbrahim, Resimli ve Haritalı Dünya Coğrafyası, İnkılap Kitabevi, İstanbul 2011.

ATASOY, Ahmet, “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Nüfus Coğrafyası”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 15 (2011), s.: 29 – 62.

CHRISTOPHER, J. Koroneos, PARIS, Fokaidis ve NICOLAS, Moussiopoulos, “Cyprus energy system ve the use of renewable energy sources”, Energy, Volume: 30 (2005), pp.: 1889– 1901.

CLERICI, Aldo, PEREGO, Susanna, TELLINI, Claudio ve VESCOVI, Paolo, “A Procedore for Lveslide Susceptibility Zonation by Conditional Analysis Method”, Geomorphology, Volume: 43 (2002), pp.: 349-364.

EKİNCİ, Deniz (2004). Gülüç Çayı Havzasının Uygulamalı Jeomorfolojisi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.

EKİNCİ, Deniz, Zonguldak-Hisarönü Arasındaki Karadeniz Akaçlama Havzasının Kütle Hareketleri Duyarlılık Analizi, Titiz Yayıncılık, İstanbul 2011.

EROL, Oğuz, Genel Klimatoloji, 8. Baskı, Çantay Kitabevi, İstanbul 2010.

HOBLIT, Brian, ZELINKA, Steve, CASTELLO, Cris ve CURTIS, David, “Spatial Analysis of Storms Using GIS”, 2004 User Conference Proceedings the 24th Annual Esri International User Conference, August 9–13, 2004, New York Street, USA 2004.

KARAASLAN, Tufan, Ortadoğu’nun Coğrafyası, 3. Baskı, Atlas Kitabevi, Konya 1998.

KHALID, Fakhar ve BABB, Renee, “Hazard ve Risk Assessment from Hurricane Ivan (2004) in Grenada using Geographical Information Systems ve Remote Sensing”, Journal of Maps Student Edition, (2008), pp.: 4-10.

KUTOĞLU, Sibel, (2004) “Girne-Lefkoşa Hattının Batısında Kalan Sahadaki Hatalı Arazi Kullanımının Neden Olduğu Jeomorfolojik Problemler”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.

OKTAY, Fehmi, (1993) “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (Doğu Akdeniz) Etkileyen Hava Kütleleri”, İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.

ÖZCAN, Orkan, MUSAOĞLU, Nebiye ve İEKER, Dursun Zafer, (2009). “Taşkın Alanlarının CBS ve Uzaktan Algılama Yardımıyla Belirlenmesi ve Risk Yönetimi; Sakarya Havzası Örneği”, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 12. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 11-15 Mayıs 2009, Ankara.

ÖZDEMİR, Nevin, Doğal Afetler, Bölüm 7, Genel Fiziki Coğrafya (Editör: Cemalettin İAHİN), Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara 2011.

ÖZEY, Ramazan, Afetler Coğrafyası, Aktif Yayınevi, İstanbul 2006.

PARARAS-CARAYANNIS, George, Natural Disasters in China, Chapter 9, International Perspectives on Natural Disasters, Occurrence, Mitigation and Consequences (Editors: Joseph P. Stoltman, John Lidstone ve Lisa M. DeChano), Springer, The Netherlves 2007.

SACHS, Adam, Using spatial analysis to establish a relationship between hurricane attributes ve damages, Harvard College Class of 2007, The Department of Earth & Planetary Sciences ve the Department of Economics, USA 2007.

ŞAHIN, Cemalettin ve SİPAHİOĞLU, Şengün, Doğal Afetler ve Türkiye, Genişletilmiş 2. Baskı, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara 2003.

STELIOS, Pashardes ve CONSTANTINOS, Christofides, “Statistical analysis of wind speed ve direction in Cyprus”, Solar Energy, Volume: 55 (1995), pp.: 405–414.

WEB 1. http://www.preventionweb.net/english/countries/statistics/?cid=45, (Son Erişim Tarihi: 26.04.2012).

WEB 2. Kıbrıs Coğrafyası (Türkçe), maestro-dmc.com., (Son Erişim Tarihi: 28.04.2012).

WEB 3. Kıbrıs Tarihi 1, (Türkçe), KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı, (Son Erişim Tarihi: 29.09.2008).

WEB 4. Kıbrıs Cumhuriyeti, http://tr.m.wikipedia.org/wiki/G%C3%BCney_K%C4%B1br%C4%B1s_Rum_Kesimi, (Son Erişim Tarihi: 28.04.2012).

WEB 5. Akdeniz'de Gizli Petrol Savaşı (Türkçe), Ajans 7/24 (2009-06-15), (Son Erişim Tarihi: 21.06.2009).

WEB 6. Cyprus, Encyclopedia Britannica, 2008, Encyclopedia Britannica Online, (Son Erişim Tarihi: 28.10.2008).

WEB 7. Kuzey Kıbrıs (Türkçe). incentivetur.com, (Son Erişim Tarihi: 21.06.2009).

WEB 8. Kuzey Kıbrıs Türk Yönetimi Coğrafyası (Türkçe), www.gözlemci.net, (Son Erişim Tarihi: 21.06.2009).

WEB 9. North Cyprus Almanack, Kemal Rüstem (Edit.) ve diğerleri, London; K.Rustem &Brother 1987, s.: 86.

WEB 10. Cyprus Geography, http://www.kypros.org/CyprusPanel/cyprus/geography.html, (Son Erişim Tarihi: 28.04.2012).

WEB 11. http://cyprus-storms.webs.com/apps/photos/photo?photoid=92085693, (Son Erişim Tarihi: 30.04.2012).

WEB 12. Cyprus Weather Map, http://www.weather-forecast.com/maps/Cyprus, (Son Erişim Tarihi: 30.04.2012).

WEB 13. Physical Map of Cyprus, http://www.freeworldmaps.net/europe/cyprus/map.html, (Son Erişim Tarihi: 30.04.2012).

WEB 14. Cyprus GDP Per Capita (PPP), US Dollars Statistics http://www.economywatch.com/economicstatistics/Cyprus/GDP_Per_Capita_PPP_US_D ollars/, (Son Erişim Tarihi: 02.05.2012).

YEREBAKAN, Metin, Rüzgâr Enerjisi, İstanbul Ticaret Odası Yayın No: 2001-33, İstanbul 2001.

VIEUX, Baxter E. ve GAUER, Nalneesh, “Finite-Element Modeling of Storm Water Runoff Using GRASS GIS”, Computer-Aided Civil and Infrastructure Engineering, Issue: 9, Volume: 4 (1994), pp.: 263–270.

ZERGER, Vere ve SMITH, David Ingle, “Impediments to using GIS for real-time disaster decision support”, Computers, Environment ve Urban Systems, Issue: 27, Volume: 2 (2003), pp.: 123–141.