Çanakkale - Ayvacık Namazlık Halıları

İslam inancına göre, namaz vakti geldiğinde, insanın bulunduğu yer ibadet yeri olarak kabul edilmektedir.Bu Türklerin konar-göçer kültürüne çok uygun bir inanç şartıydı. İslam inancını kabul eden Türkler, ibadetleriniyapabilmek için taşınabilir olarak halı ya da kilimden namazlık/namazlağ/namazlağa/seccade adı verilendokumalar yapmışlardır. Ayrıca namazlıkların üzerindeki motifler incelenirse; bu motiflerin Türklerin inanç,inanış, kültür, gelenek ve hayatlarından izler taşıdığı görülür. Bunlar, yakın çevre ya da geçmiş kültürlerdengelen sembolik ve felsefi anlamlar taşımaktadır. Halı sularıyla başlayan bu örnekler, somut ve soyut değerler ile geometrik temelli motifler kullanılarak zenginleştirilmiştir. Namazlık yüzeyleri cennet bahçesi görünümündeçeşitli motifler ile süslenmiştir. Ayvacık, Kuzeybatı Anadolu’da Biga Yarımadasındaki Kazdağları Silsilesiüzerindeki Çanakkale ilinin 71 km güneyinde kalan bir ilçesidir. Yörede Kazdağları üzerinde yer alan AvunyaOvası ile komşu olması, Ayvacık ilçesine doğal bir geçiş yeri olma özelliğini kazandırmıştır. Bu yol, AntikÇağdan beri korunmaktadır. Tarihsel süreç içerisinde çeşitli kültür, inanç ve kökenden grupların yerleşerekkaynaştığı bir bölgedir. Yörede halı dokuyanlar bağlı oldukları aşiret, boy ve oymaklarına ait motif, sembol veimlerini Ayvacık Namazlıklarına aktarmıştır. Bu halıların bazı motifleri incelendiğinde kendilerine özgü olduğugörülür. Bu çalışmada; Ayvacık Halı Yöresinde dokunan namazlıklar hakkında bilgileri bir araya getirmek,namazlığın Türk-İslam açısından önemi, tespit edilen halıların motif, desen kompozisyonu, renk ve uygulamaözellikleri açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma konusu halılar hakkında bilgi verilerek ve tarihselsüreç içinde sosyo-kültürel ve sanatsal nitelikleri açıklanacaktır.

Çanakkale - Ayvacık Prayer Rugs

According to Islamic belief, when it is time for prayer, the place where human is located is accepted as a place of worship. This was a very necessary belief in the Turkish nomadic culture. For the purpose of worshiping the Turks, they weaved the weavings called namazlık / namazlağ / namazlağa / seccade. Also, if the motifs on the prayer rug are examined; it is seen that these motifs carry the traces of beliefs, beliefs, culture, traditions and lives of Turks. They have symbolic and philosophical meanings from the inner circle or past cultures. These examples starting with carpet borders were enriched by using geometric based motifs with concrete and abstract values. Prayer rug surfaces are decorated with various motifs in the appearance of paradise garden. The neighboring area of Avunya Plain on the Kazdağları region has been the natural transition area to the Ayvacık district. This nature road has been protected since Antiquity. Within the historical process, it is a region where groups of various cultures, beliefs and originated are settled and integrated. In the region, carpet weavers transferred the hordes, tribes and clans, motifs, symbols and signs to the Ayvacık Prayer Rugs. When some motifs of these carpets are examined, it is seen that they are unique to them. In this study; the aim of this study is to bring together the information about the prayers of the Ayvacık Carpet District, the importance of prayer in terms of Turkish-Islam, the motifs, patterns, colors and application features of the carpets determined. Information about the carpets subject to the study will be given and socio-cultural and artistic qualities will be explained in the historical process.

PDF

___

Anderson, J. (1998). Return To Tradition. The California Academy of Sciences.
Atiş Özhekim, D. (2008). Çanakkale Halılarının Batı Anadolu Halıları İçindeki Yeri ve Önemi. Çanakkale Merkezi Değerleri Sempozyumu (25-26 Ağustos 2008), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Yayınları, 702-721.
Atlıhan, Ş, (1993). Traditional Weaving in One Village of Settled Nomads in Northwest Anatolia. Oriental Carpet and Textile Studies Volume: 4, International Conference on Oriental Carpets, 77-88.
Bayraktaroğlu, S. (1985). Çanakkale Halıları. Vakıflar Dergisi, 19, 237-260.
Barkan, Ö. L. (1942). Osmanlı İmparatorluğunda Bir İskân ve Kolonizasyon Metodu Olarak Vakıflar ve Temlikler I: İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyeler, Vakıflar Dergisi, Vakıflar Genel Müdürlüğü, 2, 279-386.
Barkan, Ö. L. (tarihsiz). Kolonizatör Türk Dervişleri, Hamle Yayınları.
Barkan, Ö. L. (2002). Osmanlı İmparatorluğunda Kolonizatör Türk Dervişleri, Türkler Ansiklopedisi, 1, 133-153.
Bean, G. E. (1995). Eski Çağda Ege Bölgesi. Çev. İnci Delemen, Arion Yayınevi.
Begiç, H. N. (2017). Türk Keçecilik Sanatı. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
Çiçek, S. (2010). Çanakkale İli Ayvacık Yöresi Halı ve Kilimleri. Trakya Üniversitesi, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi).
Eren, R. (1994). Çanakkale İli’nin Tarih İçindeki Gelişim ve Folklor İncelemeleri. Çanakkale Seramik Fabrikası Yayınları.
Glassie, H. (1993). Turkish Traditional Art Today. Indiana University Press, Indiana University Turkish Studies & Ministry of Culture of the Turkish Republic.
Güngör, İ. H. (1984). Türk Halıları. C. 1, Çanakkale Bölgesi Halıları, Keskin Color Ltd.Şti. Yayını.
Iten-Maritz, J. (1991). Enzylopadie Des Orientteppichs. Verlag Busse+Seewald GmbH.
Mallet, M. (1998). Woven Structures - A Guide to Oriental Rug and Textile Analysis, Christopher Publications.
Mergen, S. & H. Alantar (2003). Tarihi Anadolu Halıları Bant I. Sentez Turizm Tic. ve San. A.Ş.
Ölçer, N. ve W. Denny (1999). Anatolian Carpets Masterpieces from The Museum of Turkish and Islamic Arts Istanbul Volume I /Text. Ertuğ@Kocabıyık.
Sümer, F. (1999). Oğuzlar (Türkmenler). Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
Taylan, M. (2018). Bir Geleneğe Dönüş Projesi Olarak DOBAG ve Ötesi. [Basılmamış Sanatta Yeterlik Tezi] Marmara Üniversitesi.
Türkay, C. (1979). Başbakanlık Arşivi Belgelerine Göre Osmanlı İmparatorluğu’nda Oymak Aşîret ve Cemaatler. Ana Neşriyat ve Dağıtım A.Ş.
Uğurlu, A. (1991). Anadolu Dokumalarında Motif Felsefesi. Tekstil ve Mühendis Dergisi, 26, 76-82.
Uğurlu, A. & E. Bülent & S.S. Uğurlu (2003). “Kuzeybatı Anadolu (Avunya) Halı ve El Dokumaları Envanter Raporu”. TÜBA-TÜKSEK Kültür Envanteri Dergisi, Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, 1, 152-166. http://dx.doi.org/10.22520/tubaked.2003.0006
Uğurlu, A. & E. Bülent & S.S. Uğurlu (2004). “Kuzeybatı Anadolu (Avunya) Halı ve El Dokumaları Envanter Raporu”. TÜBA-TÜKSEK Kültür Envanteri Dergisi, Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, 2, 219-235. http://dx.doi.org/10.22520/tubaked.2004-2.0010
Uğurlu, S. S. (1996). Ayvacık Halıları. Art+Decor Dergisi, 38, 242-246, 303.
Uğurlu, S. S. (2000). Ayvacık Vakıf Halıları. Ev Tekstili Dergisi, 27, 70-73.
Uğurlu, S. S. (2005). Çanakkale Halılarında Organik Motiflerin Geometrikleşmesi. İzmir, 8. El Sanatları Sempozyumu 13-15 Kasım 2002, Dokuz Eylül Yayıncılık Ltd. Şti., 434-443.
Uğurlu, S. S. (2006). Çanakkale Kazdağları Geleneksel Halıcılığında Görülen Değişimler. Kazdağları II. Ulusal Sempozyumu, Genç Ofset, 513-520.
Uğurlu, S. S. (2007). Ayvacık Halılarında Motif-Kompozisyon Sistematiği ve Sanatsal İlişkiler. I. Uluslararası Türk El Dokumaları Kongresi, Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Merkezi Başkanlığı Yayınları, 151-156.
Uğurlu, S. S. (2018). Geleneksel Tekstil Teknikleriyle Yeni Sanatsal Çalışmalar. [Basılmamış Sanatta Yeterlik Tezi] Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.
Yılmaz, A. H. (2015). Çanakkale Yöresi El Dokumalarında Motifler (Biçim, İçerik, Anlatım). Kalemişi Dergisi, 3(5), 147-167, DOI: 10.7816/kalemisi-03-05-07
Yörük, Ö. (1990). Çanakkale-Ayvacık Yöresi Halıları Üzerine Bir Araştırma. Kültür ve Sanat Dergisi, 8, 70-75. http://www.canakkaleili.com/wp-content/uploads/2009/10/Ayvacik_haritasi.JPG , (Erişim tarihi 20.10.2018).
https://www.haritatr.com/koyler-haritasi-e3a6 , (Erişim tarihi 24.11.2018).
https://sozluk.gov.tr/ , (Erişim tarihi 23.04.2020).
https://islamansiklopedisi.org.tr/seccade , (Erişim tarihi 23.04.2020.
(https://dergi.diyanet.gov.tr/makaledetay.php?ID=24863, (Erişim Tarihi 25.07.2020).