Geleneğin İcadı Bağlamında Ramazan Sohbet Programlarının Kültürel Belleğin İnşasındaki Rolü ve Araçsallaştırılması

Bu araştırma dini öğelerin ya da inanç pratiklerinin televizyonlarda temsil aracılığıyla ne şekilde yenideninşa edildiğini incelemekte, özellikle dinin esasını oluşturan unsurların yanına eklenen geleneklerin ne şekildeyeniden icat edildiğini tartışmaktadır. Dolayısıyla bu araştırmanın temel amacı, dini içerik taşıyan Ramazantelevizyon programlarıyla geleneğin nasıl ve hangi unsurlarla icat edildiğini ve bu unsurlarla beraber toplumsalhafızanın nasıl şekillendirildiğini ortaya koymaktır. Alanyazında toplumsal-kültürel bellek kavramlarıçerçevesinde yapılan çalışmalar bulunmasına rağmen, ‘geleneğin icadı’ yaklaşımıyla kitle iletişimaraçlarındaki yansımaları inceleyen herhangi bir çalışmaya ulaşılamamaktadır. Yapılan bu çalışma, böylebir boşluğun doldurulmasına katkıda bulunmayı amaçlaması bakımından önem taşımaktadır. Araştırmada eldeedilen bulguların ise, kültürel belleğin inşası sürecinde icat edilen gelenekler ile kitle iletişim araçları arasındakiilişkinin açıklanmasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu amaç doğrultusunda çalışmada “içerik analizi”yöntemi kullanılmış ve çalışma kapsamına en fazla izlenme oranı ve izleyici kitlesine sahip olması sebebiyle,ATV kanalında yayınlanan ‘Nihat Hatipoğlu ile İftar’ programı dahil edilmiştir. 2018 yılında Ramazan süresiboyunca yayınlanmış olan iftar programından rastgele beş bölüm örneklem olarak belirlenmiştir. Araştırmadaelde edilen en temel sonucun ise, Ramazan programlarında modern topluma ilişkin değer ve davranışların,geçmişle ilişkisi kurularak geleneksel hale getirildiği, bu değer ve davranışların meşrulaştırılmasında irrasyonelaçıklama kalıplarının kullanıldığı, toplumsallaşma sürecinde ortak kültürel belleğin bu irrasyonal unsurlarlainşa edildiği, ve kitle iletişim araçlarıyla yeniden üretildiği söylenebilmektedir.

The Role and Intrumentalization of Ramadan Programmes in the Construction Cultural Memory Within the Context Of Invention of Tradiditon

This research examines how religious elements or practices of beliefs are rebuilt through representation on television, and especially discusses how traditions added to the elements of religion are reinvented. Therefore, the main purpose of this research is to reveal how and with what elements the tradition is invented with Ramadan television programmes having religious content and how the social memory is shaped with these elements. Even though there are studies carried out within the framework of social-cultural memory concept in the literature, there are no studies examining the reflections in mass media with the ‘invention of tradition’ approach. This study is very important in that it aims to contribute filling this gap. The findings obtained in the research are thought to support the explanation of the relationship between the traditions invented during the construction of cultural memory and the mass media. For this purpose, “content analysis” method was used in the study and “Nihat Hatipoğlu and Iftar” programme broadcasted on the ATV channel was included due to its highest viewership and audience. Five episodes were randomly selected as a sample from the Iftar programme published during Ramadan in 2018. According to the most basic result obtained in the research, it can be said that the values and behaviours related to modern society in the Ramadan programmes have been traditionalized by establishing a relationship with the past and the irrational explanation patterns are used in legitimizing these values and behaviours and the common cultural memory is built with these irrational elements in the process of socialization, and it is reproduced with the mass media.

___

  • Amin, S. (2014). Modernite, Demokrasi ve Din: Kültüralizmlerin Eleştirisi. (F. Başkaya, U. Günsur, & G. Öztürk, Çev.) Yordam Kitap.
  • Assmann, J. (2015). Kültürel Bellek: Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. (A. Tekin, Çev.) Ayrıntı Yayınları.
  • Barth, F. (2001). Etnik Gruplar ve Sınırları: Kültürel Farklılığın Toplumsal Organizasyonu. (S. G. Ayhan Kaya, Çev.) Bağlam Yayınları.
  • Degler, C. (1976). Why Historians Change Their Minds. Pasific Historical Review, 2(45). 183-184. https://doi.org/10.2307/3638493
  • Deveci, A. (2015). Politik Aktörlerin Politik İletilerinde Kolektif Kimliğin Tasarımı ve Araçsallaştırılması. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Sosyal Bilimler Enstitüsü, İletişim Bilimleri Anabilim Dalı, s. 451.
  • Eliade, M. (2001). Mitlerin Özellikleri. (S. Rifat, Çev.) Om Yayınevi.
  • Frank, A. G. (1972). Lupenbourgeoisie: Lumpendevelopment. Montly Review Press.
  • Gellner, E. (1992). Uluslar ve Ulusçuluk. (G. G. Büşra Ersanlı, Çev.) İnsan Yayınları.
  • Giddens, A. (1990). The Consequences of Modernity. Polity Press.
  • Habermas, J. (2002). 'Öteki' Olmak, 'Öteki'yle Yaşamak'. (İ. Aka, Çev.) Yapı Kredi Yayınları.
  • Hobsbawn, E., & Terence, R. (2006). Geleneğin İcadı. (M. M. Şahin, Çev.) Agora Kitaplığı.
  • Mills, W. (2007). Toplumbilimsel Düşün. (Ü. Oskay, Çev.) Der Yayınları.
  • Mutlu, E. (2008). İletişim Sözlüğü. Ayraç Kitabevi.
  • Nora, P. (2006). Hafıza Mekanları. (M. E. Özcan, Çev.) Dost Kitabevi.
  • Oskay, Ü. (2014). Kitle İletişiminin Kültürel İşlevleri. İnkılap Yayınevi.
  • Özkırımlı, U. (1999). Milliyetçilik Kuramları: Eleştirel Bir Bakış. Sarmal Yayınevi. Redfield, R. (1956). The Little Community and Peasant Society and Culture. Chicago : The University of Chicago Press.
  • Schudson, M. (2007). Kolektif Bellekte Çarpıtma Dinamikleri. Cogito Düşünce Dergisi (50), 180.
  • Shayegan, D. (2010). Yaralı Bilinç. (H. Bayrı, Çev.) Metis Yayınları.
  • Shils, E. (1983). Tradition. Chicago University Press.
  • Smith, A. D. (2002). Ulusların Etnik Kökeni. (H. K. Sonay Bayramoğlu, Çev.) Dost Kitabevi.
  • Şirin, İ., & Vardar , S. (2018). Tarihin Ekranı: İçerikli Televizyon Yapımlarının Kritiği. M. Gürer (Eds), Televizyon Çalışmaları (1. Basım, ss. 21-63). Der Yayınları.
  • Turner, B. (1991). Max Weber ve İslam: Eleştirel Bir Yaklaşım. (Y. Aktay, Çev.) Vadi Yayınları.
  • Weber, M. (2012). Ekonomi ve Toplum (Cilt 1). (L. Boyacı, Çev.) Yarın Yayınları.