Çağdaş Türk lehçelerinin söz varlığındaki ortaklığa karşılaştırmalı bir bakış

Ünlü dilbilimci M. Swadesh dilller arasındaki akrabalık ilişkilerini göstermek amacıyla yüz kelimelik bir liste hazırlamıştır. Bu liste, dil veya lehçeler arası karşılaştırmalarda akrabalık derecesinin belirlenmesi açısından çok önemlidir. Bu makalede, bugün farklı sınırlar ve Şartlar altında yaşayan Türk devlet ve topluluklarında resmî statüde kullanılan lehçeler arasında bir karşılaştırma yapılarak, bazı çağdaş Türk lehçeleri arasındaki ortaklıklar tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu amaçla M. Swadesh‟in listesi Kazak, Kırgız, Özbek, Azerbaycan, Tatar ve Türkiye Türkçesi lehçelerine uygulanmış ve ortaya çıkan sonuçlar yorumlanmıştır.

A comparative survey of common elements in contemporary Turkic language families

World renowned linguist M. Swadesh has prepared a list of hundred words in order to point out the familial relationship between languages. This list is extremely important in terms of the determination of familial relationships between languages and dialects. Through a comparative analysis, this article aims to point out the common elements in official Turkic dialects used among countries and communities that live under different flags and circumstances. To achieve this end, M. Swadesh‟s list has been applied to Kazakh, Kirgiz, Uzbek, Azerbaydjan, Tatar and Turkish dialects and the results are interpreted accordingly.

PDF

___

ERCİLASUN, Ahmet Bican, (1997), Türk Dünyası Üzerine İncelemeler, 2. Baskı, Akçağ, Ankara.
DEMİR, Nurettin, (2002), “Ağız Terimi Üzerine”, Türkbilig, S. 2002/4, s. 105-116
BURLAK, S. A.; STAROSTİN, S. A., (2005), Sravnitelno-istoriçeskoye yazıkoznaniye, Akademiya, Moskva.
TEKİN, T., (1997),Türkoloji Eleştirileri, Simurg, Ankara.
BASKAKOV, N. A., (2006), Türk Dillerinin Tarihî-Tipolojik Sesbilimi, Çev. K. Koç, O. S. Karaca, Multilingul, İstanbul.
YAZIKİ MİRA – TYURKSKĠYE YAZIKİ, (1997), Komisyon, Bişkek.
BURAN, A.; ALKAYA, E., (2004), Çağdaş Türk Lehçeleri, 3. Baskı, Akçağ, Ankara.
VOPROSI DİYALEKTOLOGİİ TYURKSKİH YAZIKOV, (1958), Tom II, Baku.
ALTAYLI, S., (1984), Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü Cilt: I-II, MEB, İstanbul.
AKDOĞAN, Y., (1999), Azerbaycan Türkçesi‟nden Türkiye Türkçesi‟ne Büyük Sözlük, Beşir Kit., İstanbul.
ÖZBEK TİLİNİNG İZÅHLİ LÜGÄTİ, (1981), Red. Ma‟rufov, Z. M., Cilt I-II, Rus tili näşriyåtı, Taşkent.
ĶAZAĶ TİLİNİÑ SÖZDİGİ, (1999), Komisyon, Almatı.
KOÇ, K.; BAYNİYAZOV, A.; BAŞKAPAN, V., (2003), Kazak Türkçesi Sözlüğü, Turan Yayınevi, Türkistan.
BAYNİYAZOV, A.; BAYNİYAZOVA, J., Ed. Kenan Koç, (2009), Türkiye Türkçesi Kazak Türkçesi Sözlüğü, IQ, İstanbul.
TÜRKMEN DİLİNİÑ SÖZLÜGİ, Red. M. Ya. Hamzayev, (1962), Türkmenistan SSR Ilımlar Akademiyasınıñ Neşiryatı, Aşgabat.
YUDAHİN, K. K., (1988), Kırgız Sözlüğü, Çev. Abdullah Taymas, Cilt: I-II, TDK, 2. Baskı, Ankara.
CUMAKULOVA, G., (2005), Türkçe-Kırgızca Sözlük, Bişkek.
ÖNER, M., (2009), Kazan-Tatar Türkçesi Sözlüğü, TDK, Ankara.
ERGİN, M., (1997), Dede Korkut Kitabı II, İndeks-Gramer, 3. Baskı, TDK, Ankara.
DİLÇİN, C., (1991), Süheyl ü Nev-bahar, İnceleme-Metin-Sözlük, TDK, Ankara.