19091

BUHÂRÎ’NİN EL-CÂMİ‘US-SAHÎH’İNDE RİVÂYETİ BULUNAN KADIN SAHÂBİLER

Hicri üçüncü asrın büyük muhaddislerinden biri olarak kabul edilen Buhârî'nin el-Câmiu's-Sâhîh isimli eseri yazıldığı dönemden itibaren ilmî çevrelerde büyük bir ilgiyle karşılanmıştır. Buhârî'nin, hocası İshâk b. Râhûye'nin tavsiyesi üzerine altı yüz bin hadis arasından seçerek on altı yılda meydana getirdiğini söylediği bu eser gerek hadis dünyasında ve gerekse diğer ilmî çevrelerde önemli bir mevkie sahip olmuştur. Hadis aleminin kâhir ekseriyetinde en sahîh eser ünvanına sahip olduğu gibi İslam dünyasında da Kur'ân-ı Kerim'den sonraki en sahîh kaynak olarak kabul görmüştür. elCâmiu's-Sahîh'in, belli konular gözetilerek onlarla alakalı yeterli sayıda ve sadece sahîh hadislere yer verilerek oluşturulması ve kendi has bazı üslupları onu bu mevkie yükselten önemli etkenlerden bazılarıdır. el-Câmiu's-Sahîh'in bu konumu onun İslâmî ilimlerde kendisine sık sık müracaat edilen bir eser olmasına ve hem içerik hem de yapısal olarak anlaşılması amacıyla üzerine bir çok çalışma yapılmasına neden olmuştur. Öyle ki üzerine en fazla çalışma yapılan eserlerden biri haline gelmiştir. Sahîh'in yüzden fazla şerhi yapılmış, tekrar hadisleri çıkarılarak özetleri oluşturulmuş, senedlerine göre hadisleri ele alınmış, konuları ve konu başlıkları incelenmiş, râvîleri hakkında müstakil eserler vücuda getirilmiş ve bunun gibi nice çalışmalar yapılmıştır. Biz de bu çalışmamızda Sahîh'de hadisleri bulunan râvîler bağlamında sahâbe üzerinde duracağız. Sahîh'te hangi sahâbînin ne kadar rivâyeti bulunduğuna, bunların ne kadarının kadın olduğuna değinecek ve kadınların Hz. Peygamber dönemi olaylardaki konumlarını ve ilmî faaliyetlerdeki yerlerini tespite çalışacağız

WOMEN SAHABIS WHO ARE MENTIONED IN BUHARI'S WORK CALLED EL CAMI'US SAHIH

Regarded as one of the great hadith scholars of the third century AH, Bukhari’s al-Jaami' al-Sahih has been met with great interest in science circles as of the period it was written. This work, which Bukhari said to had brought forth in sixteen years by selecting among six hundred thousand hadiths on the recommendation of his teacher, Ishaq b. Rahuyah has had a significant position in the hadith world as well as other science circles. As it holds the title of the most authentic work in the overwhelming majority of the hadith world it has also been considered the most authentic source after the Quran in the Islamic world. al-Jaami' al-Sahih’s consisting of only authentic (sahih) and sufficient number of hadiths considering particular issues associated with them and its own specific styles are some of the important factors that raises it to this position. This position of al-Jaami' al-Sahih has been the cause to its often being a work of reference among Islamic sciences and a lot of work to be done in order to comprehend it both as content and structure. So much so that it has become one of the most studied works. Over a hundred commentaries have been written on Sahih, summaries have been formed by omitting recurring hadiths, its hadiths have been discussed according to their chains of transmission (sanads), its chapters and chapter headings have been examined, individual works have been produced about the narrators included in it, and likewise many works have been done. In this study we will focus on the Prohet (pbuh)’s Companions (Sahaba) with respect to their being hadith narrators whose traditions are found in Sahîh. We will touch on subjects as which Sahaba transmitted how many traditions, how many of them were women, and we will try to identify women' position in the events and their roles in scholarly activities at the time of the Prophet (pbuh)

PDF

___

AYNÎ, Bedruddin Ebû Muhammed Mahmud b. Ahmed, Umdetu'l-Kârî Şerhu Sahîhi 'l-Buhârî, IXX. Kahire, 1972.
BÂCÎ, Ebû’l-Velid Süleyman b. Halef b. Sa’d b. Eyyûb, et-Ta’dîl ve’t-Tecrîh limen Harrace anhu’l-Buhârî fi’l-Câmii’s-Sahîh, I-III, Vezâretü’l-Evkâf, el-Mağrib, trs.
BUHÂRÎ, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâîl, el-Câmi’u’s-Sahîh, I-VI, tah. Mustafa Dîb el-Boğa, Dâru İbn Kesîr, Beyrut, 1987.
……., et-Târîhu’l-Kebîr, I-VIII, Dâru’l-Fikr, Beyrut, trs.
DÂREKUTNÎ, Ebu’l-Hasan Ali b. Ömer, Zikru Esmâi’t-Tâbiîn ve Men Ba’dehum, I-II, Müessesetü’l-Kütübi’s-Sekâfiyye, Beyrut, 1985.
Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdullah b. Ahmed b. İshâk b. Musa b. Mihrân, Ma’rifetu’s-Sahâbe, IXXV, Dâru’l-Vatan, Riyâd, 1419.
EREN, Mehmet, Buhârî’nin Sahih’i ve Hocaları, Nükte Kitâb, Konya, 2003.
…….., Kadınların Hadis İlmine Katkıları, AÜİFD, C. XLIV (2003), S. 1.
İbn Abdilberr, Ebû Amr Yusuf b. Abdullah b. Abdullah, I-II, el-İstîâb fî Ma’rifeti’l-Ashâb, y.y, trs .
İbnu’l-Cevzî, Cemâluddin Ebu’l-Ferec Abdurrahman, Telkîhu Fuhûmi Ehli’l-Eser fî Uyûni’t-Târih ve’s-Siyer, Dâru’l-Erkâm, Beyrut, 1997.
İbnu’l-Esîr, Ebu’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Abdulkerîm el-Cezerî, Üsdü’l-Ğâbe, y.y, trs.
İbn Hacer, Şihâbüddîn Ebû’l-Fadl Ahmed b. Ali, Fethu'l-Bârî fî Şerhi’l-Câmi’i’s-Sahîh li’l-Buhârî, I-XIII, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, 1379.
………., el-İsâbe fi Temyîzi’s-Sahâbe, I-VIII, Beyrut, 1412.
………., Takrîbu’t-Tehzîb, Dâru’r-Reşid, Suriye, 1986.
………., Tehzîbu’t-Tehzîb, I-XII, Dâru’l-Fikr, 1404, XXXV, 124.
İbn Hazm, Ali b. Ahmed b. Saîd, Cevâmi’u’s-Sîre ve Hamsu Resâili Uhrâ li İbn Hazm, tahk., İhsan Abbas, Dâru’l-Meârif, Mısır, 1900.
İbn Mencûye, Ali b. Ali Ebû Bekr el- İsbehânî, Ricâlu Sahîhi Müslim, I-II, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, 1407.
İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Ahmed el-Büstî, Kitâbü’s-Sikât, I-IX, Dâru’l- Fikr, 1975.
İbn Kesîr, İmâdüddîn Ebu’l-Fidâ İsmâîl b. Ömer, el-Bâisu’l-Hasîs Şerhu İhtisâri Ulûmi’l-Hadîs, thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Mektebetu Dâri’t-Turâs, Kahire, 2003.
İbn Sa’d, Ebû Abdullah Muhammed b. Sa’d, et-Tabakâtu’l-Kübrâ, I-IX, Dâru’s-Sâdır, trs.
İbnu’s-Salâh, Ebû Amr Osman b. Abdurrahman eş-Şehrezûrî, Ma’rifetu Envâı Ulumi’l-Hadîs, Mektebetü’l-Farâbî, Beyrut, trs.
KANDEMİR, M. Yaşar, “Buhârî mad.” DİA, VI, 370.
KARATAŞ, Mustafa, Hadislerin Sayısı, Nun Yayıncılık, İstanbul, 2008.
KELÂBÂZÎ, Ebû Nasr Ahmed b. Muhammed b. el-Hüseyin b. el-Hasan, el-Hidaye ve’l-İrşâd fi Ma’rifeti Ehli’s-Sika ve’s-Sedâd, I-II, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, 1407.
MİZZÎ, Cemâlüddîn Ebû’l-Haccâc Yusuf, Tehzîbü’l-Kemâl fî Esmâi’r-Ricâl, I-XXXV, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1980,
………, Tuhfetu’l-Eşrâf bi Ma’rifeti’l-Etrâf, I- XIII, el-Mektebetu’l-İslâmî, 1403.
NEVEVÎ, Ebû Zekeriyya Yahyâ b. Şeref, el-Minhâc Şerhu Sahîhi’l-Müslim b. el-Haccâc, I-XVIII, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut, 1392.
…….., Tehzîbu’l-Esmâ ve’l-Lüğât, I-III, Dâru’l-İlm, Beyrut, trs. SEZGİN, Buhârî’nin Kaynakları, Kitabiyât, Yay., Ankara, 2000.
SUYÛTÎ, Abdurrahman b. Ebû Bekr, İsâfu’l-Mubattâ b. Ricâli’l-Muvattâ, el-Mektebetü’tTicâriyye, Mısır, 1969.
UĞUR, Mücteba, Hadis İlimleri Edebiyatı, TDV, Ankara, 1996.
ZEHEBÎ, Ebû Abdullah Şemsüddîn Muhammed, el-Kâşif fi Ma’rifeti Men lehu Rivâyetun fi’lKütübi’s-Sitte, I-II, Dâru’l-Kıble, Cidde, 1992,
…….., el-Muîn fi Tabakâti’l-Muhaddisîn, Dâru’n-Neşr, Amman, 1404
……., Siyeru A’lâmi’n-Nubelâ, I-XXIII, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1413.
ZİRİKLÎ, Hayruddin Muhammed b. Ali b. Mumammed b. Fâris, el-A’lâm, I-VIII, Dâru’l-İlm, Beyrut, 2002.