Bostanzâde Yahyâ Efendi’nin Mir’âtü’l-Ahlâk Adlı Eseri

On yedinci yüzyıl müelliflerinden Bostanzâde Yahyâ Efendi’nin Mir’âtü’l- Ahlâk adlı eseri; yirmi dört bölümden olusan ve her bölümde ahlak bahislerinden birinin ele alındıgı, dinî-tasavvufi-felsefi cepheleri bulunan, mensur ve didaktik bir ahlak kitabıdır. Eserde islenen konular; ibadet, sabır, sükür, secaat, zekâ, ciddiyet, rıza, vefa, sır saklama, cömertlik, af, iffet, tevazu, hayâ, emanet, sadakat, sefkat, alicenaplık, müsavere, hilm, gayret, feraset, fırsatı degerlendirme, temkin, iyilerle dostluk kurma, hukuka riayet gibi faziletler ve hükümdarlık, emirlik, vezirlik, valilik gibi resmî görevlerin gerektirdigi yükümlülüklerdir. Cümle aralarında Arapça-Farsça-Türkçe ahlaki ve hikemî manzumelerin yer aldıgı, peygamber kıssaları ve .slam tarihinden alınmıs örnek motiflerle süslenen eserde yer yer Eflâtûn, .bn Sînâ ve Hüseyin Vâiz-i Kâsifî gibi meshur filozof ve bilginlerin adları zikredilerek onlardan nakiller yapılır. Eserde toplam 854 manzume ve 113 hikâye yer alır. Bu makalede, Bostanzâde Yahyâ Efendi’nin Mir’âtü’l-Ahlâk adlı eseri ana hatlarıyla tanıtılmakta ve eserde yer alan bölümlerin muhtevaları üzerinde durulmaktadır.

Mir’âtü’l-Ahlâk By Bostanzâde Yahyâ Efendi

Mir’âtü’l-Ahlâk by Bostanzâde Yahyâ Efendi, a seventeenth century author, is a prose type and didactic book of morals consisting of twenty-four chapters, each dealing with an aspect of morals from a religious, mystical and philosophical perspective. The topics that the book handles include virtues such as prayers, patience, thankfulness, bravery, intelligence, seriousness, consent, loyalty, secretiveness, generosity, forgiveness, chastity, modesty, coyness, confidence, compassion, protectiveness, consultation, softness of manner, industriousness, foresight, seizing opportunity, caution, establishing good rapport with the good, and abiding by the law and obligations originating from official duties such as emirate, vizierdom, governorship and kingdom. The book contains Arabic, Persian and Turkish poetry of moral and judgmental nature between sentences, is embellished with exemplary parables from prophets’ lives and Islamic history and makes quotations from prominent philosophers and scholars such as Plato, Avicenna and Hüseyin Vâiz-i Kâshifî. The book contains 854 poems and 113 parables. In this study, describes major aspects of Mir’âtü’l-Ahlâk by Bostanzâde Yahyâ Efendi, focuses on its contents of chapters.

PDF

___

BOSTANZÂDE YAHYÂ EFENDİ, Mir’âtü’l-Ahlâk, İÜ Ktp. TY, nr. 3537.
BOSTANZÂDE YAHYÂ EFENDİ, Mir’âtü’l-Ahlâk, İÜ Ktp. TY, nr. 3607.
BOSTANZÂDE YAHYÂ EFENDİ, Gül-i Sad-Berg, Süleymaniye Ktp., Ayasofya, nr. 3386.
BOSTANZÂDE YAHYÂ EFENDİ, Gül-i Sad-Berg, Süleymaniye Ktp., Ayasofya, nr. 3390.
BOSTANZÂDE YAHYÂ EFENDİ, Fî Beyâni Vak‘a-i Sultan Osman, Süleymaniye Ktp., Hâlet Efendi, nr. 611.
BOSTANZÂDE YAHYÂ EFENDİ, Fî Beyâni Vak‘a-i Sultan Osman, Topkapı Sarayı Müze Ktp., Revan, nr. 1305.
BURSALI MEHMED TÂHİR, Osmanlı Müellifleri, Matbaaa-i Âmire, İstanbul 1333.
BURSALI MEHMET TÂHİR BİN RIF‘AT, Ahlâk Kitaplarımız, hzl. Mahmut Kaplan, Necm-i İstikbâl Matbaası, İstanbul 1325.
ÇAGRICI, Mustafa, “Bostanzâde Yahyâ Efendi”, TDV İA, İstanbul 1992, C.6, s. 311-313.
DÂİRETÜ’L-MAÂRİF, Büzürg-i İslamî, Tahran 1383.
GÖKYAY, Orhan Saik, II. Sultan Osman’ın Sehâdeti, Atsız Armaganı, hzl. Erol Güngör, M. N. Hacıeminoglu, Mustafa Kafalı, Osman F. Sertkaya, İstanbul 1976, s. 187-256.
SAKAOGLU, Necdet, Bostanzâde Yahyâ Efendi-Tuhfetü’l-Ahbâb Târih-i Sâf:Duru Tarih, Milliyet Yay., İstanbul 1978.
SÜREYYÂ, Mehmed, Sicill-i Osmânî Osmanlı Ünlüleri, hzl. Nuri Akbayar, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 1996, 6C.
SEYHÎ MEHMED EFENDİ, Vakâyi’ül-Fudalâ, Çagrı Yay., İstanbul 1989.
TOKER, Birgül; Semseddin-i Sivâsî, Mir’âtü’l-Ahlâk, TDV Yay., Ankara 2010.
TUMAN, Mehmet Nâil, Tuhfe-i Nâilî, (Divan Sâirlerinin Muhtasar Biyografileri), hzl. Cemâl Kurnaz, Mustafa Tatçı, C. I-II, Bizim Büro Yay., Ankara 2001.