Bizans imparatorlarının theodosiopolis ve çevresindeki faaliyetleri

Theodosiopolis kuruluşu ile beraber hem idari ve dini, hem de askeri açıdan önemli bir merkez haline geldi. Bizans’ın Sasani imparatorluğuna karşı yürüttüğü ağır savaşlar sırasında Theodosiopolis son derece önemli bir komutanlıktı. VII. yüzyılda Arapların Anadolu içlerine doğru ilerledikleri sırada Bizans sınırları içerisinde bulunan Theodosiopolis’de Arap-Bizans mücadelesi yoğun bir şekilde yaşanmıştır. Bu çalışmada VII. ile XI. yüzyıllar arsında Theodosiopolis ve çevresinde Bizans İmparatorlarının faaliyetleri ele alınmıştır.

The activities of the Byzantine emperors on theodosiopolis and its surroundings

Theodosiopolis has become an important administrative, religious and military center since its establishment. Theodosiopolis was a very military base post during the Byzantium’s heavy fighting against the Sassanid Empire. There had been an intense struggle between Arabs and Byzantines in Theodosiopolis which was in the borders of the Byzantine while the Arabs were advancing into Anatolia in the VIIth. century. This study examines the activities of Byzantine Empirors on Theodosiopolis and its surroundings between VIIth and XIth centuries

PDF

___

ADONTZ Nicholas, Armenia in the Period of Justinian, The Political Conditions Bades on the Naxarar System, Trans.: Nina G.Garsoian, Lisbon 1970.
AKTOK KAŞGARLI Mehlika, “Anadolu‟da Ermenilerin Yerleşim Yerleri-Büyük Ermenistan- Bizans‟ın Ermeniler Verdiği Unvan Ve Payeler-Küropolates, Konsül, Prokonsül, Patris, Kont Gibi Titrler, Armeno- Grek Bazıları”, Türk Tarih Kongresi, c.III, Ankara 1986, s.1087-1095.
ANGOLD Michael, The Byzantine Empire (1025-1204), New York 1984.
BABİNGER Franz, “Rum,” İslam Ansiklopedisi, c.IX, M.E.B. Yay. İstanbul 1964, s.766
BELÂZURÎ Ahmed b. Yahya b. Caber, Fütûhu‟l-Büldân, Çev.: Mustafa Fayda, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 2002.
BEYGU Abdürrahim ġerif, Erzurum Tarihi, Anıtları, Kitâbeleri, İstanbul 1936
BİSHOP John Mamikonean's History of Taron, Venice, 1889 (Yovhannu Mamikoneni episkoposi Patmut'iwn Taronoy), Trans.: Robert Bedrosian, New York 1985.
BROCKELMANN Carl, İslam Ulusları ve Devletleri Tarihi, Çev.: Neşat Çağatay, T.T.K. Yay., Ankara 2002.
BROSSET Marie Felicite, Gürcistan Tarihi (Eski Çağlardan 1212 Yılına Kadar), Çev.: Hrand D. Andreasyan, Yayına Hazırlayan Erdoğan Merçil, T.T.K. Yay., Ankara 2003.
BUCHNER F.V., “Sâsânîler”, İslam Ansiklopedisi, c.X. M.E.B. Yay., İstanbul 1964, s.244-248
CHAMICH Father Michael, History Of Armenian, From B.C. 2247 to the of Christ 1780, or 1299 of the Armenia Era, c.I-II, Trans.: Johannes Avdall, Calcuta 1827.
CONSTANTİNE Porphyrogenitus, Three Treatises On Imperial Military Expeditions, Intıdution, Edition, Translation and Commentary, by John F. Haldon, Wien 1990.
DARKOT Besim, „„ Erzurum‟‟, İslam Ansiklopedisi, c.IV, M.E.B. Yay., İstanbul 1987, s. 340-345.
DOĞRUL Ömer Rıza, Asr-ı Saadet (Büyük İslam Tarihi) C.I.II.III.IV.V, İstanbul 1977.
EĞİLMEZ Savaş, “Karin Bölgesi ve Thoedosiopolis‟in Kuruluşu” Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 33, Erzurum 2007, s.183-198.
FAYDA Mustafa, „„ Belâzürî‟‟, İslam Ansiklopedisi, c.V, D.İ.A. Yay., İstanbul 1992, s.392-393.
FINLAY George, History of the Byzatine Empire, from 717 and 1057, c.I., Edinburgh and London 1853.
FINLAY George, History of the Byzatine Empire, from 1057 and 1453, c.II., Edinburgh and London 1854.
FOORD Edward, The Byzantine EmpireThe Rearguard of European Civilization, London 1911.
GARSOİAN Nina G., Armenia Between Byzantium Ant The Sasanians, London 1985.
GEORGİUS Cedrenus-Ioannis Scylikzea, Trans.: Tomus Alter, Bonnae 1839.
Gregory Abû‟l-Farac (Bar Habraeus), Abû‟l-Farac Tarihi, Süryaniceden İng. Çev.:. Ernast A. Wallis Budge, Trk.: Çev.: Ömer Rıza Doğrul, T.T.K. Yay., Ankara 1999.
GHEVOND Badmutyan; Ghewond‟s History, Trans.: Robert Bedrosian, New Jorsey 2006.
GREATREX Geoffrey and LİEU, Samuel N.C., The Roman Eastern Frontier and The Persian Wars, Part II, Ad. 363-630, London and New York 2002.
GROUSSET René, Başlangıcından 1071‟e Ermenilerin Tarihi, Çev.: Sosi Dolanoğlu, Aras Yayıncılık, İstanbul 2005.
GÜNALTAY M. ġemseddin, “Abbasi Oğulları İmparatorluğunun kuruluşunda ve Yükselişinde Türklerin Rolü”, Belleten, c.VI, Sayı:23-24, T.T.K. Yay., Ankara 1942, s.177-205.
HİZMETLİ Sabri, İslam Tarihi -İlk Dönem-, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2006.
HOLMES Catherine, Basil II And The Governance Of Empire (976-1025), New York 2005.
HONİGMANN Ernst, Bizans Devletinin Doğu Sınırı, Çev.: Fikret Işıltan, İ.Ü.E.F. Yay., İstanbul 1970.
HOVANNİSİAN Richarda G., Armenian Karin/ Erzurum, California 2003.
HUBSCAHMANN Heinrich, Die Altarmenischen Ortsnamen, Beirrejen Zur Historie Hen Topographic Armenies Orstamen, Amsterdam 1969.
İBNÜ‟L-ADİM Biyografilerle Selçuklular Tarihi, Bugyetü‟-Taleb Fi Tarihi Halep (Seçmeler), Çvr. Not. Açk. Ali Sevim, TTK. Yay., Ankara 1989.
İBNÜ‟L-ESİR, El-Kâmil fi‟t-Târih, Bahar Yayınları, c.X. İstanbul 1985.
İBN FAKÎH, „„Muhtasaru Kitâbi‟l Büldân‟‟, Müslüman Coğrafyacıların Gözüyle Ortaçağda Türkler, Der.: /Çev.: Yusuf Ziya Yörükân, İstanbul 2004.
JACGUES de Margo, The History of the Armenian People : From the Remotest Times to the Present Day, Preface.: Gustave Schlumberger, Trans.: Ernest F.Barry, Boston 1918.
JENKINS Romilly, Byzantium The Imperial Centuries A.d. 610- 1071, New York 1970.
KAEGİ Walter E., Bizans ve İlk İslam Fetihleri, Çev.: Mehmet Özat, İstanbul 2000.
KIRZIOĞLU M.Fahrettin, Kars Tarihi, İstanbul 1953.
KIRZIOĞLU M.Fahrettin, Ani Şehri Tarihi (1018-1236), Ankara 1982,
KİEPERT Heinrich, A Manual of Ancient Geography, Alm. Trans.: Macmilan and Co., London 1881.
KİRAKOS Ganjakets, Kirakos Ganjakets‟i‟s History of Armenians, Trans.: Robert Bedrosian, New York 1986.
KONUKÇU Enver, Selçuklulardan Cumhuriyete Erzurum, Ankara 1992.
KONUKÇU Enver, Cumhuriyetin 75. Yılında Tercan, Ankara 1998.
KONUKÇU Enver, “II. Basileios„tan Romanos Diogenes‟e Okomi”, Işın Demirkent Anısına, Ayrı Basım, İstanbul 2008, s.235-243.
KONYALI İbrahim Hakkı, Âbideleri ve Kitâbeleri ile Erzurum Tarihi, E.T.A.T.D. Yay., İstanbul 1960.
KÖYMEN Mehmet Altay, Tuğrul Bey, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara 1986
KÖYMEN Mehmet Altay, Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi, III. Cilt, Alparslan ve Zamanı, T.T.K. Yay., Ankara 2001.
KÜRKÇÜOĞLU Erol, Ortaçağ‟da Erzurum (V-XV. Yüzyıllar), Erzurum 2007,
LASTİVERTLİ Aristakes, Patmut‟iwn Aristakisi Lastiverte‟woy; Aristakes Lastivertc‟i‟s History, Trans.: Robert Bedrosian, New York 1985.
LAURENT Jean, L‟Armenie, Entre Byzance Et „Islam Depuis La Conquete Arabe, Paris 1919.
LEMERLE Paul, Histoire de Byzance, Çev.: Galip Üstün, İstanbul 2004.
MİKHAİL Psellos‟un Khronographıa‟sı, Işın Demirkent, T.T.K. Yay., Ankara 1992.
MOVSES Khorenatsi, History of the Armenians, Trans.: Robert W.Thomson, Londra 1980.
MÜVERRİH Vardan, “Türk Fütuhatı Tarihi, (889-1269)”, İ.Ü.E.F. Tarih Semineri Dergisi, c.I, Sayı 2, Çev.: Hrand D. Andreasyan, İstanbul 1937, s.168.
Müslüman Coğrafyacıların Gözüyle Ortaçağda Türkler, Türklerin Yaşadığı ve Türklere Komşu Bölgeler, Der.: /Çev.: Yusuf Ziya Yörükan, İstanbul 2000.
NORWİCH John Julius, A Short History of Byzantium, New York 1995.
OMAN Charles William Chadwick, The Byzantine Empire, New York and London 1908.
ORTAYLI İlber, Son İmparatorluk Osmanlı/ Osmanlıyı Yeniden Keşfetmek 2, Timaş Yayınları, İstanbul 2006.
OSTROGORSKY Georg, Bizans Devleti Tarihi, Çev.: Fikret Işıltan, T.T.K. Yay., Ankara 2006.
PALABIYIK M.Hanefi “Klasik İslam Coğrafyacılarına Göre Erzurum”, Türk-İslam Düşünce Tarihinde Erzurum Sempozyomu, Erzurum 2006, s.511-542.
P‟AWSTOS Buzandac‟i‟s, History of the Armenians, Trans.: Robert Bedrosian, New Nork 1985.
PIGGOT John, Persia, Ancient and Modern, London 1874 PROCOPİUS, History of the Wars „„The Perian War‟‟, I-II, Trans.: H.B.Dewing, London 1914.
PROCOPİUS, Buildings, Book VII, Trans.: H.B. Dewing- G.Downey, London 1914
SADRUDDİN Eb ‟l- Hasan Ali İbn Nasır İbn‟i Ali El- Hüseyni, Ahbârü‟d-Devleti‟s – Selçukiyye, Çev.: Necati Lügal, T.T.K. Yay., Ankara 1999.
SARIÇAM İbrahim, Emevî-Haşimî İlişkileri (İslam Öncesinden Abbasilere Kadar), Ankara 1997.
SARIÇAM İbrahim, „„Nihâvend SavaĢı‟‟, İslam Ansiklopedisi, c.XXXIII, D.İ.A. Yay., İstanbul 1993, s.98-99.
SEBEOS Patmıtiwn Sebeosi Episkoposi Herakin; Sebeos History, Trans.: Robert Bedrosian, New York 1985.
SEVİM Ali, Anadolu‟nun Fethi Selçuklular Dönemi, T.T.K. Yay., Ankara 2000.
SEVİM Ali, Genel Çizgileriyle Selçuklu-Ermeni İlişkileri, TTK. Yay., Ankara 2002
SIR John Malcolm, The History of The Persia, from Most Early Period to The Present Time, c.I London 1829
SİNCLAİR T. A., Eastern Turkey: An Architectural and Archeological Survey, -- The Pindar Press, Londra 1987.
SKYLİTZES Jean, Emperurs de Constantinople, Texte Traduit par Bernard Fluis et annote par Jena-Claude Cheynet, Paris 2003.
SMBAT Sparapet‟s Chronicle, Trans.: Robert Bedrosian, Long Branch, New Jersey 2005,
SÜMER Faruk ve SEVİM Ali, İslam Kaynaklarına Göre Malazgirt Savaşı, T.T.K. Yay., Ankara 1988.
TELLİOĞLU İbrahim, XI-XIII. Yüzyıllarda Türk-Gürcü İlişkileri, Trabzon 2009.
THOMSON, Robert W., “Aristakes of Lastivert and Amnenian Reactions to Invansion”, Armeniea Karin/Erzurum, Editör Richard G.Hovannisyan, California 2003, s.73-88.
THOMSON Robert W., The Armenian History Attributed to Sebeos, Translated with Notes by, Historical Commentary by, James Howard-Johnston, Part I. Translation and Notes; Part II. Historical Commentary, Liverpool University Press, Liverpool 1999.
TURAN Osman, Selçuklular Tarihi ve Türk–İslam Medeniyeti, Boğaziçi Yay., İstanbul 1997.
TURAN Osman, “Babek‟‟ İslam Ansiklopedisi, c.II, M.E.B. Yay., İstanbul 1979, s.171-173
URAS Esat, Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi, Belge Yay., İstanbul 1987.
URFALI Mateos Vekayi-Nâmesi (952-1136) ve Papaz Grigor„un Zeyli (1131-1162 ), Çev.: Hrand D. Andreasyan, T.T.K. Yay., Ankara 1962.
VASILIEV A. A., Bizans İmparatorluğu Tarihi, c.I, Çev.: Arif Müfid Mansel, Ankara 1943.
VAUX W. S.W., Persia from the Period to the Arab Conquest, New York 1876,
VİDA G.Levi Della, Osmân B. Affân , İslam Ansiklopedisi, c.IX., M.E.B. Yay. İstanbul 1964, s.427-431.
YÜCESOY Hayrettin, „„Kadisiye Savaşı‟‟, İslam Ansiklopedisi, c.XXIV, D.İ.A. Yay., İstanbul 2000, s.136-137.
ZETTERSTÉEN K.V., „„Abbasiler‟‟, Ġslam Ansiklopedisi c.I, M.E.B. Yay., Ġstanbul 1978, s.18-22.