Mehmet Âkif'in Eserlerinde Rusya ve Ruslar

19. yüzyılda Rus Çarlarının yürüttüğü Panslavist-emperyalist politikalardan ve uzun süren Osmanlı-Rus Savaşlarından dolayı Mehmet Âkif’in Ruslara bakışı olumsuzdur. Âkif’in şiirlerinde genellikle Osmanlı Devleti’nin yıkılış döneminde sahipsiz kalan Orta Asya, Kafkasya ve Balkan milletlerinin Ruslardan çektiği sıkıntılar ve acılar dile getirilir. Fakat Âkif, bunları dile getirirken Rus halkına düşmanlık beslememiş, sadece Rus devletinin o zaman yürüttüğü politikalara karşı çıkmıştır. Hayatı boyunca hakkaniyeti kendisine en önemli şiar edinen Âkif, her fırsatta Rus edebiyatına ve sanatına olan hayranlığını da ifade etmiştir. Rus ressam Feldman ve Yahudi asıllı Rus piyanist Leopold Godowsky ve son günlerinde ona bakan hastabakıcı Mari Mançenko Âkif’in sevdiği ve saygı duyduğu Ruslardır.

Russia and Russian Peoples in Mehmet Âkif's Works

Mehmet Âkif’s view to Russians is negative because of Panslavist-emperialist policies that carried out by Russian Tsars and the long-term Ottoman Russian Wars in 19th century. The Central Asia, Caucasia and Balkan nations of problems and sorrows that suffered from Russians, have been expressed usually in the falling period of Ottoman State’s in Âkif’s poems. But expressing these, Âkif did not become an enemy of Russian peoples. He only opposed to Russian State’s policy in that time. Âkif who adopts (appropriates) “justice” as the most important principle during his life, has expressed his admiration to Russian literature and art in any case. Âkif loved and respected Russian painters Feldman, Jewish origin Russian pianist Leopold Godowsky and Mari Mençenko that looked after himself at the last days of his life.

PDF

___

…, “Rusya‟da Hareket-i İslamiye”, Sebilürreşad, c.16, S:396-397, 10 Cemaziyelahir 1337 / 13 Mart 1335 (1919), 79-80 s.

…, “Rusya‟da Kütüb-i Diniyyenin Memnuiyyeti”, Sebilürreşad, c.23, S:583, 2 Cemaziyelahir 1342 / 10 Kânunusani 1340 (1924), 176 s.

…, “Rusya‟da Müslümanlara Yapılan Mezalim”, Sebilürreşad, c.1-8, S:12-194, 6 Cemaziyelahir 1330 / 10 Mayıs 1328 (1912), 229 s.

…, Mehmet Âkif, BolĢeviklik Müslümanlığın Aynı mıdır?, Sebilürreşad, S:481, 12 Ramazan 1339/21 Mayıs 1337 (1921), 131 s.

ABDUH, Şeyh Muhammed, “Atalet ve Mekâtib-i Resmiye Talebesi”, Mehmet Âkif (Müt.), Sırat-ı Müstakim, c.2, S:28, 11 Safer 1327/19 Şubat 1324 (1909), 22 s.

ABDURREŞİD İbrahim, “Rusya Müslümanlarının İstikbali”, Sebilürreşad, c.24, S:604, 9 Zilkade 1342/12 Haziran 1340 (1924), 94-95 s.

ABDURREŞİD İbrahim, “Rusya‟da Müslümanların İçtimaî ve İktisadî Ahvali”, Sebilürreşad, c.25, S:633, 12 Cemaziyelahir 1343/8 Kânunusani 1341 (1925), 137-138 s.

ABDURREŞİD, “Rusya‟daki İnkilap ve Bu İnkilaptan Dâhili Rusya Müslümanlarının İstifadesi”, Sebilürreşad, c.14, S:362, 9 ġevval 1336/ 18 Temmuz 1334 (1918), 225 s.

BAHAEDDİN, Ataullah, “Defter-i Hatırâtımdan: Bayramda Niçin Ağladım”, Sebilürreşad, c.15, S:372, 3 Ekim 1334 (1918), 148-149 s.

BAHAEDDİN, Ataullah, “İslam-ı Üseranın Memleketlerine Avdetleri”, Sebilürreşad, c.15, S:373, Ekim 1334 (1918), 174-175 s.

BAHAEDDİN, Ataullah, “Rusya Müslümanları ve Bolşevikler”, Sebilürreşad, c.15, S:375, Ekim 1334 (1918), 206-208 s.

CERRAHOĞLU, A., Bir İslâm Reformatörü Mehmet Âkif, İstanbul Matbaası, 1964, 110 s.

DELEON, Jak, Beyoğlu’nda Beyaz Ruslar, Remzi Kitabevi, 2.Baskı, İstanbul 1996, 239 s.

DÜZDAŞ, M. Ertuğrul, Mehmet Âkif Mısır Hayatı ve Kur’ân Meali, Şule yay., 2. Baskı, İstanbul Ocak 2005, 351 s.

ERİŞİRGİL, Mehmet Emin, Mehmet Âkif: İslâmcı Bir Şairin Romanı, Güzel İstanbul Matbaası, Ankara 1956, c.I-IV, 504 s.

ERSOY, Mehmet Âkif, Safahat, M. Ertuğrul Düzdağ (Haz.), Çağrı yay., 6. Baskı, İstanbul 2008, 637 s.

Eşref Edib, Mehmet Âkif Hayatı Eserleri ve Yetmiş Muharririn Yazıları, c.I, 2 Tab‟ı, İstanbul 1381(1962), 400 s.

Eşrep Edip, “Rusya Müslümanlarının İstikbali ve Saltanat-ı Seniyyenin Bu Hususta Takip Edeceği Siyaset”, Sebilürreşad, c.14, S:393, 23 Şevval 1336/1 Ağustos 1334 (1918), 247-252 s.

GRONKE, Monika, Iran: A Short History, Markus Wiener Publishers, Princeton 2008, 152 p.

HAAS, William S., Iran, Oxford University Press, 273 p.

KARAKOÇ, Sezai, Mehmet Âkif, Diriliş yay., 7 Baskı, İstanbul Aralık 1996, 79 s.

KURAT, Akdes Nimet, Türkiye ve Rusya, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi yay., Ankara 1970, 755 s.

Mithat Cemal, Mehmet Âkif, Türkiye İş Bankası Kültür yay., Ankara 1990, 384 s. S.M.T., “Ruslar-İranîler Meşhur Bombardıman”, Sebilürreşad, c.1-8, S:11-193, 29 Cemaziyelevvel 1330/3 Mayıs 1328 (1912), 203-205 s.

Selanik-Rumeli, “Rus Bayrağı”, Sırat-ı Müstakim, c.7, S:176, 28 Muharrem 1330/5 Kânunusani 1327 (1912), 321 s.

TÜRKOĞLU, İsmail, Sibiryalı Meşhur Seyyah Abdürreşid İbrahim, Türkiye Diyanet Vakfı yay., Ankara 1997, 172 s.