BİR YÜZELLİLİĞİN HALEP GEZİ NOTLARINDAN GÜNCELER: TARIK MÜMTAZ YAZGANALP (GÖZTEPE)

Milli Mücadele döneminin muhalif kimliği ile ön plana çıkan Tarık Mümtaz, Damat Ferit'in yaverliğini yapmış, çeşitli gazetelerde yazılar yazarak, Ankara Hükümeti'ne ve Milli Mücadeleye karşı gelmiştir. Kurtuluş Savaşı sonrası 150'likler listesinde yer alan Mümtaz, Fransız Manda bölgesine sürgüne gönderilmiştir. Buradaki izlenimlerini günlüğüne aktaran Mümtaz, bize Fransızların bu bölgeye neden ilgi duydukları hakkında önemli ipuçları vermektedir. Bölgede de basınyayın faaliyetlerinde bulunarak çeşitli konularda görüşlerini de dile getirmiştir. Özellikle 1933 sonrası muhalif kimliğini terk ederek, Milli Mücadeleyi destekleme adına Fransızların faaliyetleri hakkında günlük tutması dikkate değerdir. Ankara Hükümeti'ninde desteğiye basın-yayın çalışmalarını sürdürdüğünü görmek mümkün olmuştur. Bu doğrultuda çıkarılan Hacivat-Karagöz gazetesi dönemin havasını anlamak açısından bizlere değerli bilgiler sunmaktadır. Halep ve civarı dönemin ithalat ve ihracat merzeki olması bakımından önem taşımaktadır. Manda bölgesinin iktisadi yapılanması hakkında bilgiler vererek bölge zenginliğinin nasıl sömürüldüğü günlüğünde ele alınmıştır. Yine Mümtaz, çeşitli tablolarla bölgesin sosyo-ekonomik hayatına dair bilgileri bize sunmuştur. Bu çalışmamızda da Eski Türkçe ile Halep'te kaleme aldığı "Çizgiler ve Bilgiler" adlı günlüğünde dönemin genel havası analiz edilmeye çalışılmıştır. Elde edilen bilgiler doğrultusunda Mümtaz'ın Fransız mandasına karşı gelip, 1933 yılı sonrası muhalif tavrını değiştirerek Milli Mücadeleye nasıl destek verdiği tespit edilmiştir. Bu bağlamda da görecede olsa bu günlüğü tuttuğu anlaşılmıştır. Böylelikle monografik ve biyografik bir çalışmayla literatüre katkı sağlanmak amaçlanmıştır

THE TRIP NOT UPDATED HALEP OF LIST YÜZELLİK: TARIK MÜMTAZ YAZGANALP

With the identity of the opponents of the period of National Struggle fore Tariq Mumtaz, Damad Ferid's aide has done, writing articles for various newspapers, Ankara has come against the Government and the National Struggle. After the War of Independence contained in the list of 150, Mumtaz, was exiled to the French Mandate. Mumtaz log transfer their impressions here,this region of the French us important clues about why they are interested serves. Found during press-release activities in the region also expressed opinions on various topics. The Ankara Government to support the work of mass media has been able to see that continue. In this respect, “Hacivat-Karagöz” newspaper issued in terms of understanding the mood of the period will provide valuable information to us. Because of the period of import and export center in Aleppo and around is important. Mandate of providing information about economic restructuring wealth, the exploitation of the region are discussed in the diary. Especially after 1933, leaving the identity of the opposition, National Struggle on the activities of the French in the name of supporting the logging is remarkable. Again, Mumtaz, area with several tables to get information on the socioeconomic life has to offer us. In this study, the old Turkish penned in Aleppo "Lines and Information" in the period from the tone of the blog has tried to be analyzed. Based on the information obtained Mumtaz come against the French mandate in 1933, after the opposition National Struggle how changing the attitude has been found to support. In this connection it has been found to hold asm.c though this log. Thus, monographic and a biographical study aimed to contribute to the literature

PDF

___

Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi
BCA.020.20.01.02. Yer no:12.42.9.
BCA.490.0. Yer no:1385.596.
Resmi Yayınlar
TC. Resmi Gazete, Kanun no: 3527, Sayı:3961, 16 Temmuz 1938.
Gazete ve Dergiler
Atatürk Yolu,
Bilig,
Yenigün,
Yeni Mecmua,
Araştırma ve İnceleme Eserleri BAZANTAY, Pierre, La Penetratıon de L’Enseignement dans Le Sandjak Autonome D’Alexandrette, Beyrut, İmprimerie Catholique, 1935.
BİNGÖL, Sedat, Yüzellilikler Meselesi, Hacettepe Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1994.
Le. P, CHAMMES, Alexandrette, Tous Droıts Résérvés a L’ Auteur, 1931.
ERDAHA, Kamil, Yüzellilikler Yahut Milli Mücadele’nin Muhasebesi, Tekin Yayınevi, İstanbul, 1998.
DAYI, Esin, Hatay Gazetesi’nde Atatürk (Ağustos 1938 – Aralık 1938 ), Erzurum Üniversitesi Yayınları, No: 933, AİİTE, Erzurum, 2003.
HALICI, Şaduman, Yüzellilikler, Anadolu Üniversitesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 1988.
HOCAOĞLU, Sırrı, Zindan Bekçileri Yahut Hortlayan Ali Kemal, Halep, 1935.
GÖZTEPE, Tarık, Mümtaz, Çizgiler ve Bilgiler, Halep, 1935.
KARACA, Emin, 150’likler, Altın Kitaplar, İstanbul, 2004.
MERİÇ, Cemil, Bu Ülke, İletişim Yayınları, İstanbul, 2013.
MÜMTAZ, Tarık, Hatay Albümü, Ülkü Matbaa, 1940.
OKUR, Mehmet Akif “Emperyalizmin Ortadoğu Tecrübesinden Bir Kesit: Suriye’de Fransız Mandası” BİLİG, S.48, 2009 (KIŞ).
ÖZAKMAN Turgut, Vahdettin, M. Kemal ve Milli Mücadele, Bilgi Yayınevi, İstanbul,2010. SOYSAL, İlhami,150’likler, Gür Yayınları, İstanbul,1985.
SELÇUK, Hamdi, Bütün Yönleriyle Hatay’ın O Eski Günleri, Sucuoğlu Matbaa, İstanbul, 1972.
UCMAN, Abdurrahman, İNCİ Handan, Bir 150’liğin Mektupları, İstanbul, 1998.
YORULMAZ, Şerife Fransız Manda Yönetimi Döneminde İskenderun Sancağı (Hatay)’nın SosyoEkonomik ve Siyasal Durumuna İlişkin Bazı Kayıtlar”, AÜ. TİTE, Atatürk Yolu Mayıs 1998.