İNGİLİZ YÖNETİMİNİN İLK DÖNEMİNDE BÜROKRATİK GRUP OLARAK KIBRISLI MÜSLÜMAN LİDERLİĞİN OSMANLI İMPARATORLUĞU İLE OLAN İLİŞKİLERİ

Kıbrıs adasının 1878 yılında Osmanlı İmparatorluğu tarafından Büyük Britanya'ya kiralanması sonrası o döneme kadar yöneten millet konumunda olan Kıbrıslı Müslüman halk yepyeni bir durumla karşı karşıya kalmıştır. Özellikle adanın yasal egemenliğinin Osmanlı da olmasına karşın ilk dönemde İngiliz yönetiminin gerçekleştirdiği siyasi ve idari değişikliklerde Kıbrıslı Ortodoks halkı ile birlikte nüfus oranına göre getirilen yeni düzenlemeler, gerçekleştirilmek istenen değişiklikler, Kıbrıslı Müslüman halkında ilk başlarda tepki yaratmıştır. Yaşanan durum sonrası gerekli düzenlemeler için İngiliz yönetimi nezdinde girişimde bulunan ve Osmanlı İmparatorluğu'na başvuran Kıbrıslı Müslüman halk liderliği, gerekli gördüğü ve ihtiyaç duyduğu birçok dönemde de bu yola başvurmaktan kaçınmamıştır. Kıbrıslı Müslüman halk liderliğinin adadaki İngiliz yönetimini geçici görmesi, ilk dönemde artan Enosis korkusu ve baskısı ile daha da artmış ve Osmanlı kimliğine bağlılık temelinde şe I. Dünya Savaşı öncesine kadar devam etmiştir. Osmanlı İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'na girmesi ve adanın 5 Kasım 1914 tarihinde İngilizler tarafından ilhak edilmesi ile birlikte Kıbrıslı Müslüman halk liderliği mevcut durumu kabullenmek zorunda kalmışlardır. Adanın İngiltere tarafından ilhak edildiği 1914 sonrası başlayan dönemde Osmanlı İmparatorluğu'nun içinde bulunduğu kötü durum nedeni ile Osmanlı kimliğine olan bağlılık sarsılmış olsa da, yine de I. Dünya Savaşı'nın bitimine kadar bu durum açık bir biçimde dışa yansıtılmamıştır. Ayrıca adada Müslüman halk içinde de çok canlı ve Osmanlı coğrafyasında gerçekleşen değişimleri izlemeye devam eden ve bunu Kıbrıs'ta da uygulamaya çalışan grupların varlığı söz konusudur. Ancak bu durum ayrı çalışmaları gerektirecek boyutta bir öneme sahiptir. Bu makalede İngiliz yönetimin ilk döneminde Kıbrıslı Müslüman halk liderliğinin Osmanlı İmparatorluğu ile olan ilişkileri ve bu ilişkinin nasıl biçimlendiği, değerlendirilerek analiz edilecektir. Makalede Kıbrıslı Müslüman liderliğin o dönemde Osmanlı İmparatorluğu ile olan ilişkileri, bu ilişkinin temelinde yatan faktörler ve bu faktörlerin oluşumuna neden olan genel ve durumları da göz önüne alınarak, değerlendirilmeye çalışılacaktır. Değerlendirme yapılırken, çalışmanın konusu olarak sadece formel kimliğe sahip ( Müftü- Kavanin Meclisi üyesi - Evkaf Murahhası gibi ) Müslüman Kıbrıslı aydınların Osmanlı yönetimi ile ilişki biçimleri ele alınacaktır. Çalışmada süreç ve aktör analizi kullanılacak ve betimsel- analitik tarih yöntemi ile yorum yapılacaktır

RELATIONS OF CYPRIOT MUSLIM LEADERSHIP AS A BUREAUCRATIC GROUP WITH THE OTTOMAN EMPIRE IN THE FIRST PERIOD OF BRITISH RULE (1878-1914)

Ottoman state, new regulations on the population proportions along with the Orthodox Cypriots anMuslim Cypriot community in Cyprus, who were living as millet, has found them in an unusual position when the Ottoman Empire decided to lease the island of Cyprus to Great Britain in 1878. Even though the legal sovereignty of the island was under the control of the d the political/ administrative alterations conducted by the British authority have caused reactions in the Muslim Cypriot community. Cypriot Muslim community leadership has applied to the British governance and to the Ottoman Empire for necessary regulations after this, and they never refrained to do the same in many periods and occasions when needed. As the Cypriot Muslim community leadership has considered the British authority temporary, they continued to remain committed and loyal to the Ottoman identity until First World War, as the increasing pressure and fear from Enosis also accelerated the tension. When the Ottoman Empire entered into First World War and when the island was annexed by the British on November 5, 1914; Cypriot Muslim community leadership had to accept the current situation. Even after the annexation by Great Britain in 1914, the commitment and loyalty to the Ottoman identity was shattered due to the negative situation Ottoman Empire was in, this did not reflect openly to the external world until the end of First World War. Besides, there was the existence of active groups in the Muslim community who followed the changes occurred within the Ottoman geography and wanted to apply those in Cyprus. But, this has an importance which is to be subject to other studies. This article will evaluate and analyze the relation of the Cypriot Muslim community leadership with the Ottoman Empire and the formation of those relations during the first period of the British authority. Article will try to evaluate and emphasize the relations between Muslim Cypriot leadership with the Ottoman Empire, factors that caused these relations, and the general and special situations which caused the existence of these factors. During the evaluation, only the relation types of Muslim Cypriot intellectuals with a formal identity (Mufti- Kavanin Assembly member-Pious Member etc.) will be considered. Process and actor analysis will be used and the comments will be conducted by descriptive-analytical history method

PDF

___

ALMOND GABRİE A. And POWELL, J. G. BİNGHAM , Comparative Politics Today A Word View, Harper Collins Publ., New York, 1992.
BERATLI, Nazım, Kıbrıs Türkleri’nin Tarihi, Galeri Kültür Yay., Lefkoşa, 1999.
CAVENDİSH, Anne , Cyprus 1878, The Journal of Sir Garnet Wolseley, Cyprus Popular Bak Cultural Center, Lefkoşa, 1991.
GAZİOĞLU, Ahmet C., Enosis Çemberinde Türkler 1, Kıbrıs Araştırma ve Yayın Merkezi, Lefkoşa, 2000.
GEORGHALLİDES, G. S. , A Political and Administrative History of Cyprus 1918- 1926, With A Survey of the Foundations of British Rule, Cyprus resarch Center, Nicosia, 2004.
GÖZÜTOK Türkan, “Yeni Turanda Milli Kimlik Sorunu”, Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic , ISSN: 1308- 2140 , ( Yeni Türk Edebiyatının Kaynakları II ), Volume 5/ 2, Spring 2010,
www.turkishstudies.net, DOI Number : 10.7827/TurkishStudies.1153, ss. 410 - 448.
GÜRKAN, H. Muzaffer, Bir Zamanlar Kıbrıs’ta, Galeri Kültür Yay., Lefkoşa, 1996.
HİLL, George, A History of Cyprus, Cilt: IV, Cabridge University Press, Cambridge, 1952.
KNUTİLLA, Murray , State Theories, from Liberalism to the Challenge Feminism, Fernwood, Sec. Ed. Halifax, 1992.
KURAT, Tekin Y., Henry Layard’ın İstanbul Büyükelçiliği (1877- 1880 ),AÜ DTCF Yay. Ankara, 1968.
OLSON, Mancur, “The Logic of Collective Action”, Pressure Groups, ED: Jeremy J. Richardson, Oxford Univ Press, New York, 1993, ss. 23- 37.
ORR, C.W. J. , Cyprus Under British Rule, Zeno Publishers, London, 1972.
ORR, C.W. J., İngiliz Egemenliği Altında Kıbrıs, Galeri Kültür Yay., Lefkoşa, 2013.
SAMANİ, Onurkan Samani, Kıbrıs’ta Bir Sömürge Kurumu: Kavanin Meclisi 1882- 1931, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2007.
SARIÖZ, Kadir, “Goeben’den Yavuz’a”, http://160.75.46.2/staff/kadir/yavuz/8_3%20agustos%201914.pdf, E.T: 07.06.2014.
TAMÇELİK “ Kıbrıs Türk Eğitim Sisteminde Tarih Bilinci ve Ahlaki Değerlerin Kazandırılması”, Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, ISSN: 1308- 2140, ( Prof. Dr. Ahmet Buran Armağanı ), Volume: 4 / 8, Fall 2009, www.turkishstudies.net, DOI Number: 10.7827/TurkishStudies.1041,s. 2192.
YAVUZ, Faik, “Kostaki Musurus Paşa”, http://www.osar.com/modules.php?name=News&file=article&sid=24206, E.T. : 03.06.2014.
YENİASIR Mustafa, “ Süleyman Uluçamğil’in Kıbrıs Türk Şiirindeki Yeri”, Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, ISSN:1308- 2140, ( Prof. Dr. Hamza Zülfikar Armağanı ), Volume 4 / 3, Spring, www.turkishstudies.net, DOI Number : 10.7827/TurkishStudies.781, ss. 2286- 2299.
ZİA, Nasim , Kıbrıs’ın İngiltere’ye Geçişi ve Adada Kurulan İngiliz İdaresi, TKAE Yay., Ankara, 1975.
United Kingdom: Records of the Colonial Office, Commonwealth an Foreign and Commonwealth Offices ( CO )