ARNAVUTLUK'TAKİ OSMANLI DÖNEMİ MİMARİSİNDE İSTANBUL TASVİRLİ DUVAR RESİMLERİ

Bu çalışmada, Balkan ülkelerinden Arnavutluk'ta Osmanlı döneminde yapılmış olan duvar resimlerindeki İstanbul tasvirlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda bölgede yaptığımız araştırmada tespit edilen İstanbul tasvirleri, yapıldıkları tarihlere ve bulundukları değerlendirilmiştir. Ayrıca, resimlerdeki üslup özellikleri ve dönemin etkileri irdelenerek, teknik ve düzenleme açısından analiz edilerek, Anadolu'daki çağdaşlarıyla karşılaştırılmaya çalışılmıştır.Osmanlı İmparatorluğu'nda XVIII. yüzyıl ortalarından itibaren başkent İstanbul ve Anadolu'daki dini ve sivil mimaride uygulanmaya başlayan duvar resimleri Arnavutluk'taki yapıların duvar yüzeylerinde de görülmeye başlar. Günümüzde çok az sayıdaki yapıda örnekleri kalmış olan duvar resimleri, yapıların iç ve dış duvar yüzeylerindeki madalyonlar, panolar, kuşaklar ve çerçevelerin içlerinde yer almaktadır. Resimlerde ele alınan konular, ağırlıklı olarak natürmort, manzara ve kent tasvirlerinden oluşmaktadır. Konu olarak seçilen kent tasvirleri içerisinde İstanbul, dönemin başkenti olması nedeniyle öncelikli bir yer teşkil eder. Genellikle hayali olarak ele alınan İstanbul tasvirleri, Akçahisar (Kruje) Toptaniler Konağı, Berat Bekarlar Camii, Berat Cako (Xhaxhi Qako) Evi, ve Görice (Korçe) Mirahor İlyas Bey Camii duvar yüzeylerinde yer almaktadır. Konusu İstanbul olan ve günümüzde farklı ülke toprakları içerisinde kalan duvar resimleri, bölgedeki yerel sanatçılar tarafından yapılmış olmasına rağmen özellikle Ege ve Marmara bölgesinde bulunan çağdaşları ile teknik, üslup ve düzen açısından büyük benzerlikler gösterir.

İSTANBUL DEPICTION MURAL PAINTINGS IN ARCHITECTURE OF OTTOMAN PERIOD IN ALBANIA

In this study, it was aimed to investigate the Istanbul depictions mural paintings in Ottoman period within the borders of Albania, one of Balkan countries. Within the scope of our research, the Istanbul depictions found in research region were described according to their contents by classifying them according to painting dates and locations. Also by analyzing style characteristics in paintings and the effects of period, we tried to compare them with their likes in Anatolia in terms of technic and arrangement. The mural paintings which started to be used in religious and civil architecture of Ottoman Empire (in Istanbul the Capital City and in Anatolia) since middle of 18th century has started to be seen in wall surfaces in Albania. Those mural paintings, which have nowadays samples on scarce number of structures, are located in medallions, boards, springer and frames on inner and outer wall surfaces of buildings. The themes of paintings are generally still-life, landscape and city depictions. Among city depictions chosen as theme, Istanbul has primary place because it was capital city in that era. The Istanbul figurations, which have generally been handled fictionally, are located on wall surfaces of Akçahisar (Kruje) Toptaniler Mansion, Berat Bekarlar Mosque, Berat Cako (Xhaxhi Qako) House and Görice (Korçe) Mirahor İlyas Bey Mosque. Although the Istanbul-themed paintings, which are now located within the borders of other countries, have been made by local artists of their region, they show important similarities with their contemporaries in especially Aegean and Marmara regions from the aspects of technic, style and arrangement.

PDF

___

AKSEL Malik, "İnsansız Sanatlar", Sanat ve Folklor, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1971, 119- 122. s.
ARIK Rüçhan, Anadolu Tasvir Sanatı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1988.
ARIK Rüçhan, "Sanatta Batılılaşma Sürecinde Balkan Anadolu Beraberliği", Balkanlarda Kültürel Etkileşim ve Türk Mimarisi Sempozyumu Bildirileri, 17-19 Mayıs 2000, Şumnu (Bulgaristan), C. I, Ankara, 2001, 71-96. s.
ARIK Rüçhan, 'Osmanlı Sanatında Duvar Resimleri' Osmanlı Ansiklopedisi, 11. Cilt, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 1999, 423-436.
AYVERDİ Ekrem Hakkı, Avrupa'da Osmanlı Mimari Eserleri, Bulgaristan Yunanistan, Arnavutluk, Fetih Cemiyeti Yayınları, İstanbul, 2000.
CEZAR Mustafa, Sanatta Batı'ya Açılış ve Osman Hamdi, Ekav Vakfı Yayınları, İstanbul, 1995.
ÇAĞLITÜTÜNCİGİL Ersel, "Eski Mordoğan (İzmir) Köyü Camii Süslemeleri", SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Mayıs 2012, Sayı:25, 139-162. s.
DASHİ S.- FRASHERİ G., "Zhvillimi i Arkitektures İslamike Shqiptare Te Xhamive", Monumentet, 1986/2. 66.
DERVİSHİ Kastriot, Arti İslam Ne Berat, (Yayınlanmamış Arşivinden) Tiran, 2007.
İBRAHİMGİL M. Zeki, - Turan Ömer, Balkanlardaki Türk-İslam Eserlerinden Örnekler, Ankara, 2004.
HASANİ V., "Xhamia e Iliaz Bej Mirahorit Histori dhe Vlera", Qyteti İm Falas, Revista, Botimi Bashkia Korçes, Shtator, 2008. 13.
KİEL Machiel, Ottoman Architecture İn Albania 1383-1912, Ircica, İstanbul, 1990.
KUYULU İnci, "Geç Dönem Anadolu Tasvir Sanatından Yeni Bir Örnek; Soma Damgacı Camii", Arkeoloji ve Sanat Tarihi Dergisi, S.IV, İzmir 1988, 67-78. s.
KUŞ A. - ŞİMŞEK F. - DIVARCI İ., Rumeli'de Osmanlı Mirası Arnavutluk - Makedonya Bosna-Hersek, Kosova 2. Cilt, Haznedaroğlu İnşaat Grubu Kültür Yayınları No, 2, İstanbul, 2007.
MEKSİ Aleksander, Arkitektura e Xhamiıve te Shqiperise, Tiran, 2007.
NEMLİOĞLU Candan, "Osmanlı Mimari Eserleri Bezemelerinde Üsküdar Sancağı'ndan Görüntüler," Üsküdar Sempozyumu,-VI, 145-166
OKÇUOĞLU Tarkan, XVIII. Ve XIX. Yüzyıllarda Osmanlı Duvar Resimlerinde Betimleme Anlayışı, (yayınlanmamış Doktora Tezi) İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2000.
RENDA Günsel, Batılılaşma Döneminde Türk Resim Sanatı, 1700-1850, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara. 1977.
RENDA Günsel, "Göreme'de Korunması Gereken Bir Ev", Kültür Bakanlığı III. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 20-24 Mayıs,1985, Ankara, 1986, 103-132
RIZA Emin, "Studim Per Retaurimin e Nje Banesa me Çardak Ne Krujes", Monumentet, Ministria e Aresimit dhe e Kultures, Tirane, 1975/2, 115.
RIZA E. - NALLBANİ H., "Nje Ndertim i Tipit Kulle Ne Berat", Monumentet, S.10, İnstituti e Monumenteve te Kultures,Tiran 1975. 117-123
SHKUPİ Fatbardha, "Tiparet e Zbukurımores Nga Shek. XVII. Deri në Fillim te Shek. XX Në Shqiperi", Monumentet, 1988/2, İnstituti e Monumenteve te Kultures, Tiran, 163-167. s.
SKODRA Zija, "Arkitekture İslame ne shqiperise", Perla, Revista Shkencore, S. 2-3, Tiran 1999.
SHTYLLA Valter, "İliaz Bey Mirahori a National Historic Figure", Monumentet, İnstituti e Monumenteve te Kultures, Tiran, 2007, 63-68. s.