İLK DÖNEM İSLAM SİYÂSÎ TARİHİNDE HUTBE UYGULAMASI

Devletlerin müstakil olduklarını gösteren bir takım sembolleri (alâmât-ı fârika) vardır. Bu semboller devletlerin kendi geleneklerine bağlı olarak değişirler. Örneğin, para bastırmak, paranın üzerine yönetimde bulunan devlet başkanın ismini yazmak, sancak sahibi olmak, sınır belirlemek, başkent edinmek, teşkilatlanmak bu sembollerdendir. Saydığımız unsurlara ilâveten hutbe vermek de Müslüman toplumların geleneği içinde bağımsızlık sembolü olarak tanımlanmıştır. sembollerinden birisi olan hutbenin, İslâm siyâsî tarihindeki uygulanma biçimlerini göstermeyi hedeflemektedir. İslâm siyâsî tarihinde hutbe uygulamasının geçmişi bir hayli eskiye dayanmaktadır. Hz. Peygamber (AS)'in yedinci nesilden dedesi olan Ka'b b. Lüeyy'le birlikte başladığını düşündüğümüz hutbe uygulaması, Ka'b b. Lüeyy'in ölümünden sonra devam ettirilmemiştir. Dolayısıyla hutbe uygulamasının geleneksel bir hal alması Hz. Peygamber (AS) zamanında olmuştur. Şartlar gereği Mekke'de hutbe veremeyen Hz. Peygamber (AS), Medine'ye hicretinden hemen sonra bu geleneği başlatmıştır. Hz. Peygamber (AS)'in vefatınını müteakip Müslüman toplumu idare eden dört halifenin verdiği ilk hutbeler ile de bu gelenek süreklilik kazanmıştır. Hem Hz. Peygamber (AS)'in hem de dört halifenin verdiği hutbelerin ortak paydasının da itaat olduğu görülmektedir. Ayrıca ilk hutbeler genel olarak toplumu irşâd edici mesajlarla örülü iken, kimi zaman da devlet başkanının toplumu nasıl yöneteceğine dair bilgileri içermektedir. Fakat daha sonraki süreçte, büyüyen coğrâfî sınırlara paralel olarak devlet başkanının hutbe vermesi değil, hutbede adının geçmesi bağımsızlık ve otorite sembolü olarak değerlendirilmeye başlanmıştır.

THE PRACTICE OF KHUTBAH IN THE FIRST PERIOD OF POLITICAL ISLAM

They are symbols (different symbols) that indicate the independent of states. These symbols may vary, depending on the traditions of their own states. For example that the symbols the money, written on money the president's name of the state, flag, border, capital, organization of the states. In addition to these elements, give the khutbah is defined in the tradition of Muslim societies as a symbol of independence. Our study aims to show the application forms of khutbah which is one of the symbols of the independence of states khutbah, in the political history of Islam. The application of Khutbah dates back a great deal on the Islamic political history. The application of khutbah began the Prophet Muhammad's seventh generation grandfather Ka'b b. Lueyy, but after his death have not been continued. Therefore, take a traditional of the application of khutbah has been timely the Prophet Muhammad. Due to the conditions, the Prophet Muhammad can not give a khutbah in Mecca and this tradition started immediately after the exodus to Medina. After the death of The Prophet Muhammad, this tradition gained contiunity in the time of first four caliphs who managed te Muslim community. The common denominator of khutbah's given both the Prophet Muhammad as well as the first four caliphs seems to be in obedience. Also in general the first khutbah's messages society and sometimes includes information about the head of state how to manage society. However, in the process of later, in parallel with the growing geographic boundaries, to pass the name of the president began to be seen as a symbol of independence and authority, but to give the khutbah.

PDF

___

Abdulhâdî et-Ta'zî, Târîhu'd-Diplomasi min Akdâmi'l-Usûr ile'l-Yevm, Rabat 1987
BELÂZÛRÎ, Ebu'l-Abbas Ahmed b. Yahya b. Câbir, Fütûhu'l-Buldân, Thk: Abdullah Üneys etTabbâ'- Ömer Üneys et-Tabbâ', Beyrut 1987
BELÂZÛRÎ, Ebü'l-Abbas Ahmed b. Yahyâ b. Cabir, Ensâbu'l-Eşrâf, Thk: Riyad Zirikli- Süheyl Zekkar, Beyrut-Lübnan 1996
BEYHÂKÎ, Ebû Bekr Ahmed b. el- Hüseyn, Delâilü'n-Nübüvve ve Ma'rifetu Ahvâli Sâhibi'ş- Şerîa, Thk: Abdulmu'tî Kal'acî, Beyrut- Lübnan 1988
EBÛ'L- HASAN Ali b. Nâsir b. Ali el-Hüseynî, Ahbâru'd-Devleti's-Selçûkiye, Trc. Necati Lügal, Ankara 1943
ERGİN Ali Şakir, Osmanlı Devleti ve Bozok Sancağı, Yozgat 2000
GENÇ Reşat , Karahanlı Devlet Teşkilatı, Ankara 2002
HALAÇOĞLU Yusuf , XIV- XVII. Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı, Ankara 1991
İBN-İ ESÎR, Ebü'l-Hasan İzzeddin Ali b. Muhammed b. Abdülkerim, el-Kâmil fî't-Târîh, Thk: Ebu'l- Fidâ Abdullah el-Kâdî, Beyrut- Lübnan 1987
İBN-İ HİŞÂM, Ebû Muhammed Cemaleddin Abdülmelik, es-Sîretü'n-Nebeviyye, Thk: Mustafa es-Sakka, İbrâhim el-Ebyari, Abdülhafız Şelebi, Kâhire 1936
İBN-İ İSHAK, Ebû Abdullah Muhammed b. İshak b. Yesar, es-Sîretü'n-Nebeviyye, Thk: Ahmed Ferid el-Mezîdî, Beyrut-Lübnan 2004
İBN-İ KESÎR, Ebü'l-Fida İmadüddin İsmail b. Ömer, el-Bidâye ve'n-Nihâye, Thk: Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî, Cîze- Hicr 1998
İBN-İ SA'D, Ebû Abdullah Muhammed b. Sa'd b. Meni' Zühri, Kitâbu't-Tabakâti'l-Kebîr, Thk: Ali Muhammed Ömer, Kâhire 2001
JULİUS Welhousen, Târîhu'd-Devleti'l-Arabiyye, Almanca'dan Tercüme: Muhammed Abdulhâd'i Ebû Rayde, Kahire 1928
MÂVERDÎ, Ebu'l-Hasen Ali b. Muhammed b. Habib, Kitâbu Ahkâmi's-Sultâniyye ve'lVilâyâti'd-Dîniyye, Thk: Ahmed Mübârek el- Bağdâvî, Kuveyt 1989
Mevlânâ Mehmed Neşrî, Cihânnümâ, Hzr: Necdet Öztürk, İstanbul 2008
Nizâmu'l-Mülk, Siyâset- Nâme, Hzr: Mehmet Altay Köymen, Ankara 1982
ÖZKAN Mustafa , 'Emevi İktidarının İşleyişinde Biat Kavramına Yüklenen Anlam ve Biatın Fonksiyonu', Hitit Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 13, Çorum 2008
PARLAK Nizamettin , 'Sakife'deki Halife Adayları', İSTEM, Sayı: 19, Konya 2012
PALABIYIK M. Hanefi, 'Hz. Peygamber'in Devlet Kurma Faaliyeti (Tarihi Arka Plan ve Teşri' Açısından)', Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 17, Ankara 2002
PAMUK Şevket, Osmanlı Devleti'nde Paranın Tarihi, İstanbul 1999
TABERÎ, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr, Târihu'r-Rüsûl ve'l-Mülûk, Thk: Muhammed Ebu'l-Fazl İbrahim, Kahire 1119
ÜLKÜSAL Müstecip, Kırım Türk- Tatarları, İstanbul 1980