Arnavutluk'ta Enver Hoca dönemi insan hakları ve özgürlükler(1945-1985)

İnsan hakları insanlık tarihinin başlamasıyla birlikte doğan ve insanlığın gelişimiyle birlikte ilerleme gösteren en temel haklardır. Jean Jacques Rousseau’ya göre, insan için hürriyetinden vazgeçmek, insanlık sıfatından, insanlığın haklarından hatta görevlerinden vazgeçmek demektir. Böyle bir vazgeçmenin insan tabiatı ile bağdaşması mümkün değildir İnsan Hakları Evrensel Bildirisi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi genel olarak haklar ve özgürlükler, işkence yasağı, kölelilik ve zorla çalıştırma, özgürlük ve güvenlik hakları, adil yargılanma hakkı, cezaların yasallığı, özel ve aile hayatının korunması, düşünce, ifade, din ve vicdan özgürlükleriyle vb. gibi ilgili hususları içermektedir. Çalışmada Enver Hoca dönemi insan hakları ile ilgili on konuda değerlendirilmiştir. Enver Hoca İkinci Dünya Savaşı’nda ülkesini işgalci güçlerden kurtarmış ve ülkesini 1945-1985 yılları arasında kesintisiz kırk yıl yönetmiştir. Enver Hoca döneminde insan hakları ve özgürlükler diğer Balkan ve Doğu Avrupa ülkeleri ile aynı dönem süresince kıyaslandığında aslında çok farklı olmadığı görülmüştür. Enver Hoca’yı bu konuda farklı kılan husus ise O’nun emsalleri arasında en okumuş lider olmasına rağmen söz konusu hak ve özgürlükleri hiçe sayması olmuştur. Bunun en temel nedeni ise Enver Hoca’nın iktidarının garantisi olarak bu hak ve özgürlüklerin kısıtlanması veya tamamen kendi kontrolü altında olmasını istemek gelmektedir. Ayrıca takip ettiği Marksist-Leninist İdeoloji ile Stalinist düşünce insan haklarına ve özgürlüklere yer vermeyen yapıya sahiptir.

Humanrights and Freedom in Albania Under Enver hoxha period(1945-1985)

Human rights are the basic rights of people which have been born from the first days of humanity. According to Jean Jacques Rousseua, getting read of freedom means getting read of all values of humanbeings. It is almost imposible to think this kind of giving up of human rights and freedom. The Universal Declaration of Human Rights and the Euroean Convention on Human Rights both generally comprises rights and freedom, prohibition of torture, slavery, forced labor, freedom, the right to a fair tail, legal penalties, private and family life, freedom of opinion, speech, religio and conscrence. In this essay, Enver Hoxha was subjected to value himself and his period on ten different areas of human rights and freedom. Compering the human rights and freedom of Enver Hoxha’s to the other Balkan and Eastern European States, it is seen that there is a little e diference at that time. Enver Hoxha rescued his country from the invaderes country and ruled it forty years without any gap. What makes different is that Enver Hoca never accepts human rights and freedom although he was the most educated and enlightened man among the dictatorships in the world at that time. The main reason of this is that Enver Hoca wants to limit the human rights and freedom or to control all these rights. Additionally, it is well known that Markist Leninist İdeology and Stalinist Opinion is a kind of structure in which you can not find freedom and human rights.

PDF

___

I. ARŞİV BELGELERİ

1. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi(BCA)

BCA, Fon Kodu:03010,Kutu No:233, Dosya No:570, Belge No:12.

BCA, Fon Kodu:03010, Kutu No:233,Dosya No:570, Belge No:19.

II. TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ ZABIT CERİDELERİ

Cumhuriyet Senatosu, Tutanak Dergisi, Cilt:3, Toplantı:11, 32‟inci BirleĢim, 08.02.1972, s. 128.

III. RESMİ YAYINLAR

Ayın Tarihi, Sayı:148, Ankara, (1-31 Mart),1946.

Ayın Tarihi, Sayı:152, Ankara, (1-31 Temmuz),1946.

Ayın Tarihi, Sayı:166, Ankara, (1-30 Eylül) 1946.

Ayın Tarihi, Sayı:160, Ankara, (1-31 Mart),1947.

Ayın Tarihi, Sayı:170, Ankara, (1-31 Ocak),1948.

Ayın Tarihi, Sayı:177, Ankara, (1-31 Ağustos),1948.

Ayın Tarihi, Sayı:189, Ankara, (1-31 Ağustos),1949.

Ayın Tarihi, Sayı:215, Ankara, (1-31 Ekim ), 1951.

Ayın Tarihi, Sayı:276, Ankara, (1-31 Ocak),1956.

IV. GAZETELER

1. Cumhuriyet Gazetesi

Cumhuriyet Gazetesi, 24 Ekim 1976. Cumhuriyet Gazetesi, 30 Aralık 1976.

Cumhuriyet Gazetesi, 22 ġubat 1977.

2. Hürriyet Gazetesi

Hürriyet Gazetesi, 13 Ağustos 1950. Hürriyet Gazetesi, 09 Mart 1951.

3. Milliyet Gazetesi

Milliyet Gazetesi, 29.11.1973.

4. Ulus Gazetesi

Ulus Gazetesi, 20 Nisan 1969

Ulus Gazetesi, 22 Ağustos 1969.

Ulus Gazetesi, 16 Eylül 1969.

V. HATIRALAR

ALIA Ramiz, Enver Hoxha (1908-1985), Tiran, yayım yılı belli değil.

ALIA Ramiz, Our Enver, Tiran, 1988.

HOCA Enver Hoca, Marksist-Leninst Teoriyi Devrimci Pratikle Sımsıkı Birleştirerek Öğrenelim, Ankara, 1975.

HOCA Enver, Sosyaliszm Yolunda Mücadele ve Zaferle Dolu Yirmibeş Yıl, Ankara, 1971.

HOCA Enver, Twenty Years Of New Socialist Albania, Tirana, 1964.

VI. TETKİK ESERLERİ

AKMAN Halil, Paylaşılmayan Balkanlar, İstanbul, 2006. Albania, the Most Successful County in Europe ,London, 1976.

ALPAN Necip P., Arnavutluğun Bağımsızlığı ve Avlonyalı İsmail Kemal, Ankara, 1982. An Outline of the PSR of Albania, (Çeviren: Gökhan S.), Sosyalist Arnavutluk, İstanbul, 1979.

ATANUR Özgür, ” Bilinmeyen Yönleri ile Enver Hoca‟nın Arnavutluk‟u” Nokta Dergisi, Yıl:17, Sayı:848, s. 60-63.

BEILMANN Georgia E., Albania: Religion, Identity and Solidarity, USA, December 2, 2005.

BIBERAJ Elez, Albania Between East and West, UK, 1970.

BIBERAJ Elez, Albania-A Socialist Maverick ,USA, 1990.

BĠLMEZ Bülent, “Modern Türkiye ve Sosyalist Arnavutluk Basınına ġemsettin Sami Frasheri Ġmajı”, Balkarlarda İslam Medeniyeti II. Milletlerarası Sempozyumu Tebliğler, Tiran, Arnavutluk, 4-7 Aralık 2003, Ġstanbul, 2006, s. 71-125.

BOGDANI Mirela- LOUGHLIN John, Albania and European Union(The Tumultuous Journey Towards Integration and Accessio, Newyork, 2007.

BOZBORA Nuray, Osmanlı Yönetiminde Arnavutluk-Arnavut Ulusçuluğunun Gelişimi, İstanbul, 1997. BRAHAJ Sokol, “Arnavutların Din AnlayıĢı”, Balkan Günlüğü, 04 Nisan 2009.

BRAHAJ Sokol, “Enver Hoca Döneminde Arnavutluk (1944-1985)”, Balkan Günlüğü, 26 Ocak 2010.

BULUT Faik, “Arnavutluk Bektaşileri”, Atlas Aylık Coğrafya ve Keşif Dergisi, Sayı 128, (Kasım), İstanbul, 2003, s. 41-60.

BULUT Faik, “Arnavutluk Kartallar Ülkesi”, Atlas Aylık Coğrafya ve Keşif Dergisi, Sayı 122, İstanbul, (Mayıs), 2003, s. 56-82.

ELSIE Robert, Historical Dictionary of Albania-European Historical Dictionaries, No.42, USA,2004.

GIAFFO Lou, Albania- Eye of the Balkan Vortex, USA, 1999.

GLENNY, Misha, Balkanlar 1804-1999 Milliyetçilik, Savaş ve Büyük Güçler (Çeviren: Mehmet Harmancı), Ġstanbul, s. 449.

GÜLER Halit, ”Komünizmin PeriĢan Ettiği Arnavutluk”, Diyanet, Sayı:61, (Ocak), 1996, s. 40-44

HALL Derek Hall, Albania and The Albanians, Newyork, 1994.

HAMM Harry, Albania-China’s Beachhead in Europe, Newyork, 1963. History of the Party of Labour of Albania(1966-1980) , Tiran, 1981.

HOCA Necmiye, Devrimci Siyasetin Bazı Temel Sorunları, Ġstanbul, 1977.

http://bjoerna.dk/dokumentation/Albanian-Constitution-1976.htm.10.06.2012.

http://en.wikipedia.org/wiki/Constitution_of_Albania10.06.2012.

http://tr.wikipedia.org/wiki/Avrupa_Konseyi10.06.2012. http://www.belgenet.com/arsiv/sozlesme/aihs_01.html10.06.2012.

http://www.constitutionnet.org/en/country/constitutional-history-albania10.06.2012.

http://www.demcoalition.org/pdf/warsaw_turkish.pdf10.06.2012.

http://www.ipls.org/services/others/chist.html10.06.2012.

http://www.landofhumanrights.eu/eng/project/graz/postercampaign03/posters/bujari_text_tr.html10.06.2012.

http://www.landofhumanrights.eu/eng/project/graz/postercampaign03/posters/bujari_text_tr.html10.06.2012.

HURLEY Mark J., “ Albania, The Church Triumphant in Ruins”, America, February 20, 1993, USA, s. 4-5.

JACQUES Edwin E., The Albanians-An Ethnic History From Prehistoric Times to the Present, Volume 2, North Carolina, USA, 2009.

KAPANĠ Munci, Kamu Hürriyetleri, Ankara, 1993.

KÜÇÜK Murat, Tarihten Günümüze Makedonya ve Arnavutluk’ta Bektaşilik, Bir Nefes Balkan, Ġstanbul, 2005.

LAKI Erol, Hukukun Temel Kavramları, Ġzmir, 2010. LOGORECI Anton, The Albanians-Europe’s Forgotten Survivors, London, 1977.

MANDACI Nazif-ERDOĞAN Birsen, Balkanlarda Azınlık Sorunu: Yunanistan, Arnavutluk, Makedonya ve Bulgaristan’da ki Azınlıklara Bir Bakış, Ankara, 2001.

O‟DONNELL James S., A Coming of Age Albania Under Enver Hoxha,USA, 1999, s. 201-202.

ÖZFATURA Mustafa Necati, “Tarihten Günümüze Arnavutluk ve Gerçekler”, Yeni Türkiye, Türk Dünyası Özel Sayısı II, S. 16, Yıl 3, Ankara, (Temmuz-Ağustos ), 1997, s. 18543-1858.

ÖZKAN Ali, “Arnavutluk‟ta Enver Hoca Dönemi Kadın Hakları”, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Haziran 2012, s. 58-63.

PEARSON Owen, Albania and King Zog, Independence, Republic and Monorchy 1908-1939, London, 2004.

PEARSON Owen, Albania as Dictatorship and Democracy, From Isolation to the Kosovo War (1946-1998), London, 2006.

PIPA, Arshi, Albanian Stalinism: Ġdeo-Political Aspects, USA, 1990, s. 77-79.

POLLO Stefanaq –PUTO Arben, The History of Albania from Its Origins to the Present Day, London,1981. Portrait Of Albania,The 8 Nentori Publishing House, Tiran, 1982, s. 148.

TAMZARALI Serap , “Arnavutluk”, TBMM Enformasyon Merkezi Bilgi”, Ankara, (Kasım )92-(Mart )1995, s. 46-53.

TOMES Joson Hunter, King Zog of Albania, Newyork, 2004.

TÜRBEDAR Erhan, “Yunanistan-Arnavutluk iliĢkileri: Balkanların Tedirgin Dostları”, Karadeniz Araştırmalar Dergisi, Cilt I,Sayı 2, Yaz 2004, s.109-120.

VICKERS Miranda, The Albanians –A Modern History, London-Newyork, 1995. WALL Clarissa De, Albania Today-A Portrait of Post-Communist Turbulence, London,2005.

WATCHEL Andrew Baruch, Dünya Tarihinde Balkanlar, (Çeviren: Ali Cevat Akkoyunlu), Ġstanbul, 2009.

WINNIFRITH Tom, Perspectives on Albania, Newyork, 1992.