Nurullah ULUTAŞ, İsmail SÜPHANDAĞI, Memet ABUKAN

POLİSİYE ROMAN TEMSİLCİSİ ÜMİT DENİZ’İN ROMANLARINDA CİNAYET KURGUSU

Modern zamanlara özgü bir tür olan polisiye roman, kentleşme ile gelişmeye başlayan burjuvazinin sosyal bunalımlarını suç merkezli olarak ele alır. Suçlunun topluma uyumsuz kişiler olarak yansıtıldığı bu romanlarda, cinayetlere fazla yer verilmesi, modern insan zihninde ölümün sıradanlaşmasına yol açar. Batı romanında rasyonel analitik düşünme zenginliği ile kurguya taşınan bu tarz, geniş okur kitlelelerine hitap eder. Gizem, merak, gerilim, suç, katil gibi asli ögelerin kullanıldığı bu romanlarda okurun olay halkalarını takip ederek uyanık tutulması asıl amaçtır. Modern zamanlarda cinayetin ciddi bir sosyolojik vak'aya dönüşmesi, edebiyatın bu olguya ilgisini arttırmıştır. Edebiyat, bu olgunun arkasında yatan psikolojik saikleri deşifre etmeyi bir sanat formasyonu olarak ele almak durumundadır. Yer yer kriminolojik bilgileri de romanlarında kullanan yazarlar, cinayeti, verimli bir tema olarak romanlarında işlerler. Ümit Deniz'in yedi romanının incelendiği bu çalışmada yazarın cinayet kurgusunu nasıl ele aldığı, işlenen cinayetlerin toplum üzerindeki psikolojik etkileri irdelenmeye çalışılmıştır. Yazarın romanlarında kullandığı tekniklerin de sorgulandığı bu çalışma, Türk Edebiyatı'ndaki polisiyenin Batı'dakinden farkını da ele almayı amaçlamaktadır. Ümit Deniz'in romanlarında yer verdiği ana karakterler, benzer cinayet kurguları, modern ve geleneksel motifler, devrik öyküleme metodu, yazarın romanlarını canlı tutma adına başvurduğu kurgusal araçlar vb. özellikler teknik ve kuramsal açıdan irdelenmiştir. İncelenen romanların gerek olay örüntüleri gerekse kurgusal kusurları metin merkezli eleştiriye tabi tutulmuştur

THE MURDER PLOT IN THE NOVELS OF ÜMİT DENİZ

Crime fiction, a genre that arose in modern times, deals with the social depression of the bourgeoisie class, which grew bigger in parallel with urbanization. In this genre, the social depression experienced by the modern individual is handled from a crime-centered point of view. The criminal is presented as an afflicted person who suffers from adaptation problems in society. The fact that murder takes a lot of space in these novels turns the concept of death into something ordinary in the minds of modern individuals. This style is carried into fiction through the richness of the rational analytical thinking in Western novels and attracts a large number of readers. The essential elements being mystery, intrigue, tension, crime and murder, the reader is kept alert and interested to follow the sequence of events. The aim of this study is to examine Umit Deniz’s method of creating a murder plot and in the light of the author’s seven novels to look into the psychological impact of murder on society. The techniques that the author makes use of in his writing process are also examined in order to shed light on the difference between crime fiction in Turkish Literature and crime fiction in the West. The main characters, murder plots, modern and traditional patterns, the use of inverted sentences, the fictional means that the author uses in order to keep the story flowing, are reviewed from a technical and theoritical point of view. The plot and any defects therein are criticized from a text-centered point of view.

PDF

___

AYVAZOĞLU, BeĢir, İslam Estetiği ve İnsan, Çağ Yayınları, Ġstanbul 1980.

BAYRAM, Elif Güliz, Türkiye’de Polisiye Roman: Osman Aysu Romanları, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2004.

ÇAMCI, Canan, Detective Novels of Ahmet Mithat: Thesis Submitted To The Institute For Graduate Studies in Partial Satisfaction of The Requirements for Degree of Master Of Arts in Turkish Language and Literature, Boğaziçi University, Ġstanbul, 2006.

ÇELĠK, Ejder, “Modernizmin Ölüm İdeolojisi ve Polisiye Romanda Ölümün Şeyleşmesi”, Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik AraĢtırmalar Dergisi, Ankara, 2011.

ÇINAR, Sümeyye, 1980 Sonrası Türk Edebiyatında Polisiye Roman, Hacettepe Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Sosyal Bilimler Enstitüsü YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2010.

CHANDLER, Raymond, “ Basit Bir Sanat: Cinayet”, Varlık, Sayı: 1007, Ġstanbul, 1991.

CHANDLER, Raymond, “O Yalın Cinayet Sanatı”, Kitaplık, Sayı 81, Ġstanbul, 2005.

DEMĠRKOL, Gökhan, Türkiye’de Tefrika Polisiye Romanlarda Siyasal Kültür Motiflerinin İrdelenmesi: “Ümit Deniz” Örneği, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Ana Bilim Dalı YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2009.

DENĠZ, Ümit, Azrailin Habercisi, Türkiye Yayınevi, Ġstanbul, 1963.

DENĠZ, Ümit, Casuslar Savaşı, Türkiye Yayınevi, Ġstanbul, 1966.

DENĠZ, Ümit, Gece Gelen Ölü, Türkiye Yayınevi, Ġstanbul, 1964.

DENĠZ, Ümit, 2 Kere 2 Eder 12, Milliyet Yayınları, Ġstanbul, 1971.

DENĠZ, Ümit, Kanlı Kolyeler, Türkiye Yayınevi, Ġstanbul, 1962.

DENĠZ, Ümit, Ölüm Perdesi, Türkiye Yayınevi, Ġstanbul, 1957. DENĠZ Ümit, Yakut Gözlü Kedi, Türkiye Yayınevi, Ġstanbul. 1961.

EROĞLU, Yelda “Ölümü Nesnelleştiren Edebiyat: Polisiye”, Kitap Zamanı, S. 41. 2009.

GEZER, Habibe, Türk Edebiyatında Polisiye Roman ve Ahmet Ümit’in Polisiye Roman Kurguları, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Isparta, 2006.

IġIK, Ġhsan, Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi, Elvan Yayınları, Ankara, 2004.

IġIKSALAN, Nilay, Postmodern Öğreti ve Bir Postmodern Roman Çözümlemesi: Kara Kitap/ Orhan Pamuk, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C:7, S:2, EskiĢehir, 2007.

KIRLANGIÇ, Kemal, Savunma Açısından 12 Eylül, Sergi Yayınları, Ġzmir, 1989.

MANDEL, Ernest, Hoş Cinayet, Polisiye Romanın Toplumsal Bir Tarihi, Çev. N. Saraçoğlu, Yazın Yayıncılık. Ġstanbul 1985.

OUSBY, Ian, Bloodhounds of Heaven: The Detective in EnglishFiction from Godwin to Doyle, Harvard University Press, Boston, 1976.

RUGGIERO, Vincenzo, Edebiyat ve Suç, Everest Yayınları, Ġstanbul 2009.

SCHUTT, Sita, “ Rivalry and Influence: French and English Nineteenth- Century Detective Narratives”. The Art of Murder: New Essays on Detective Fiction, Der: H Gustav Klaus ve Stephen Knight, Tübingen: Stauffenburg- Verl, 1998.

TÜRKEġ, Ömer, “Milli Edebiyattan Milliyetçi Romanlara”, Modern Türkiye‟de Siyasi DüĢünce, C: 4, Milliyetçilik, ĠletiĢim Yayınları, Ġstanbul, 2003.