ARAP EDEBİYATINDA EŞKİYA ŞAİRLER

Eşkıya şairlerin Arap yarımadasında hayatın çok çetin şartlarda geçtiği dağlarda ve geniş çöllerde yer tutmuş hırsız grupları olduğu bilinmektedir. Bunlar kabileleri tarafından ya köle çocukları oldukları için ya da kabile kurallarına aykırı hareket ettikleri veya kabileyi zora sokacak bir tercihe zorladıkları için kovulmuş kimselerdir. Bunun neticesinde Eşkıya kendi kabile hayatının dışında yaşayan, adalet isteği tükenmiş, aile ve kabile bağlarını koparmış, acımasızlığın kol gezdiği bu beldelerde kendilerine zulmedildiğine inanan, kabilesine ve servet sahiplerine ve dünya malına küsmüş insanlardır. Toplumlara korku ve endişe salarak, çöllerde mekân tutan bu kimselerin tek silahı güçlü bedenleridir. Bununla birlikte cesaretleri, düşmana amansız saldırıları ve ölüm ve hayatı aynı değerde görmeleri, onları diğerlerinden farklı kılan en temel özelliklerin başında gelmektedir. Aynı zamanda onlar için fakirlere ve yoksullara şefkatle davranmak, baskınlarda elde ettikleri ganimetleri ihtiyaç sahiplerine dağıtmak gibi insani tarafları da unutmamak gerekir. Eşkıyalar saldırıların önemli bir kısmını zenginlere ve cimrilere karşı yapmışlardır. Bu çalışmada Arap edebiyat tarihinde önemi bir yeri olan eşkıya şairler ele alınacaktır. Cahiliye, Sadru'lİslam, Emevî ve birinci Abbâsî dönemlerinde gördüğümüz eşkıya şairlerin yaşadıkları ekonomik, sosyal ve kültürel çevreleri incelenmiş, bir bakıma bu kişileri eşkıyalığa iten sebepler irdelenmiştir. Konu sonlarında her dönemin en meşhur birkaç şairinin kısa bir biyografisi ile birkaç beyitlik şiiri okuyucunun dikkatine sunulacaktır.

BANDIT POETS IN ARABIC LITERATUR

Bandit poets very harsh conditions of life in the Arabian Peninsula is now in place in the mountains and vast deserts have kept in groups are known to be thieves. They either by tribes or tribes to which they are slave children to have acted contrary to the rules or difficult to spawn a tribe fired anyone because they are forced to choose. As a result, highwayman their tribal life, living out justice request exhausted, family and tribal ties severed, cruelty ridden this resort for themselves in the persecuted, believing tribe and wealth to the owners and the world 's property pouts are people. To society of fear and anxiety, releasing space in the desert holds a strong body of these people are the only weapon. However, courage, relentless enemy attacks and death and life of seeing the same value, which makes them different from others is one of the most basic features. At the same time they act with compassion for the poor and the poor, they have achieved in the raids as spoils to distribute to the needy should not forget the human side. A significant portion of bandits attack against the rich and stingy have done. In this study, a lot of emphasis on the Arab literary poets, which will be dealt with bandits. Of pre-Islamic, early Islamic, Umayyad and Abbasid first periods we have seen in the first inhabited by bandits poet economic, social and cultural environment are examined in a sense, the reasons which impelled them banditry were discussed. Topics at the end of each period and a brief biography of the poet's most famous poem with a few verse will be brought to the attention of the reader.

PDF

___

ABDU'L-ÂLÎ, Ahlâm, Şi'ru's-Saâliyk fî Hamâseti Ebî Temmâm, Câmiatu Ummi'l-Kurâ, Kısmu Dirâsâti'l- Ulyâ, Kulliyyetu'l-Luğati'l-Arabiyye, , Basılmamış Yüksek Lisanas Tezi, Mekke 2011.
AHMED HİLMİ, Şehbenderzâde Filibeli, İslam Tarihi, Ağaç Kitabevi Yay., İstanbul 2009.
AKŞİT, Cevat, İslam Ceza Hukuku ve İnsani Esasları, İstanbul 2000
APAK, Âdem, Ana hatlarıyla İslam Öncesi Arap Tarihi ve Kültürü, Ensar Nşr., İstanbul 2012.
AYDINLI, Osman, Mezheplerin Oluşum Sürecinde Mevâlî'nin Rolü, Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi.
EL-BAĞDADİ, Abdulkadir, Hizânetu'l-Edeb, Mektebetu'l Hanci, Kahire 1996.
EL-BUSTÂNÎ, Butros, eş-Şuarâu'l-Fursân, Dâru'l- Mekşûf, Beyrut 1944.
DEMİRAYAK, Kenan, Arap Edebiyat Tarihi, Cahiliye Dönemi, Fenomen yay., Erzurum 2012.
-------------------------Sadru'l-İslam Dönemi, Erzurum 2012.
-------------------------Emevîler Dönemi, Eser Ofset, Erzurum 2012.
------------------------Abbasi Edebiyatı Tarihi, Şafak Yayınevi, Erzurum 1998.
ED-DİNEVERÎ, İbn Kuteybe, eş-Şi'r ve'ş-Şu'arâ, Dâru'l-Maârif, Kahire 1982.
EMİN, Ahmet, es-Saleke ve'l Fütüvve fi'l İslam, Daru'l Maarif, Kahire 1986.
FEYRÛZÂBÂDÎ, Mecduddin, Kâmûsu'l-Muhît, Müessesetü'r-Risâle, Beyrut 2003.
FURAT, A. Subhi, Arap Edebiyatı Tarihi, Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul 1969.
GOLDZİHER, İgnace, Klasik Arap Literatürü, Vadi Yay., Ankara 2012.
HAFNÎ, Abdülhalim, Şi'ru's-Saâliyk, Menhecuhû ve Hasâisuhû, Matbaatü Hey'eti'l- Mısriyye li'l-Kitâb, Kahire 1987.
HALÎF, Yusuf, Şuarau's-Saâliyk fî Asrı-l Câhilî, Daru'l Maârif, Kahire 1978.
HİTTİ, Philip, K., Siyasal ve Kültürel İslam Tarihi, M.Ü. İlahiyat Fak. Vakfı Yay., İstanbul 2011.
HİZMETLİ, Sabri, İslam Tarihi, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 1995
HOBSBAWM, E.J., Eşkıyalar, Avesta Yay., İstanbul 1997.
HÜSNA, Abdülcelîl Yusuf, el-Edebû'l Cahilî, Kadâyâ, Funûn ve Nusûs, Müessetu'l Muhtâr, Kahire 2001.
İBN HANBEL, Ahmed, Müsned, Çağrı yay., İstanbul 1992.
İBN MANZÛR, Lisânu'l-Arab, Dâru Sadr, Beyrut 2000.
İBNU'L- MU'TEZ, Tabakât eş-Şuarâ, Dâru'l-Maârif, Kahire, Trs.
İBN ŞECERÎ, Muhtârât Şuarâi'l Arab, Daru'l-Cîl, Beyrut 1992.
EL-İSFEHÂNÎ, Ebu'l Ferec, el-Eğâni, Dâru'l- Kutubi'l-İlmiyye, Beyrut 2008.
İSLÂM ANSİKLOPEDİSİ, Türkiye Diyânet Vakfı, İstanbul 2005.
KARACA, Fatma, Emevîler Dönemi Kadınının Durumuna Genel Bir Bakış, Sükeyne Bint Hüseyin Örneği, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üni. S.B.E., Ankara 2010.
KESKİOĞLU, Osman, Fıkıh Tarihi ve İslam Hukuku, Ankara 1969.
KILIÇ, Ünal, Tartışmaların Odağındaki Halife Yezid b. Muaviye. Kayıhan Yay., İstanbul 2001.
LEWİS, Bernard, Uygarlıklar Tarihinde Araplar (Terc: Hakkı Dursun Yıldız), Pegasus Yay.,İstanbul 2006.
MECMAU'L-LUGATİ'L-ARABİYYE, Mu'cemu'l-Vasît, Mektebetu Şurûk ed-Devliyye, Beyrut 2004.
EL-MERZUBÂNÎ, Ebû Ubeydillah, el-Muvaşşah fî Meâhizi'l-Ulemâ ale'ş-Şu'arâ, Kahire 1343.
-----------------------Mu'cemu'ş-Şu'arâ, Dâru'l- Kutubi'l-İlmiyye, Beyrut 1982.
MÜRÜVVE, Muhammed Rıza, es-Saâliyk fi'l- Asrı'l- Emevî, Dar'u-l- Kutubi'l-İlmiyye, Beyrut 1990.
NUREDDİN, Hasan Cafer, Mevsûatu'ş- Şuarâi's- Saâlîk, Reşâd Press Li't-Tıbâa ve'n-Neşr, Beyrut 2007.
ŞA'KE, Mustafa, Rıhletu'ş- Şi'r mine'l Emevîyyeti ile'l Abbâsîyye, Daru'l Mısrıyyetu'l Lübnaniyye, Kahire 1997.
TUREYFÎ, Muhammed Nebîl, Dîvânu'l Lusûs fi'l Asrı'l Cahilî ve'l İslamî, Daru'l-Kutubi'l İlmiyye, Beyrut 2004.
UTVAN, Hüseyin, eş-Şuarâ min Muhadramiy ed-Devleteyn, el-Emevîyye ve'l Abbâsîyye, Daru'lCîl, Beyrut 1974.
ÜÇOK, Bahriye, İslâm Tarihi, Emevîler-Abbâsîler, A.Ü. İ.F. Yayınları, Ankara 1968.
Yesû'î, Luis Ma'lûf, el-Müncid fi'l-Luğa, Dâru'l-Meşrik, Beyrut, 2001.
YILDIRIM, Kadri, Cahiliye Dönemi Arap Edebiyatında "Su' lûk" Şairler Hareketi, YILDIZ, Hakkı Dursun, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, Çağ yayınları, İstanbul 1986.
YILMAZ, Faruk, Büyük İslam Tarihi, Berikan Yay., Ankara 2005
YUSUF, Hüsna Abdülcelîl, el-Edebu'l Cahili, Kadaya, Funun ve Nusus, Müessetu'l Muhtar, Kahire 2001.
EZ-ZEMAHŞERÎ, Mahmûd b. Ömer, Rabî'u'l -Ebrâr fî Nusûsi'l -Ahbâr, Müessetu'l -A'lemî li'l- Matbûât, Beyrut, 1992.
ZEYDÂN, Corcî, İslam Uygarlıkları Tarihi, İletişim Yayıncılık, İstanbul 2004.
ZİRİKLÎ, Hayreddin, el-A'lâm, Dâru'l İlmi li'l-Melayîn, Beyrut 1984.