ALEVİLİK ÜST KİMLİĞİ KULLANIMININ ALEVİLERNUSAYRİLER BAĞLAMINDA DIŞ KİMLİK-İÇ KİMLİK YANSIMALAR

Her dini grup, dış grup ve iç grup değerlendirmesine göre bir kendilik kimliği taşır. Bu kimlik, grubun kimliğine dönük zaman içindeki negatif ve pozitif algılamalara göre değişimlere maruz kalabilir. Grup kimliğinin en çok da sosyal ve siyasal çevreden gelen tepkişimler sonucu değiştiği yapılan çalışmalarda görülmektedir. Ancak burada grubun dış kimliğinin taşıdığı nesnel gerçeklikle iç kimliğinin hissettiği öznel kimlik arasında gerilimlerin çoğalması grubun sahip olduğu sosyal kimliklere krizle yönelmesi sonucunu verecektir. Bu bağlamda Nusayrilik diye bilinen ülkemizin güneyinde varlıklarını sürdüren dini grubun son zamanlarda özellikle "Alevilik" üst kimliği içinde değerlendirmelere başlandığı görülmektedir. Oysa grubun dış kimliği ve hissettiği iç kimlikte bu adlandırma en azından sosyolojik olarak sorunlu görülmektedir. Bu kimliklendirmenin arkasında grup dışı siyasal ve teolojik negatif adlandırmaların etkili olduğu düşünülmektedir. Bununla birlikte Alevilik üst kimlik adlandırmasının kendisi grup dışı ve içi kimlikler açısından değerlendirmeye muhtaçtır. Bu adlandırmada en çok kullanılan kavramın bugün için temsil edildiği Türk Aleviliği karşılaştırması içinde grup dışı etmenler ve bunun beslediği grup içi unsurlar değerlendirmeye tabi tutulmalıdır. Bu bağlamda çalışma, nitel bir desenle dini tecrübenin sosyolojik boyutu itibariyle Alevi-Nusayri karşılaştırmasını grup dışı ve grup içi kimlik algılamaları bağlamında yoklamaya çalışacaktır. Çalışma temelde Alevilik üst kimliğinin Nusayriler için kullanımının sosyolojik boyut itibariyle bir zorlama olduğu varsayımına dayanmaktadır. Ayrıca yapılacak sembol kişiler, kurumlar ve tekil bazı karşılaştırmalar bu kimliklendirmenin farklı sebeplere dayalı olduğu sonucunu pekiştirici niteliktedir

REFLECTIONS OF EXTERNAL IDENTITY-INTERNAL IDENTITY OF USING ALEVISM AS A SUPRA IDENTITY IN THE CONTEXT OF ALEVIS- NUSAIRIS

Each religious group carries a self-identity according to external group and internal group evaluation. This identity may be subject to changes according to the negative and positive perceptions of the group over time. It is seen that the identity of the group changes most of the reactions from the social and political circles in the studies. Here, however, multiplication of tensions between with objective reality of the group's external identity and the subjective identity of your inner identity will result in turning the crisis of identities. In this context, it is seen that the religious group which carried out their existence in the south of our country known as Nusayrisi recently started to evaluate especially in the "Alevism" supremacy. However, the external identity of the group and the internal identity it feels are at least sociologically problematic. Behind this new identity emphasis is thought to be the effect of non-group political and theological negative nomenclature. Nevertheless, the name of the Alevism major identity itself needs to be evaluated in terms of outgroup and in-group identities. In the Turkish Alevism, which is the most used concept in this name, the non-group factors and the in-group elements it feeds must be evaluated. In this context, the study will try to explore the Alawi-Nusayri comparison in terms of sociological dimension of religious experience with a qualitative pattern in the context of ingroup and outgroup identity perceptions. Basically, the study is based on the assumption that the use of the Alevism as a supra identity for the Nusayris are not correct in terms of the sociological dimension. Moreover, the study shows that some of the comparisons made suggest that the use of Alevism as a high identity for Nusayris are based on different reasons

PDF

___

Arayancan, A. A. (2010). Suriye Bölgesinde İki İnanç Hareketi: Nizârî İsmâilîleri ve Nusayrîlik, Türk Kültürü Ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 54, ss.183-198.
Aydın, A. (2009). Akdağmadeni Yöresi Ardıçalanı ve Bozhüyük Köylerinde Alevilik. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Bahadır, İ. (2004). Alevi-Bektaşî İnancına Göre Kadın, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, X, (32), ss. 13-28.
Beşe, A. (2010). “İngiliz ve Amerikan Kayıtlarında Nusayrîler”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 54, ss.159-182
Brehm, S.-Kassin, S. M. (1993). Social Psychology. Boston: Houghton Mifflin Company.
Bulut, H. İ. (2011). İslam Mezhepleri Tarihi, Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
Buyruk, (2006). Der. Fuat Bozkurt. İstanbul: Kapı Yayınları.
Can, Ş. (2011). Nusayrilik: Sır ve Direniş. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Coşkun, A. (2005). Sosyal Değişme ve Dini Normlar, İstanbul: Dem Yayınları.
Demirbaş, E. (2004). Etnik Azınlıklar, Kültürel Entegrasyon Ve Medyada Temsil: Nusayri Topluluğu Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Demirtaş, H. A. (2003). “Sosyal Kimlik Temel Kavram ve Kuramı, Varsayımlar”. İletişim Araştırmaları, 1 (1), ss. 123-144
Dönmez, M. (2007) “Sosyal Değişim Sürecinde Hatay Aleviliği”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 14 (44), ss. 141-154.
Durdu, A. (2010). “Hatay Nusayrîlerinde Eren İnancı Ve İnanç Merkezleri”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 54, ss.255-266 el-Fîl, S. M. A. (1990). en-Nusayriyye (I) [Nusayrîlik]. Kahire: Dâru’l-Menar
Engin, İ. (2013). “Hatay Nusayrilerinde Din ve Dini Algılayış” http://ismailengin.blogspot.com.tr/2013/07/ismail-engin-hatay-nusayrilerinde-din.html#more
Er, P. (2010). “Sözlü Gelenekten Derlemelerle Hatay Alevileri (Nusayrîler) ve İnanç Esasları”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 54, ss.277-290
Eskiocak, N. (2006). “Röportaj”, (ss. 429-470) Ayhan Aydın, Günümüz Alevi, Bektaşi, Mevlevi, Nusayrî İnanç ve Toplum Önderlerinin Görüş ve Düşünceleri, İstanbul: Cem Vakfı Yayınları.
Fığlalı, E. R. (1991). Türkiye’de Alevilik – Bektaşilik. İstanbul: Selçuk Yayınları.
Günay, Ü. (2000). Din Sosyolojisi, İstanbul: İnsan Yayınları.
Güngör, Ö. (2015). Değişim ile Takiye Arası Nusayriler/Arap Aleviler, İnsan ve Toplum Dergisi, V (9). ss. 75-102.
Hacı Bektaş Veli. (2002). Makalat. Türkçe’ye Sad.: Abdurrahman Güzel. Ankara: Akçağ Yayınları.
Hewstone, M.- vd. (1996). Introduction to Social Psychology. Oxford: Blacvvell.
Hinkle, S.-Brown, R. (1990). "Intergroup comparisons and social identity: Some links and lacunae." (ss. 48-72) Social Identity Theory: Constructive and Critical Advances. (Der.) D. Abrams ve M. A. Hogg London: Harvester VVheat.
Hogg, M. A.-Abrams, D. (1988). Social Identifications: A Social Psychology of Intergroup Relations And Group Processes. London ve New York: Routledge.
Kahlioğulları, K. (2012). Hatay’da Hoşgörünün Kaynağı Nusayriler. M. Karasu (Ed.) Nusayrilik ve Çokkültürlülük, (ss. 125-132). Adana: Karahan Kitabevi.
Kaplan, D. (2010). Yazılı Kaynaklarına Göre Alevilik. Ankara: TDV Yayınları
Keser, İ. (2013).Nusayri Alevilik . Adana: Karahan Kitabevi
……….(2008). Nusayrilik, Arap Aleviliği. Adana: Karahan Kitabevi.
……….(2002). Nusayrîler, Arap Aleviliği, İstanbul: Çiviyazıları Yay.
Kirman, M. A. (2011). Din Sosyolojisi Terimleri Sözlüğü. Rağbet Yayınları: İstanbul.
Melikoff, İ. (1994). Uyur idik Uyardılar, Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları. İstanbul: Cem yay.
Mertcan, H. (2012) Türk Modern Devletinin Oluşum ve Gelişim Sürecinde Siyasal İktidar Karşısındaki Konumları ve Kimlik Sorunsalı Bağlamında Nusayriler. Yayımlanmamış Doktora Tezi: Ankara. AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Mummendey, A.-Schreiber, H. J. (1983). "Better or just different? Positive social identity by discrimination against, or by differentiation from outgroups." European Journal ofSocial Psychology, 13, ss. 389-397.
Onarlı, İ. (2006). Arap Aleviliği (Nusayriler). İstanbul: Etik Yayınları
Över, G. (2011). “Nusayrilerde Kadın”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep: Gaziantep Ün. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Öz, M. (1999). “Nusayrîyye”, Tarihi Kültürel Boyutlarıyla Türkiye’de Aleviler, Bektaşiler, Nusayrîler Sempozyumu Bildirileri, İstanbul: Ensar Neşriyat.
Özbek, T. (2006). Nusayri Etnik Kimliğinin Simgesel Oluşum, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hatay: Mustafa Kemal Ün. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Palabıyık, H. (2010). “Dinî İnançları ve Özellikleri Bakımından Nusayrîlik”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 54, ss.19-48
Sarıkaya, S. (2003). “Alevilik ve Bektaşiliğin Ahilikle İlişkisi”. İslamiyat. 6 (3): ss.93-110
Sertel, E. (2005). Dini ve Etnik Kimlikleriyle Nusayrîler (Arap Alevileri), Ankara: Ütopya Yay.
Sonay, A. (2016). İmâmiyye ve Nusayriyye’de Dört Sefir Telakkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Temizkan, M. (2010). “Alevi-Bektaşî Edebiyatında Nusayrîlik”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 54, ss. 243-252
Togayhan, A. (2005) “Kültürel Farklılıklar Ekseninde Nusayrilik Üzerine Bir Din Sosyolojisi Araştırması: Mersin Arap Aleviliği Örneği”, Harran Ün. İlahiyat Fak. Dergisi, 10 (14), ss.57-91
…….(2008) “Günümüz Paralel Nusayrilik İnancına Yansıyan Senkretizmin Temel Formları: Mersin Karaduvar Mahallesi Örneği”, Harran Ün. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13:20, ss.227-258
Turan, A. (1996). “Kitabu'l Mecmu'u'nun Tercümesi”, Ondokuz Mayıs Ün. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8, ss.5-18
Turner, J. C. (1975). "Social comparison and social identity: Some prospects for intergroup behaviour." European Journal of Social Psychology, 5, ss. 5-34.
Türk, H. (2013). Anadolu’nun Gizli İnancı Nusayrilik: İnanç Sistemleri ve Kültürel Özellikleri. İstanbul: Kaknüs.
………(2010). Anadolu’nun Gizli İnancı Nusayrilik : İnanç Sistemleri Ve Kültürel Özellikleri, İstanbul.
………(2002). Nusayrilik ve Nusayrilikte Hızır İnancı. Ankara: Ütopya yay.
………(2001). “Hatay’da Gadir Bayramı.”, Folklor/Edebiyat, 26, ss. 89-96.
Türk, Hüseyin-Çapar, Mustafa (2011) “Alevilikte Yola Giriş Geleneklerinin Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi”, Türk Kültürü Ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi. 60, ss.17-42
Türkdoğan, O. (2006). Alevi Bektaşi Kimliği. İstanbul: Timaş Yayınları.
Uluçay, Ö. (2010). Arap Aleviliği Nusayrilik . Adana: Gözde Yayınevi ………(2003). Nusayrîlik, İnanç Esasları-Tenasuh (Reenkarnasyon). Adana: Karahan Yay.
Uyar, M. (2012). “Nusayrilik”, İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, Edit: Onat, H.-Kutlu, S., Ankara: Grafiker Yayınları.
Üçer, C. (2010) “Alevi Telakkide Hz. Muhammed”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. XIV/1, ss. 321-343
…(2010a). “Geleneksel Alevilikte İbadet Hayatı, Bazı Adap ve Erkan”. Anadolu’da Aleviliğin Dünü ve Bugünü, der. H. İbrahim Bulut, Sakarya: Sakarya Ün. Yayınları. Üzüm, İ. (2007). “Nusayrîlik” DİA, C. XXXIII, ss. 270-274.
……….(2004) “Şâh-ı Merdân Murtazâ Ali: Kültürel Alevî Kaynaklarına Göre Hz. Ali Tasavvuru”, İslâm Araştırmaları Dergisi, 11, ss. 75-104
Yapıcı, A.-Albayrak, K. (2002) “Ötekini Algılama Bağlamında Dini Gruplar Arası İlişkiler”, Dini Araştırmalar, 5 (14), ss.35-59.
Yapıcı, A.-Yıldırım, M. (2003) “Küreselleşme Sürecinin Dini Kimliklere Etkisi: Sosyal Psikolojik Bir Değerlendirme”, Dini Araştırmalar, 6 (17), ss. 117-138.
Yıldız, H. (2009) “Alevî-Bektaşî Toplumlarında Bayramlar”, Geçmişten Günümüze Alevî-Bektaşî Kültürü, (Ed. Ahmet Yaşar Ocak), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
Wach, J. (1995) Din Sosyolojisi (Çev: Ünver Günay), İstanbul: M.Ü.İ.F.Yayınları.
Zelyut, R. (1992). Öz Kaynaklara Göre Alevilik, İstanbul: Yön Yayıncılık.