SİYÂK-SİBÂK MERKEZLİ BİR ANALİZ TEFSİRLERDE AHZÂB SURESİ (36-40) ÂYETLERİ
Kur'ân-ı Kerim'in doğru anlaşılabilmesi için, nâzil olduğu tarihsel ortamın bilinmesi gerektiği kadar, hangi ayetlerin birbiriyle bağlantılı olarak ve aynı zamanda hangi amaca yönelik olarak inzal edildiklerinin de bilinmesi gerekmektedir. Tefsîr literatüründe buna siyâk-sibâk denilmektedir. Bu açıdan bakıldığında Kur'ân-ı Kerim'in üzerinde çok ciddi çalışmaların yapılması gerektiği ortadadır. Bu makale bu bağlamda Ahzâb Suresi ayetlerini analiz etmektedir. Her şeyden önce bu makalede, Kur'ân ayetlerinin Hz. Peygamber'in tarihe mal olmuş kişiliği ile uyum içerisinde anlaşılması gerektiği ve buna aykırı yorumların gerçekle ilgisinin bulunmadığı ortaya konulmaktadır. Bu prensipten hareket edildiğinde Ahzâb Suresi'nin 37. âyetinin anlaşılmasına yönelik olarak öne sürülen Hz. Peygamber'in âzâd etmiş olduğu kölesinin eşine göz dikmesi ve boşanmasını sağlayıp onunla evlenmesi şeklindeki yorumların ilmi değerlerinin olmadıkları anlaşılmaktadır. Makalemizin konusu olan Ahzab Suresi ayetleri, aslında cahiliyye dönemi Arap toplumunda yaygın olan birtakım yanlış uygulamaların düzeltilmesine yönelik olarak inzal edilmiş ayetlerdir. Bu uygulamalar köle ya da köle menşeli bir fert ile özgür bir ferdin, evlatlığın boşamış olduğu eş ile de babalığın evlenemeyeceği şeklindeki yanlış kabullerdir. İlgili bölümde bu yanlış kabuller, içinde Hz. Peygamber ve yakınlarının da bulunduğu kişiler vasıtasıyla düzeltilmekte ve bu evliliklerin Allah'ın emri doğrultusunda yapıldığı hatırlatılarak Hz. Peygamber'e diktatör muamelesi yapılmaması gerektiği ortaya konulmaktadır. Ayetlerin siyâkı (inzal ediliş maksadı) göz ardı edildiğinde doğru anlaşılmaları da mümkün olmamaktadır. Bu açıdan bakıldığında 40. âyete verilen "Muhammed erkeklerinizden birinin babası değildir." şeklindeki yaygın mananın, konuyla ilgili olmadığı görülmektedir. Aslında 40. âyet, Hz. Peygamber'in birilerinin babası olup olmadığının tespitinden ziyade, evlatlığı olan Zeyd b. Hârise'nin boşamış olduğu eş ile yapmış olduğu evliliğin kimin kararı ile gerçekleştiğini ortaya koymak için inzal edilmiş bir ayettir. Bu durum göz önüne alındığında âyet içerisinde geçen "?????? ?? ??? ??? ???? ??? ??" ifadesi ile de neyin kastedildiği kendiliğinden ortaya çıkmaktadır
AN ANALYSIS BASED ON SIYAQ-SIBAQ THE VERSES (36-40) OF THE CHAPTER OF AL-AHZAB IN TAFSIR BOOKS
In order to understand the Quran corretly, as well as the historical conditions where it has been revealed is supposed to be known, it also should be known which verses have been related to each other and as for what the purpose. This method is called siyaq-sibaq in the exegesis (tafsir) literature. From this viewpoint, it is obvious that many critical studies should be done on the Quran. This article, in this context, is to analyze Al-Ahzab verses. First of all, in this article, it is to be put forward that the Quranic verses should be understood in harmony with the historical personality of the Messenger of Allah, and interpretations which are contrary to these have nothing to bound up with reality. Approached from this method, it is understood that interpretations which are proposed for Ahzab 37thverse such as the Messenger of Allah coveted his freedman’s wife, encouraged him to divorce her, and then married her are nothing more than nonsencial comments put forth in the name of academic. In fact, AlAhzab verses which are subject of the article have been revealed in accordance with correction of some widespread improper traditions in the Arap society in the Jahiliyyah era. These traditions had incorrect perceptions that a slave or freedman was not able to marry a free woman or vice versa and an adoptive father was not able to marry a wife divorced by an adopted child. In the regarded chapter, these incorrect perceptions were corrected through some individuals including the Messenger of Allah and his relatives, and it is to be reminded by put forward that this kind of marriages had been arranged by Allah himself; therefore, the Messenger of Allah should not be treated such as a dictator. Ignored the siyaq of verses (purposes of revealed), it is impossible to understand the verses correctly. From this viewpoint, it is clear that the widespread perception about verse 40th is not related to the context. In fact, the related verse (40th) had been revealed in order to put forward who made the decision of marriage that the Messenger of Allah did with a divorced wife by Zaid b. Haritha an adopted child by him than identifying whether the Messenger of Allah was the father of somebody or not. Considered from this concept, what the inferred from the statement “مكلاجر نم دحأ ابأ دمحم ناك ام” which is mentioned in the regarded verse is to come forward spontaneously. STRUCTURED ABSTRACT
___
- Kur'ân-ı Kerim.
- Abduh, Muhammed ve Rıza, Muhammed Reşit. (1947). Tefsîru’l-Menâr. Kahire.
- Akdemir, Salih. (2009). Son Çağrı Kur'ân. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
- Altuntaş, Mehmet, Cahiliyye Dönemi Evlilikleri ve Muallaka Şiirlerinde Anlatılan Hayatın Kur'ân Açısından Değerlendirilmesi, Turkish Studies - International Periodical fort the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 11/5 Winter 2016, p. 45-68, ISSN: 1308- 2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http:/dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9354, ANKARA-TURKEY.
- Aydın, Zeynel Abidin. (2014, Eylül-Aralık). Kadının Şahitliğiyle İlgili Ayetlerin Tefsirlerdeki Yansımalarına Eleştirel Bir Bakış. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 3, ss. 95-121.
- Bakkal, Ali. (2009). Kur’an’ı Anlamada Siyak-Sibakın Önemi. Tarihten Günümüze Kur’an İlimleri ve Tefsir Usûlü, ss. 11-48.
- Bulut, Halil İbrahim. (2014). Bir Kur'ân Meyvesi Olarak İncir ve Türk Kültüründe İncir Yorumları, Turkish Studies - International Periodical fort the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/5 Spring 2014, p. 453-464, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http:/dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6757, ANKARA-TURKEY.
- Derveze, Muhammed İzzet. (2000). et-Tefsîru’l-Hadîs. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî.
- Ebû Zehra, Muhammed. (1994). Fıkıh Usûlü İslam Hukuku Metodolojisi (Abdülkadir Şener Çev.) Ankara: Fecr Yayınevi.
- Elik, Hasan ve Coşkun, Muhammed. (2015). Tevhid Mesajı Özlü Kur'ân Tefsîri. İstanbul: MÜİFV Yayınları.
- Erten, Mevlüt. (2013). Nas-Yorum İlişkisi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
- Ferrâ, Ebû Zekeriya Yahya b. Ziyâd. (1983).Meâni’l-Kur'ân. Beyrut: Âlemu’l-Kütüb. Hamidullah, Muhammed. (2003). İslam Peygamberi. (Salih Tuğ Çev.) İstanbul: İrfan Yayımcılık.
- Hîrî, Ebu Abdurrahman İsmail b. Ahmed ed-Darir. (1996).Vucûhu’l-Kur'âni’l-Kerim. Tahk.: Fatıma Yusuf el-Hıyemî. Dımaşk: Dâru’s-Sekâ. İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâ İsmail. Tefsîru’l-Kur'âni’l-Azîm. Dâru Tayyibe.
- İkbal, Muhammed. (2014). Muhtemel Mânâlardan Birisini Âyetin Siyâk (Bağlam)’ına Göre Tercih Hususunda Müfessire Düşen Görevler. (Abdulkerim Seber Çev.) Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: XVIII. Sayı: 1. ss. 315-338.
- Karaman, Hayrettin; Çağrıcı, Mustafa; Dönmez, İbrahim Kafi ve Gümüş, Sadrettin. (2014). Kur'ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsîr. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
- Karaman, Hayrettin; Çağrıcı, Mustafa; Dönmez, İbrahim Kafi ve Gümüş, Sadrettin. (2016). Kur'ân Yolu Meâli. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
- Kuşeyrî, Abdulkerim. (1981). Letâifu’l-İşârât. Mısır: Merkezu Tahkîki’t-Turâs.
- Mâturîdî. Ebû Mansur Muhammed. (2004). Tefsiru’l-Kur'âni’l-Azîm (Te’vîlatu Ehli’s-Sunne). Beyrut: Muessesetu’r-Risâle
- Mukâtil b. Suleyman, Ebû’l-Hasan. (1979). Tefsîr. Tahk. Dr. Abdullah Mahmud Şahhâte. Mısır.
- Nahhâs, Ebû Ca’fer. Meâni’l-Kur'ân.
- Öztürk, Mustafa. (2011). Kur'ân-ı Kerim Meâli - Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri. İstanbul: Düşün Yayıncılık.
- Râzî, Fahruddîn Muhammed. (1981). Mefâtîhu’l-Gayb. Beyrut: Dâru’l-Fikr. Semerkandî, Ebû’l-Leys. Bahru’l-Ulûm. Mektebetu Mişkâti’l-İslâmiyye.
- Şener, Abdülkadir; Sofuoğlu, Cemal ve Yıldırım, Mustafa. (2014). Yüce Kur'ân ve Açıklamalı- Yorumlu Meâli. İzmir: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Şiblî, Mevlana. (1977). Asr-ı Saadet. (Ömer Rıza Doğrul Çev.) İstanbul: Eser Neşriyat ve Dağıtım.
- Taberî, Muhammed b. Cerir. (1999). Câmiu’l-Beyân fi Te’vili’l-Kur'ân. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’lİlmiyye.
- Tûsî, Ebû Cafer Muhammed b. Hasen. et-Tibyân fî Tefsiri’l-Kur'ân. Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî.
- Ünver, Mustafa. (2010). Siyakın Hegemonik Duruşuna Taberi Düzeltmesi. Tefsir Anabilim Dalı VII. Eşgüdüm Toplantısı Ve Bir Müfessir Olarak Muhammed b. Cerır et-TaberÎ Sempozyumu (Konya), ss. 57-80.
- Zamahşerî, Ebû’l-Kâsım Mahmud b. Ömer. (1998). Keşşâf. Riyad: Mektebetu’l-Abîkân.