AHMET MİTHAT EFENDİ’NİN “JÖNTÜRK” ROMANINDA MEDENİYET ALGISI

Türk milleti, tarihî süreç içerisinde birçok köklü değişiklik geçirmiş ve bu değişiklikler, Türk milletinin hayatını derinden etkilemiştir. Tanzimat'la başlayan ve Osmanlı devletinin yönünü Batı'ya döndüğü süreç de bu önemli değişikliklerin sonuncusu olmuştur. Bu son değişim, medeniyet değişikliği şeklinde gerçekleşmiş ve yeni medeniyetin unsurları, askeri kurumlardan eğitim kurumlarına, devlet yönetiminden sosyal hayatın birçok unsuruna kadar toplumu etkisi altına almıştır. Ahmet Mithat Efendi'nin romanları arasında önemli bir yeri olan ve son yazdığı roman olması bakımından; yaşadıklarının, tecrübelerinin ve dönemin sosyal ve politik yaşamına bakışının bir özeti niteliğini taşıyan romanı, "Jöntürk"tür. İçerisinde dönemi ile ilgili birçok zenginlikler taşıyan bu roman üzerinde birçok inceleme yapılmıştır. Biz de bu çalışmamızda "Jöntürk" romanını ve Ahmet Mithat Efendi'yi "medeniyet algısı" açısından inceleme konusu yaptık. Çalışmanın sonuçları göstermektedir ki; Ahmet Mithat Efendi, Batı medeniyeti karşısında döneminin birçok aydını gibi teslimiyetçi bir anlayış benimsememiştir. O, baştan itibaren Doğu ve Batı olarak isimlendirdiği her iki medeniyetin de birbirinden üstün taraflarının olabileceğini kabul etmiştir. Her iki medeniyetin maddi ve manevi unsurlarını karşılaştırarak bunların arasından işimize yarayanların ve millî bünyemize zarar vermeyecek olanların seçilmesi gerektiğini vurgulayarak günümüze de ışık tutmuştur

THE PERCEPTION OF CIVILIZATION IN AHMET MİTHAT EFENDİ’S “JÖNTÜRK” NOVEL

Turkish nation has gone through radical changes through history and these changes have deeply affected its life. The process of westernization in Ottoman Empire which began with Tanzimat is regarded as the last of these changes. This final change was a transition from one civilization to another, and thus the elements of the new civiliztaion had great influence on various areas of Turkish social life; from military institutions to education or government. Jöntürk is one of the most important works of Ahmet Mithat Efendi for it is the final work of its writer and thus summarises his life, experiences and reflects his ideas about the political and social life of his time. Many reviews and analysis have already been made on the book which is full of rich details about its period. In this work we intended to analyse the “Jöntürk” novel in terms of its writer’s perception of civilization. The results of the analysis show that Ahmet Mithat Efendi never adopted a submissive stance against the Western civilization. He, from the beginning, admitted that both civilizations- that he named East and West -may have superior qualities over each other. He also shed light on our day by saying that it is best to choose that which suits best to our needs and may do less harm to our national existence by comparing the material and moral values of each civilization

PDF

___

AHMET MİTHAT EFENDİ, Jöntürk, Klas Yayınları Türk Klasikleri, İstanbul, 2004.
AKTAŞ, Ş. (2003). Yenileşme Dönemi Türk Şiiri ve Antolojisi, 3. Baskı, Akçağ Yayınları, Ankara.
AKYÜZ, K. (1995). Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri, İnkılâp Kitabevi, İstanbul.
ALVER, A. (2012). İlk Dönem Türk Romanlarında Yanlış Batılılaşma Sonucu Yabancılaşan Karakterler, Dede Korkut Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, Cilt I, Sayı 2, S. 27-36
ARGUNŞAH, H. (2013). Ahdiye İle Ceylan Arasında Bir Jön Türk: Ahmet Mithat Efendi’nin Feminizmi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/9 Summer 2013, p. 1-16, ANKARA-TURKEY
BİLİM, C. Y. (1984). Tanzimat Devrinde Türk Eğitiminde Çağdaşlaşma (1839-1876), Anadolu Üniversitesi Basımevi, Eskişehir.
CİHAN, A. (2007). Osmanlı’da Eğitim, 3F Yayınevi, İstanbul.
ÇETİN, N. (2012). II. Abdülhamid Dönemi Türk Romanı (S. 231-267). Devr-i Hamid (IV. Cilt), Erciyes Üniversitesi Yayınları, Kayseri.
DOĞAN, M. (2001). Batılılaşma İhaneti, İz Yayıncılık, İstanbul.
DUYMAZ, A. Şevki (2012). II. Abdülhamid Devri Eğitim Yapıları (S. 169-187). Devr-i Hamid (V. Cilt), Erciyes Üniversitesi Yayınları.
HANİOĞLU, M. Ş. (1989). Osmanlı İttihad ve Terakki Cemiyeti ve Jön Türklük, 2. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul.
KARABULUT, M. (2010). Tanzimat Dönemi’nde Osmanlının Yenileşme Sürecine Bir Bakış. Türk Dünyası Araştırmaları, Sayı: 187, Ağustos 2010, S. 125-138
KARACA, A. (1991). Ahmet Midhat Efendi’nin Jön Türk Adlı Romanı. Türkoloji Dergisi,1991,C. 9, S. 1, s. 121-141.
KARATAŞ, S. (2003). Osmanlı Eğitim Sisteminde Batılılaşma, Afyon KocatepeÜniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt V, Sayı 1, 2003, S. 231-242
OKAY, O. (1989). Batı Medeniyeti Karşısında Ahmet Midhat Efendi, MEB Yayınları,İstanbul.
ÖZDEMİR, M. (2013). Edebiyat ve Siyaset Sarmalında Genç Kalemler - İttihat ve Terakkiİlişkisi. JASSS - The Journal of Academic Social Science Studies, Volume 6, Issue 8, October 2013, p.433-455.
ÖZDEMİR, M. (2013). Reddedilen Miras, 2. Baskı, Timaş Yayınları, İstanbul.
POYRAZ, C. ve ÖZTOP, F. (2013). 19. Yüzyılda Yabancıların Gözüyle Osmanlı Eğitimi.Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi Journal of Research in Education and Teaching Şubat 2013 Cilt:2 Sayı:1, S. 308-316
ŞANAL, M. (2012). II. Abdülhamid Döneminde İlköğretim Ortaöğretim ve Yükseköğretim Uygulamaları (S. 375-403). Devr-i Hamid (III. Cilt), Erciyes Üniversitesi Yayınları, Kayseri.
TANPINAR, A. H. (1977). Edebiyat Üzerine Makaleler, Dergâh Yayınları, İstanbul.
TANPINAR, A. H. (2006). XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, 2. Baskı, Yapı KrediYayınları, İstanbul.
UÇMAN, A. (2012). II. Abdülhamid Devrinde Türk Edebiyatı (S. 71-106). Devr-i Hamid (I.Cilt), Erciyes Üniversitesi Yayınları, Kayseri.
ÜLKEN, H. Z. (1994). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, 4. Baskı, Ülken Yayınları,İstanbul.