NÂBÎ’NİN MANİSA’DAKİ SANAT ÇEVRESİ VE BİRRÎ-NÂBÎ DOSTLUĞU

Şairlerin sanatçı kişiliklerinin ortaya çıkmasında yazdıkları şiir ve düz yazı şeklindeki tüm eserleri; ondan yansıyan birer ayna gibi kimlik, kişilik ve sanatçı şahsiyetinin farklı yönlerini aydınlatır. Bu bağlamda mektuplar, takrîzler ve nazîreler de o şahsiyetin, sanat ve sosyal çevresini anlamada bize kaynaklık etmektedir. Bu eserler vasıtasıyla sanatçının tesirinde kaldığı ve etkilediği şahısları öğrenebilme imkanı ortaya çıkmakta ve sanat çevresi tesbit edilebilmektedir. Klâsik Türk edebiyatının önemli şairlerinden Nâbî, yaşadığı çağda ve daha sonraki zamanlarda pek çok sanatkârı etkilemiş ve devir şartlarında Osmanlı'nın geniş coğrafyasında iyi bir sanat ortamı oluşturmuştur. Özellikle şairin 20 yıl kadar kaldığı Halep'te ve İstanbul'da geniş bir hayran kitlesi meydana gelmiştir. Nâbî'nin, İstanbul dışında sanat ve kültür faaliyetlerinin yoğun olduğu şehzade şehri Manisa'da da bir sanat çevresinin teşekkül ettiği mektup ve şiirlerinden anlaşılmaktadır. Bazı tezkire yazarlarına göre Nâbî, Bosnalı Sâbit'in Manisa'da kadı olduğu zaman bu şehre gelmiş; Birrî Mehmed'in de aralarında bulunduğu ilim ve sanat erbabıyla görüşmüştür. Hikemî tarzın büyük temsilcisi şair Nâbî'den etkilen Birrî, onun şiirlerine nazireler yazmıştır. Bu çalışmada, Nâbî ile Birrî arasındaki dostluğu gösteren şairlerin birbirlerini övmek amacıyla yazdıkları şiirler, Nâbî'nin Birri Mehmed Dede'nin Bülbüliyye'si için kaleme aldığı takriz ile yine onun Birrî'ye yazdığı bir mektubu ele alınmıştır. Ayrıca her iki şairin divanı incelenmiş; Birrî Divanı'nda Nâbî etkisiyle yazılan şiirler de tespit edilmiştir

ART AROUND AND POETS OF NÂBÎ WITH THE FRIENDSHIP BIRRÎ-NÂBÎ

All works of prose and poetry in the form, risen the art chracter of the poet, illuminate different aspects of personality and personality of the artist and reflected her identity, such as a mirror. In this context, letters, and parallel, appreciation that figure in the arts and social environment is a source of understanding. Due to this piece it emerge that the possibilitty of the determine the person, affected and have been affected the poet and the region of art can be determined of the poet. Nâbî important poets of classical Turkish literature, affect lots of poets at the age, and later lived in and has made a good art scene speed conditions, a wide geography of the Ottoman Empire. Especially, it consists of a large fan base in the Halep, Inhabited city in 20 years and İstanbul. Nâbî's the formation of an art scene that is understood from letters and poems in Manisa, arts and cultural activities outside of Istanbul princes of the city is dense. According to some collection of biographies Nâbî came inManisa, when Sâbit from Bosnian, muslim judge in this city; he is also discuss and interview with the competent of the science and art including Birri Mehmed. Birrî, influenced by the great representative poet Nâbî Hikemî style, has been satires his poems. In this study, we deal with the poem, which are shown signs of friendships between Nâbî and Birrî, the proposals to be drafted by Nâbî for Birri Mehmed Dede of the Bülbüliyye, and writen by Nâbî and the letter, had written to Birrî from him again. In addition, the court examined both poets; Birrî poems written under the influence at the Court of Nâbî were also identified

PDF

___

AYAN, Hüseyin (1986), “Sema Hakkında Bir Eser: Birrî Mehmed Dede'nin Bülbüliyyesi”, II. Millî Mevlâna Kongresi, Konya.
AYDEMİR, Yaşar (2013), “Üç Dostun Birlikte Meşki: Nev’î, Bâkî ve Muradî’nin Nazireleşmeleri”, Turkish Studies=Türkoloji Araştırmaları, Prof. Dr. Âmil Çelebioğlu Armağanı 8/1, Kış, s. 65-97.
BAYTOP, Turhan - KURNAZ, Cemal (2003), “Lâle” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 27, Ankara, s.79-81.
BEYZADEOĞLU, Süreyya (2006), “Manisa’da Kadılık Yapan Şâir İki Vehbî’nin İki Şiiri”, İlmi Araştırmalar, Sayı 22, İstanbul.
BİLKAN, Ali Fuat (1995), “Nâbî’nin Sanat Çevresi ve Sanatçı Dostları”, Yedi İklim Dergisi, Sayı 65, İstanbul.
BİLKAN, Ali Fuat (1997), Nâbî Dîvânı I-II, MEB Yayınları, İstanbul.
Bursalı Mehmet Tahir (2000), Osmanlı Müellifleri C. II, haz. Mustafa Tatçı-Cemal Kurnaz, (İstanbul, 1333’ten tıpkıbasım, kısaltması: OSM) Ankara.
ÇAĞLI, Adnan - ÖZDİNGİŞ, Vicdan (2004), Bülbüliyye Birrî Mehmed Dede, Akademi Kitabevi, İzmir.
ÇELTİK, Halil (2010), “Şairin Şaire Övgüsü veya Birrî'nin Nâbî Methiyesi”, Şair Nâbî Sempozyumu, Şanlıurfa Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü Yayınları, Şanlıurfa.
ERDOĞAN, Kenan (2008), “Birrî Divanı’nda Manisa ve Şairin Sosyal Çevresi”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 37, Erzurum.
ERKUL, Rasih (2000), Manisalı Birrî Mehmed Dede Hayatı, Eserleri, Edebî Şahsiyeti ve Divanı, Manisa Valiliği Yayını, Manisa.
Esrar Dede (2000), Tezkire-i Şuara-yıMevleviyye, haz. İlhan Genç, AKM Yayınları, Ankara.
Hâfız Hüseyin Ayvansarâyî (2013), Vefeyât-ı Ayvansarâyî, haz. Ramazan Ekinci, Buhara Yayınları, İstanbul.
İPEKTEN, Haluk (1996), Divan Edebiyatında Edebî Muhitler, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
KARACA, Mine (2008), Birrî Mehmet Dede Dîvânı’nın Muhtevâ İncelemesi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk-İslâm Edebiyatı Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
KARATAŞ, Turan (2002), Takrîz Edebiyatı (1882-1928), Hece Yayınları, Ankara.
KARTAL, Ahmet (1998), Klasik Türk Şiirinde Lâle, Akçağ Yayınları, Ankara.
Kınalızâde Hasan Çelebi (1989), Tezkiretü’ş-şuara C.I, haz. İbrahim Kutluk, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara.
KURNAZ, Cemal(1997), “Rûhî’nin Dostları”, Divan Edebiyatı Yazıları, Akçağ Yayınları, Ankara, s. 126-182.
KUT, Günay (1974), “Gazâlî’nin Mekke’den İstanbul’a Yolladığı Mektup ve Ona Yazılan Cevaplar” , TDAY Belleten 1974, s. 223-252.
KOYUNCU, Fatih (2011), “Alaşehirli Makālî Mustafa Bey ve Mecmualardaki Bazı Şiirleri”, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 9 Sayı 2, Manisa.
Mecmua, İzmir Milli Kütüphane Yaz-816, 21427.
Mehmed Magnisavî, Divan, Manisa İl Halk Kütüphanesi, no: 45 Hk 5181.
Mehmet Nâil TUMAN (2001), Tuhfe-i Nâ’ilî -Divân Şairlerinin Muhtasar Biyografileri- C.II haz. Cemâl Kurnaz - Mustafa Tatçı, Bizim Büro Yayınları, Ankara.
Mehmed Tevfik (2012), Kâfile-i Şu’arâ, haz. F. Sabiha Kutlar Oğuz - M. Çakır - H. Koncu, Doğu Kütüphanesi, İstanbul.
MERMER, Ahmet - KOÇ, Neslihan (2005), Eski Türk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü, Akçağ Yayınları, Ankara.
Mustafa Safâyî Efendi (2005), Tezkire-i Safāyî, haz. Pervin Çapan, AKM Yayınları, Ankara.
ÖZDEMİR, Emin (1990), Örnekli Açıklamalı Edebiyat Bilgileri Sözlüğü, Remzi Kitapevi, İstanbul.
PAKALIN, Mehmet Zeki (1993), Osmanlı Tarih Deyimler ve Terimleri Sözlüğü C. III, MEB Yayınları, İstanbul.
Sâlim Efendi (2005), Tezkiretü’ş-şuarâ, haz. Adnan İnce, AKM Yayınları, Ankara.
Şemseddin Sami (2006), Kâmûs-ı Türkî, Çağrı Yayınları, İstanbul.
Tahirü’l-Mevlevi (1973), Edebiyat Lügatı, Enderun Kitabevi, İstanbul.
UMAÇ, Zeynep Şimşek (2005,) Birrî Mehmed Dede'nin Bülbüliyye Adlı Eseri Üzerine Cümle Bilgisi İncelemesi (Metin- Sözlük), Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
UZUN, Mustafa - ARSLAN, Ahmet Turan (2013), “Takrîz”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 39, İstanbul 2013, s. 472-474.
YENİKALE, Ahmet, Sünbül-zâde Vehbî Divanı, Kültür ve Turizm Bakanlığı E-kitap, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10651,sunbul-zade-vehbipdf.pdf?0 (13/03/2014).