207104

TÜRK EĞİTİM KURUMLARINDA FARSÇANIN ÖĞRETİLMESİNDE SA'DÎ

Fars asıllı şair ve yazar Sa'dî-i Şirâzî (doğumu Hicri 606/Miladi 1210- ölümü Hicri 691/Miladi1292)'nin Bostân (Hicri 655/Miladi1257) ve Gülistân (Hicri 656/Miladi1258) adlı eserleri on dördüncü yüzyıldan itibaren Klâsik Türk Edebiyatının büyük şair ve yazarlarını etkilemiş başlıca eserlerdendir. Bostân, mesnevî formunda yazılmış olup yaklaşık 5000 beyittir. Sa'dî eserini on bölüm hâlinde kurar. Miladi 1257'de tamamladığı eserini Salgurlu hükümdarı Sa'd bin Zengi'ye takdim eder. Eserde, ahlâkî ve didaktik tarz tercih edilmiştir.Bostân'dan bir sene sonra yazılan Gülistân, mensur bir eser olup içinde yer yer nazım parçacıklarına da yer verilmiştir. Bostân gibi ahlâkî ve didaktik hikayelerin yer aldığı sekiz bölümden meydana gelmektedir. Bu sekiz bölümde toplam 182 hikâye yer almaktadır ve manzum parçalar her bölümün sonunda gelmektedir. Bostân'da ahlâkî, sosyal ve idarî meseleleri ele alan Sa'dî, arzu ettiği ideal bir dünyayı yansıtırken; Gülistân'da dünya ve insanı çelişki ve tezatları ile sergiler; dikkatleri reel dünya içinde güzelliğin yanında çirkinliğin, kötülüğün yanında iyiliğin olmasına çeker.Hem Bostân hem de Gülistân, estetik açıdan olduğu kadar, pedagojik açıdan da Osmanlı döneminde medreselerde Fars dilinin eğitim ve öğretiminde kullanılan başlıca kaynak metinlerdir. Bu makale, Sa'dî'nin Gülistân ve Bostân adlı eserlerinin Türkçeye yapılan tercüme, şerh ve sözlüklerinden hareketle dil eğitimindeki etkilerine ve önemine işaret etmektedir

TURKISH EDUCATIONAL INSTITUTIONS TEACHING OF PERSIAN SA'DÎ

Sadi's (born Hijri 606/a.c. 1210- death Hijri 691/a.c.1292)’nin Bostân (Hijri 655/a.c. 257) and Gülistân (Hijri 656/a.c. 1258) that have effected of Turkish authors for 14th century are fundamental basic books.Bostan is written in the form mesnevîs is about 5000 couplets. Sadi, book of ten chapters constitute. Sadi, completes his work in 1257, and he offers this book of Sad bin Zangi. Sad bin Zangi, is Salger ruler. In this work, moral and didactic style was preferred. Gulistan, Bostan by Sadi was written a year later. Gülistan, a work of prose and verse particles are also found in places. Gulistan, Bostan consists of such moral and didactic story. This mixed prose and verse from the book consists of eight chapters. It is located eight sections total 182 stories. Verse particles come at the end of each chapter. Sadi, in his book Bostan moral, social and administrative issues addressed and the desire that reflects an ideal world. Gülistan consisting of prose stories of the world and human contradictions and contrasts with the exhibits. Sadi, the moral of this book, attention next to the real world of beauty in ugliness, evil is for good pulls alongside.Boths of two books are importants pedagogical as well as aesthetical the main texts used in teaching Persian madrasas in the Ottoman period. This article, points out to effects on language education in Sa'dî's Gülistân and Bostân's Turkish translation evolved out of commentary and glossary

PDF

___

BERBERCAN, Mehmet Turgut. 2011. Çağatayca Gülistan Tercümesi Gramer-Metin-Dizin, Doktara Tezi, Danışman: Özcan Tabaklar, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.

BÜYÜKKARCI YILMAZ, Fatma. 2001. Za'îfî'nin Manzum Gülistân Çevirisi: Kitâb-ı Nigâristân-ı Şehristân-ı Dırahtistân-ı Sebzistân, Basılmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.

BURSALI, Bursalı Mehmed Tâhir. 1333. Osmânlı Müellifleri, Matbaa-i Âmire, İstanbul.

CANPOLAT, Hülya. 2000. Lâmi'î Çelebi’nin Şerh-i Dîbâce-i Gülistan’ı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir 2000.

CANPOLAT, Hülya. 2006. Sa'dî'nin Gülistân Önsözüne Yapılan Şerhlerin Karşılaştırmalı İncelemesi, Basılmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi İzmir.

2CANPOLAT, Hülya. 2006. "Klâsik Şerh Geleneğimiz ve Yabancı Dil Öğretim Yöntemleri: Farsça Örneği", Süleyman Demirel Üniversitesi VI. Uluslararası Dil Yazın Deyişbilim Sempozyumu Bildiri Kitabı, Isparta, s.215-218.

CEYHAN, Adem. 2007. “Eğitim Bakımından Gülistan”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 2/4 Fall, s. 228-247.

ÇİÇEKLER, Mustafa. 1994. Kemal Paşa-zâde ve Nigâristân'ı, İstanbul Üniversitesi, Basılmamış Doktora Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

HOCA, Nazif. 1980. Sûdî, Hayatı, Eserleri ve İki Risalesinin Metni, İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul.

İBNÜLEMİN, Mahmut Kemal İnal. 1988. Son Asır Türk Şairleri, İstanbul.

İLAYDIN, Hikmet. 1989. Bostan, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.

İLAYDIN, Hikmet. 1997. Gülistan, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.

KARAİSMAİLOĞLU, Adnan. 1992. "Bostân", TDVİA, C. 6, İstanbul, s. 307-308.

KARAMANLIOĞLU, Ali Fehmi. 1989. Seyf-i Sarâyî, Gülistan Tercümesi, TDK Yayınları, Ankara.

KARTAL, Ahmet. 1999. Osmanlı Medeniyetini Besleyen Kültür Merkezleri (XI. Asırdan XVI. Asrın Sonuna Kadar Türk Edebiyatı ve Fars Edebiyatının Münasebetleri), Basılmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.

KARTAL, Ahmet. 2001. "Sa'dî-i Şîrâzî'nin Gülistan İsimli Eseri'nin Türkçe Tercümeleri", Bilig, S.16, Ankara, s.99-126.

2KARTAL, Ahmet. 2001. “Sa‘dî-i Şîrâzî’nin Bostân İsimli Eserinin Türkçe Tercüme ve Şerhleri”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, S.5, İstanbul s.99-120.

KÂTİB ÇELEBİ (trhs.), Min-Kitâbi Keşfi'z-zunûn 'An-Esâmî'l-Kütübi ve'l-Funûn, [Şerefettin Yaltkaya ve Kilisli Rifat Bilge tarafından hazırlanıp yayınlanan eserden ofset baskı].

OLGUN, İbrahim. 1978. "Türçe Sadi ve Hafız Çevirileri", Türk Dili Dergisi, Çeviri Sorunları Özel Sayısı, Sayı 322, Ankara, s.117-126.

ÖZ, Yusuf. 1996. Tarih Boyunca Farsça-Türkçe Sözlükler, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.

ÖZDEMİR, Mehmet. 2011. "Mütercim ve Müellif Bir Şeyhülislam: Hocazade Es'ad Efendi ve Eserleri", Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 6/2 Spring, s. 713-724.

ÖZKAN, Mustafa. 1993. Mahmud Kâdî-i Manyâs, Gülistan Tercümesi (Giriş-İnceleme-MetinSözlük), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

ÖZKAN, Mustafa. 2011. “Eski Anadolu Türkçesinde Ortaya Konan Tercümelerin Türk Diline Etkisi”, Türk Dili Araştırmaları Dergisi, S.3, İstanbul, s. 1-64.

ÖZTAHRALI, İmran. 2011. "Şerh Geleneği ve Lâmi'î'nin Şerh-i Dibace-i Gülistan'ı", TÜBARXXIX, s. 293-302.

SEYF-İ SERAYÎ. 1954. Gülistan Tercümesi, (önsöz: Feridun Nafiz Uzluk), Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi.

TOKATLI, Ümit. 1996. Kitâb-ı Bostân-ı Nasâyih, Erciyes Üniversitesi Matbaası, Kayseri.

YAZICI, Tahsin. 1996. "Gülistân", TDVİA, C. 14, İstanbul, s. 240-241.

YAZICI, Tahsin. Trhs. "Sadi", İslâm Ansiklopedisi, C. X, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, s.36- 41.

YILMAZ, Ozan. 2008. 16. Yüzyıl Şârihlerinden Sûdî-i Bosnavî ve Şerh-i Gülistân’ı, Basılmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.

YÛSUFÎ, Gulam Hüseyin. 1387. Bostân-ı Sa‘dî/Sa‘dînâme, 9. Baskı, İntişârât-ı Harezmî, Tahran.

YÛSUFÎ, Gulam Hüseyin. 1387. Gülistân-ı Sa‘dî, 8. Baskı, İntişârât-ı Harezmî, Tahran.

SÛDÎ. 1352. Şerh-i Sûdî ber Bostân-ı Sa'dî, (çev.: Ekber Behrûz), Tebriz.