ÖĞRETMEN ADAYLARININ DENETİM ODAKLARININ PROBLEM ÇÖZME VE BAZI DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Bu çalışmanın amacı, öğretmen adaylarının içten-dıştandenetim odaklarını yordayan değişkenlerin belirlenmesidir. Bu amaç doğrultusunda, nicel araştırma kapsamında yer alan nedensel karşılaştırma araştırması yapılmıştır. Araştırmanın bağımlı değişkeni içten-dıştandenetim odağı, bağımsız değişkenleriyse cinsiyet, alan (sayısal-sözel), sosyo-ekonomik durum ve problem çözme becerisidir. Araştırma verileri Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesinde farklı bölümlerde öğrenim gören 848 öğretmen adayından toplanmıştır. Araştırmaya katılan öğretmen adaylarının yüzde 58.2’si kız, yüzde 41.8’i ise erkektir. Bu çalışmanın verileri, Rotter’in Denetim Odağı Ölçeği, Problem Çözme Envanteri ve Kişisel Bilgi Formu kullanılarak elde edilmiştir. Araştırma verileri 2018-2019 eğitim öğretim yılı güz yarıyılında toplanmıştır. Katılımcıların denetim odakları üzerinde bağımsız değişkenlerin etkilerini belirlemek amacıyla ikili (binomial) lojistik regresyon analizi yapılmıştır. Analiz iki defa tekrar edilmiştir: Birinci analizde tüm katılımcılar araştırmaya dahil edilmiştir. İkinci analizde ise denetim odağı grup ortalamasının bir standart sapma sağında ve solunda olanlar araştırmadan çıkarılmıştır. Araştırma bulgularına göre, katılımcıların yüzde 54.5’i dıştan, yüzde 45.5’i ise içtendenetim odağına sahiptir. İlk analizi sonucuna göre, bağımsız değişkenler denetim odağındaki varyansın yüzde 10’unu yordamaktadır. İkinci analizde bu oran yüzde 26’ya çıkmıştır. İlk analizde cinsiyet ve problem çözme anlamlı yordayıcılar iken ikinci analizde iki değişkene alan değişkeni de katılmıştır. İlk analiz bulgularına göre, bir erkek öğrencinin içtendenetim odağına sahip olma ihtimali yüzde 63 iken, bir kız öğrencinin yüzde 37’dir. Problem çözme becerisi yüksek ve düşük olan öğrencilerin içten denetimesahip olma ihtimalleri benzerdir. İkincianaliz sonucuna göreyse erkek öğrencilerin içtendenetime sahip olma ihtimali yüzde 70’e çıkmıştır. Sonuç olarak, erkek öğrenciler, problem çözme becerisi yüksek olanlar, sayısalcılar ve ekonomik durumu düşük olanların içtendenetime sahip olma ihtimalleri daha yüksektir.

PDF

___

Abaan, S., Duygulu, S., & Ugur, E. (2012). Peer mentoring: A way of developing internal locus of control to empower new nursing students. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 19, 24–35.

Abid, M. A., Kanwal, S., Nasir, M. A. T., & Iqbal, S. (2016). The Effect of Locus of Control on Academic Performance of the Students at Tertiary level. International Review of Management and Business Research, 5(3), 860.

Akın, S., Güngör, İ, Mendi, B., Şahin, N. Bizat, E., Durna, Z. (2007). Nursing student’s problem solving skills and ınternal-external locus of control. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 4 (2): 30-36

Akkaya, R. (2015). Öğretmenlerin kontrol odağı ile iş doyumu arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Adnan Menderes Üniversitesi, Bolu.

Allen, T. D., Johnson, R. C., Saboe, K. N., Cho, E., Dumani, S., & Evans, S. (2012). Dispositional variables and work–family conflict: A meta-analysis. Journal of Vocational Behavior, 80(1), 17–26.

April, K. A., Dharani, B., &Peters, K. (2012). Impact of locus of control expectancy on level of well-being. Review of European Studies, 4(2), 124.

Bilgin, A. (2010). Üniversite öğrencilerinin çeşitli değişkenlere ve denetim odağına göre problem çözme beceri algıları. (Unpublished master’s thesis). University of Marmara, Istanbul, Turkey.

Buluş, M. (2011). Goal orientations, locus of control and academic achievement in prospective teachers: An ındividual differences perspective. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 41(2), 110-122.

Burçak, A. D. (2012). İç Denetim Programının Ergenlerin Denetim Odağı, Öğrenilmiş Güçlük ve Savunma Mekanizmalarını Kullanma Biçimi Üzerindeki Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı.

Büyüköztürk, Ş. Akgün, Ö.E., Karadeniz,Ş., Demirel, F. Kılıç, E. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara:Pegem akademi yayıncılık. Cain, R. A. (1994). Perception of power/control among African Americans: A developmental approach. Western Journal of Black Studies, 18(3), 164-174.

Crooker, K. J., Smith, F. L., & Tabak, F. (2002). Creating work-life balance: A model of pluralism across life domains. Human Resource Development Review, 1(4), 387-419.

Dağ, İ. (1991). Rotter’in İç-Dış Kontrol Odağı Ölçeği (RİDKOÖ)’nin üniversite öğrencileri için güvenirliği ve geçerliği. Psikoloji Dergisi, 7(26), 10-16

Derin, R. (2006). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin problem çözme becerileri ve denetim odağı düzeyleri ile akademik başarıları arasındaki ilişki. (Unpublished master’s thesis). University of Dokuz Eylül, Izmir, Turkey.

Durna, U., & Şentürk, A. (2012). Üniversite öğrencilerinin sosyal faaliyetlerinin denetim odaği düzeyi açısından incelenmesi: Bir devlet üniversitesi örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 187-202.

Elliott, T. R., Godshall, F., Shrout, J. R., & Witty, T. E. (1990). Problem-solving appraisal, self-reported study habits, and performance of academically at-risk college students. Journal of Counseling Psychology, 37(2), 203.

Findley, M.J. and Cooper, H.M. (1983) Locus of control and academic achievement: a literature review. Journal of Personaliry and Social Psychology, 44, 419-427.

Finn, J. D., &Rock, D. A. (1997). Academic success among students at risk for school failure. Journal of applied psychology, 82(2), 221.

Fiori, K. L., Brown, E. E., Cortina, K. S., & Antonucci, T. C. (2006). Locus of control as a mediator of the relationship between religiosity and life satisfaction: Age, race, and gender differences.Mental Health, Religion and Culture,9(03), 239-263.

Güvenç, E. (2012). Sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetim biçemleri ve denetim odakları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (33), 64-80.

Heppner, P. (1988). The problem solving inventory. Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press.

Heppner, P. P., & Petersen, C. H. (1982). The development and implications of a personal problem-solving inventory. Journal of counseling psychology, 29(1), 66.

Heppner, P. P., Reeder, B. L., & Larson, L. M. (1983). Cognitive variables associated with personal problem-solving appraisal: Implications for counseling. Journal of Counseling Psychology, 30(4), 537.

Hunkins, F. P., & Ornstein, A. C. (2016). Curriculum: Foundations, principles, and issues. Pearson Education.

Konan, N. (2013). Relationship between locus of control and problem-solving skills of high school administrators. International Journal of Social Sciences and Education, 3(3), 786-794.

Korkut, F. (1986). ilkokul öğrencilerinin kendilerine ve ailelerine ilişkin bazı değişkenlerin denetim odakları üzerine etkisi. (Unpublished doctoral thesis). University of Hacettepe, Ankara, Turkey

Kormanik, M. B. (2008). The stalled career: Addressing an organizational undiscussable. Advances in developing human resources, 10(1), 50-69.

Kormanik, M. B., & Rocco, T. S. (2009). Internal versus external control of reinforcement: A review of the locus of control construct. Human Resource Development Review, 8(4), 463-483.

Lefcourt, H. M. (1976). Locus of control and the response to aversive events. Canadian Psychology, 17(3), 202.

Levenson, H. (1981). Differentiating among internality, powerful others, and chance. In Herbert M. Lefcourt (ed.), Research with the Locus of Control Construct. Academic Press. pp. 1--15 (1981)

Lowes, S., & Lin, P. (2015). Learning to learn online: Using locus of control to help students become successful online learners.Journal of Online Learning Research,1(1), 17-48.

Luthans, F., Vogelgesang, G. R., & Lester, P. B. (2006). Developing the psychological capital of resiliency. Human Resource Development Review, 5(1), 25-44.

Lynch, S., Hurford, D. P., & Cole, A. (2002). Parental enabling attitudes and locus of control of at-risk and honors students. Adolescence, 37(147), 527-550.

Maes, J., Leroy, H., & Sels, L. (2014). Gender differences in entrepreneurial intentions: A TPB multi-group analysis at factor and indicator level. European Management Journal, 32(5), 784–794.

Ng, T. W., Sorensen, K. L., & Eby, L. T. (2006). Locus of control at work: a meta‐analysis. Journal of organizational Behavior, 27(8), 1057-1087.

Öner N (2006). Türkiye’de kullanılan psikolojik testler. 2. baskı. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 1–21

Pretz, J.E., Naples, A.J. and Sternberg, R.J. (2003). Recognition,defining and representing problems, J.E.Davidson,R.J.Sternberg, (Eds.) The Psychology of Problem Solving, (3-30)New York, Cambridge University Press.

Rohner, E. C., Chaille, C., & Rohner, R. P. (1980). Perceived parental acceptance-rejection and the development of children's locus of control. The Journal of Psychology, 104(1-2), 83-86.

Rotter, J. B. (1966).Generalized expectancies for internal versus external control of reinforcement.Psychological Monographs: General & Applied, 80(1), 1–28.

Rotter, J. B. (1990). Internal versus external control of reinforcement: A case history of a variable. American psychologist, 45(4), 489.

Sadowski, C. J., & Woodward, H. R. (1983). Teacher locus of control and classroom climate: A cross‐lagged correlational study. Psychology in the Schools, 20(4), 506-509.

Sadowski, C. J., Blackwell, M., & Willard, J. L. (1985). Locus of control and student teacher performance. Education, 105(4).

Salkind, N. J. (Ed.). (2005). Encyclopedia of human development. Sage Publications.

Saracaloğlu, A.S. (2011). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme tutumları ile denetim odaklarının incelenmesi: sınıf öğretmenliği bölümü öğrencileri üzerine bir araştırma. İlköğretim Online, 10(2), 468-478.

Sardoğan, M. E., Kaygusuz, C., Karahan,T. F. (2006). Bir insan ilişkileri beceri eğitimi programının üniversite öğrencilerinin denetim odağı düzeylerine etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,2(2), 184-194.

Savaşır, I., & Şahin, N. H. (1997). Bilişsel-davranışsal terapilerde değerlendirme: Sık kullanılan ölçekler [Evaluation in Cognitive-Behavioral Therapies]. Ankara: TPD Yayınları.

Selcen, A. (2009). Denetim odağı eğitim programının ilköğretim 6. 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin denetim odağı düzeyine etkisi. (Unpublished master’s thesis). University of Dokuz Eylül, Izmir, Turkey.

Selekoğlu, Y. (2016).Ortaokul öğrencilerinin kontrol odağı ile problem çözme becerilerinin sigaraya yönelik algılarına etkisi. (Unpublished master’sthesis). University of Dokuz Eylül, Izmir, Turkey.

Serin, N. B., Serin, O., & Şahin, F. S. (2010). Factors affecting the locus of control of the university students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(2), 449-452.

Sherman, A. C., Higgs, G. E., &Williams, R. L. (1997). Gender differences in the locus of control construct. Psychology and Health, 12(2), 239-248.

Sherman, A.C., Higgs, G.E., & Williams, R.L. (1997). Gender differences in the locus of control construct. Psychology & Health, 12, 239-248.

Spector, P. E. (1988). Development of the work locus of control scale. Journal of occupational psychology, 61(4), 335-340.

Stewart, T. (2012). Undergraduate Honors Service-Learning & Effects on Locus of Control. Journal of Service-Learning in Higher Education, 1, 70-86.

Sürgen, S. (2014). Sınıf öğretmenlerinin denetim odağı eğilimleri ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.

Şara, P. (2012. Sınıf öğretmeni adaylarını öğrenme ve ders çalışma stratejileri, problem çözme becerileri ve denetim odağı düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Unpublished doctoral thesis). University of Dokuz Eylül, Izmir, Turkey.

Şekerli, H. (2013). Öğretmenlerde çalışan sessizliği, iş doyumu ve denetim odağı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.

Şenler, B. (2016). Pre-service science teachers’ self-efficacy: The role of attitude, anxiety and locus of control.Australian Journal of Education, 60(1), 26-41.

Tella, A., Tella, A., & Adeniyi, S. O. (2011). Locus of Control, Interest in Schooling and Self-Efficacy as Predictors of Academic Achievement among Junior Secondary School Students in Osun State, Nigeria. New Horizons in Education, 59(1), 25-37.

Terzi, A.R. (2011). Denetim odağı ve örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi: üniversite öğrencileri üzerinde bir araştırma. Eğitim ve Bilim, 36(162), 3-15.

Tümkaya, S. (2000). İlkokul öğretmenlerindeki denetim odağı ve tükenmişlikle ilişkisi. Paü Eğitim Fakültesi Dergisi, 8, 1-8.

Tümkaya, S. (2000). İlkokul öğretmenlerindeki denetim odağı ve tükenmişlikle ilişkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(8), 61-68.

West, S., Watson, S. B., Thompson, W. S., & Parke, H. (1993). The effect of student teaching experience upon preservice elementary teachers’ attitude and anxiety involving science and science teaching.Greenville: School of Education East Carolina University.

Turkish Studies - Educational Sciences-Cover

ISSN: 2667-5609
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ