8. Sınıf Türkçe Ders Kitabındaki (MEB, 2019) Cümle Bilgisi Etkinliklerine Eleştirel Bir Bakış

Bu çalışmanın amacı, 8. Sınıf Türkçe Ders Kitabı’ndaki (MEB, 2019) sekiz temada yer alan okuma ve dinleme/ izleme metinlerinin işleniş süreçlerine yönelik oluşturulmuş cümle bilgisi etkinliklerinin tespit edilmesi ve eleştirel bir bakışla yorumlanıp değerlendirilmesidir. Çalışmada betimsel araştırma desenlerinden tarama modeli kullanılmıştır. Çalışma sonunda incelenen kitaplarda cümlenin ana ve yardımcı ögeleri; anlamına (olumlu, olumsuz, soru), yükleminin yerine (kurallı, devrik), türüne (isim ve fiil cümlesi) ve yapısına (tek yüklemli, çok yüklemli, fiilimsi ve bağlaç bulunan cümle) göre cümle çeşitleri; sözcük grupları (isim tamlamaları, sıfat tamlamaları, fiilimsiler ve fiilimsi grupları vb.); birer sözcük grubu ya da cümle yapılanışında değerlendirilebilecek deyimler, atasözleri ve kalıp sözler; öznesine (etken, edilgen) ve nesnesine (geçişli, geçişsiz) göre fiil çatıları, cümlede anlam (olumlu, olumsuz, soru, öznel ve nesnel yargı, amaç- sonuç, sebep- sonuç) ve duygu (sitem, özlem, üzülme, pişmanlık, abartma, şaşırma, beğenme); anlatım bozuklukları, söz sanatlarının cümle anlamına olan katkısı, cümleler arası anlam ilişkileri kuran geçiş ve bağlantı ifadeleri vb. konuları etrafında şekillenen etkinliklerin cümle bilgisi alanı açısından geniş bir yelpazeye yayıldığı tespit edilmiştir. Çalışma sonunda 8. Sınıf Türkçe Ders Kitabında yer alan cümle bilgisi etkinliklerinin alanyazında gerçekleştirilen yapılandırmacı yaklaşım ile özellikle de sezdirme yöntemiyle dil bilgisi öğretim süreçlerine odaklanılan akademik çalışmalar ışığında güncellenmesi ve zenginleştirilmesi teklif edilmiştir.

A Critical Point Of View Aiming At Sentence Knowledge Activities In 8th Grade Turkish Text Book (MEB Press, 2019)

The aim of this study is to determine the sentence information activities for the process of reading and listening/ monitoring texts in eight themes in Primary Turkish 8 Lessons Book (MEB Press, 2019) interpret and evaluate them with a critical perspective. In the study, scanning model, which is one of the descriptive research patterns, was used. In the book examined at the end of the study, it was determined that the activities shaped around the main and auxiliary elements of the sentence field, the main and auxiliary elements of the sentence such as sentence types according to meaning (positive, negative, question), place of predicate (canonical, transpose), type (noun and verb sentence) and structure (single predicate, multi-predicate, verbial, conjunction); phrases (noun clauses, adjective clauses, verb and verb groups, etc.); idioms, proverbs and phrases that can be evaluated in a phrase or sentence structure; purpose according to its subject (active, passive) and object (transitive, intransitive), meaning in sentence [(positive, negative, question, subjective and objective judgment; object- result, cause- effect sentences] and emotion (reproach, longing, sadness, regret, exaggeration, surprise, liking); expression disorders, contribution of the arts of speech to the meaning of the sentence, transition and connection expressions that establish meaning relations between sentences etc. spread over a wide range in terms of the sentence information. At the end of the study, it was proposed to update and enrich the sentence information activities in 8th gradeTurkish text book in the light of academic studies focused on grammar teaching processes, especially with the discovery learning in constructive approach carried out in the literature.

PDF

___

Aksan, D. (1995). Şiir dili ve Türk şiir dili (dilbilim açısından bakış). Engin Yayınevi.
Aksan, D. (1974). Dilbilim açısından şiir. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, XXIX(271), 558-573.
Aslan, C. (2017). Örnek eğitim durumlarıyla Türkçe- Türk dili ve edebiyatı öğretimi. Anı Yayıncılık. https://doi.org/10.1501/egifak_0000001077
Büyüköztürk, Ş.; Akgün, Ö. E.; Karadeniz, Ş.; Demirel, F.; Kılıç Çakmak, E. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayınları. https://doi.org/10.14527/9789944919289
Çepni, S. (2009). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (4. bas.). Erol Ofset.
Durmuş, G. (2020a). 8. sınıf Türkçe ders kitabındaki (MEB, 2017) cümle bilgisi etkinliklerine eleştirel bir bakış. Turkish Studies- Social, 15(3), 1101-1126. https://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies.41500.
Durmuş, G. (2020b). 8. sınıf Türkçe ders kitabında (Dörtel Yayıncılık, 2017) yer alan cümle bilgisi etkinlikleri üzerine bir değerlendirme. Turkish Studies- Education, 15(3), 1751-1785. https://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies.42080.
Ercilasun, A. B. (2010). Türkçede genel anlatım bozuklukları. İçinde Z. Korkmaz (Editör), Türk Dili ve Kompozisyon (ss. 287- 297). Ekin Yayınları.
Ergin, M. (2013). Türk dil bilgisi. Bayrak Yayınları.
Eselioğlu, H.; Set, S.; Yücel, A.; (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 8 ders kitabı. MEB Yayınları Devlet Kitapları Bilnet Matbaacılık.
Göğüş, B. (1978). Orta dereceli okullarımızda Türkçe ve yazın eğitimi. Gül Yayınevi.
Güneş, F. (2013a). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller. Pegem Akademi Yayınları. https://doi.org/10.14527/9786053644927
Güneş, F. (2013b). Türkçede metin öğretimi yerine metinle öğrenme. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı, 6(11), 603- 637. https://doi.org/10.14520/adyusbd.454
Güneş, F. (2013c). Yapılandırmacı yaklaşımla dil bilgisi öğretimi. Eğitimde Kuram ve Uygulama Journal of Theory and Practice in Education, 9(3), 171- 187.
Karadüz, A. (2009). Dil bilgisi öğretimi. İçinde A. Kırkkılıç & H. Akyol (Editörler), İlköğretimde Türkçe öğretimi (ss. 285- 318). Pegem Akademi Yayınları. https://doi.org/10.14527/9786053645269.15
Karahan, L. (2018). Türkçede söz dizimi (25. Bas.). Akçağ Yayınları.
Karahan, L. (2011). Türk dili üzerine incelemeler. Akçağ Yayınları.
Karaörs, M. M. (1993). Türkçenin söz dizimi ve cümle tahlilleri. Erciyes Üniversitesi Matbaası.
Karasar, N. (1994). Bilimsel araştırma yöntemi. 3A Araştırma Eğitim Danışmanlık Ltd.
Korkmaz, Z. (2014). Türkiye Türkçesi grameri/ şekil bilgisi (4. Bas.). Türk Dil Kurumu Yayınları. https://doi.org/10.29000/rumelide.336587
MEB, (2019). Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). MEB Yayınları. https://doi.org/10.14527/9786058008915.10
Sağır, M.; Demir Atalay, T. (2016). Yeni programa uygun etkinliklerle dil bilgisi öğretimi. Pegem Akademi Yayınları. https://doi.org/10.14527/9786053183259
Türk Dil Kurumu Yayınları. (t.y.). Kapıya dayanmak. İçinde Atasözleri ve deyimler sözlüğü, Şubat 24, 2020; tdk.sozluk.gov.tr
Zülfikar, H. (2010). Türkçede cümle. İçinde Z. Korkmaz (Editör), Türk Dili ve Kompozisyon (ss. 201- 261). Ekin Yayınları.

Turkish Studies - Educational Sciences-Cover

ISSN: 2667-5609
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ