Enflasyon İndikatörü Olarak Üretici ve Tüketici Fiyat Endekslerinin Birim Kök Yapılarının İncelenmesi
Günümüzde enflasyon kavramı, hem piyasayı denetleyen ve düzenleyenler hem de piyasa yatırımcıları açısından incelenmektedir. Piyasayı denetleyen ve düzenleyenler açısından enflasyon, fiyat istikrarını açıklamaktadır. Yatırımcılar açısından ise, sistematik riskin bir ölçütüdür ve yatırımlarda karar kriterini oluşturmaktadır. Temeldeenflasyonun belirlenebilmesi, kendini tanımlayan indikatör değişkenlere bağlıdır. Bu değişkenlerin başında, Üretici (ÜFE) ve Tüketici (TÜFE) Fiyat Endeksleri gelmektedir. O halde enflasyonun belirlenebilmesi, öngörülmesi ve modellenmesi, öncelikle bu indikatör değişkenlerin durağan olmalarına bağlıdır. Ancak bu değişkenleri oluşturan etmenler birbirinden farklıdır. Bu farklılığın kabulü altında yapılarının incelenmesi ve enflasyonun öngörülebilmesi için, aynı zamanda durağanlıklarının saptanması da gereklidir. Çalışmada, 2005-Ocak ve 2020-Ocak tarihleri arasındaki ÜFE ve ÜFE aylık değerleri kullanılmıştır ve durağanlıkları incelenmiştir. Çalışma sonucunda, ÜFE değişken yapısının lineer olduğu ve TÜFE değişken yapısının lineer olmadığı ve ayrıca bu serilerinbu şartlar altında durağan olduğu tespit edilmiştir dolayısıyla enflasyonun bu serilerle öngörülebilir olacağı düşünülmektedir. Bu durum, hem iktisadi teori hem de matematiksel bakımdan anlamlıdır. Bu indikatörler altında enflasyon hedeflemesi açısından modelleme, öngörülme veya mali politika uygulanabilir. Bu durum, Türkiye’de paranın satın alma gücü olarak enflasyonun ilerleyen dönemler için belirlenebilir olmasını ve piyasa düzenleyiciler olarak para politikası araçlarının etkin kullanımını sağlayacaktır. Ayrıca yatırımın alternatif maliyeti olarak nominal faizi oluşturan unsurlardan biri enflasyon olduğu için, yatırımcıların daha isabetli kararlar vermesine imkan sunacaktır.
Analysis of Unit Root Structure of Producer and Consumer Price Indices As Inflation Indicator
Today, the concept of inflation is being examined by both for those who control and regulate the market and also market investors. The inflation is used to explain price stability for those who control and regulate the market. For investors, inflation is ameasure of systematic risk in the market and constitutes as a decision criterion for investments. Basically, the inflation determination depends on the indicator variables that define itself. Producer (PPI) and Consumer (CPI) Price Indices come first among these variables. However, the factors that make up these variables are different from each other. Under the acceptance of this difference, it is also necessary to determine their stationarities in order to examine their structure and to predict inflation. In the study, monthly CPI and PPI values between 2005-January and 2020-January were used and their stationarities were examined. As a result of the study, it was determined that the CPI variable structure is linear and, while the PPI variable structure is non-linear and also these series are stationary under this condition, that’s so inflation is expected to be predictable with these series. This situation is meaningful both in terms of economic theory and mathematically. Under these indicators, modeling,forecasting or fiscal policy can be applied in terms of inflation targeting. In this case, the purchasing power in Turkey as to be determined later in the period for inflation and market regulators will ensure the effective use of monetary policy instruments. In addition, since inflation is one of the factors that constitute nominal interest that as an alternative cost of investment, it will enable investors to make more accurate decisions.
___
- Abdioğlu, Z. & Korkmaz Ö. (2012). Tüketici ve üretici fiyat endekslerinde fiyat geçişkenliği: Alt Sektörler. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 16(2),65-81.
- Altınok, S., Şahin, A. &Çetinkaya, M. (2009). Frekans-Alanda enflasyondirenci araştırması: Türkiye Örneği. Kamu-İş, 10(4),1-20.
- Bai, J., &Perron, P. (2003). Computation and analysis of multiple structural change models. Journal Of Applied Econometrics, 18(1),1-22.https://doi.org/10.1002/jae.659
- Bai, J., &Perron, P. (2003). Critical values for multiple structural change tests. The Econometrics Journal, 6(1),72-78.https://doi.org/10.1111/1368-423X.00102
- Bayramoğlu, A. T. & Öztürk, Z. (2017). ARIMA ve gri sistem modelleri ile enflasyontahmini. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi,6(2),760-775.
- Becker, R., Enders, W. &Lee, J. (2006). A stationarity test in the presence of an unknown number of smooth breaks. Journal of Time Series Analysis, 27(3),381-409.https://doi.org/10.1111/j.1467-9892.2006.00478.x
- Christopoulos, D. K. &León-Ledesma, M. A. (2010). Smooth breaks and non-linear mean reversion: post-bretton woods real exchange rates. Journalof International Money and Finance, 29(6),1076-1093.https://doi.org/10.1016/j.jimonfin.2010.02.003
- Çoban, O. (2009). Makro İktisat, Gazi Kitabevi.
- Dorestani, A. & Arjomand, L. H. (2006). An empirical study of the relationship between consumer and producer price ındex:A unit-root test and test of cointegration.The Costal Business Journal, 5(1),33-38.
- Erdem, F. &Yamak, R. (2014). Üretici fiyat endeksi ve tüketici fiyat endeksi arasındakigeçişkenliğin derecesi.Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4),1–13.https://doi.org/10.18037/ausbd.25661
- Ertek, T. (2010). Makro Ekonomiye Giriş (Basından Örneklerle).Beta Basim Yayim.
- Ghazali, M. F., Yee, O. A. & Muhammad, M. Z. (2008). Do producerprices cause consumer prices: Some empirical evidence.International Journal of Business and Management, 3(11), 78-82.https://doi.org/10.5539/ijbm.v3n11p78
- Göçer, İ., Aydın, N. &Sümer, A. L. (2016). Türkiye’de son yıllarda enflasyonun belirleyicileri: Çoklu yapısal kırılmalı zaman serisi analizi. Bankacılar Dergisi, 27(98), 3-22.
- Güriş, B. (2019). A new nonlinear unit root test with fourier function. Communications in Statistics-Simulation And Computation, 48(10),3056-3062.https://doi.org/10.1080/03610918.2018.1473591
- Harvey, D. I., Leybourne, S. J. &Xiao, B. (2008). A powerful test for linearity when the order of ıntegration is unknown. Studies in Nonlinear Dynamics & Econometrics, 12(3),5-10.https://doi.org/10.2202/1558-3708.1582
- Kapetanios, G., Shin, Y. &Snell, A. (2003). Testing for a unit root in the nonlinear STAR framework. Journal of Econometrics, 112(2),359-379.https://doi.org/10.1016/S0304-4076(02)00202-6
- Kara, A. H., &Orak, M. (2008). Enflasyon hedeflemesi. Krizler, para ve iktisatçılar, Ed. Ercan Kumcu, Remzi Kitabevi, 81-157.
- Korap, L. (2009). Enflasyon ve enflasyon belirsizliği ilişkisiyle ilgili G7 ekonomileri üzerine bir inceleme, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2),503-523.
- Korkmaz, S. &Bayır, M. (2015). Döviz kuru dalgalanmalarının yurtiçi fiyatlara etkisi. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi8(4),69-85.
- Kruse, R. (2011). A new unit root test against ESTAR based on a class of modified statistics.Statistical Papers, 52(1),71-85.https://doi.org/10.1007/s00362-009-0204-1
- Öner, H. (2018). Döviz kuru ve enflasyon arasındaki nedensellik ilişkisi: Türkiye uygulaması, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,11(1), 343-358.http://dx.doi.org/10.17218/hititsosbil.398547
- Polat, M. A. (2020). Fisher etkisinin türkiye örnekleminde değerlendirilmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi8(5),1551-1561.https://doi.org/10.18506/anemon.645556
- Ranjbar, O., Chang, T., Elmi, Z. M. &Lee, C. C. (2018). A new unit root test against asymmetricESTAR nonlinearity with smooth breaks. Iranian Economic Review, 22(1),51-62.https://doi.org/10.22059/ier.2018.65349
- Said, S. E. &Dickey, D. A. (1984). Testing for unit roots in autoregressive-moving average models of unknown order.Biometrika, 71(3),599-607.https://doi.org/10.2307/2336570
- Saraç, B. T. &Karagöz, K. (2010). Türkiye’de Tüketici ve üretici fiyatları arasındaki ilişki:Yapısal kırılma ve sınır testi. Maliye Dergisi, (159),220-232.
- Sollis, R. (2009). A simple unit root test against asymmetric STAR nonlinearity with an application to real exchange rates in nordic countries. Economic Modelling, 26(1),118-125.https://doi.org/10.1016/j.econmod.2008.06.002
- Songur, (2019). Fourier yaklaşımı ile fisher hipotezini yeniden gözden geçirmek: Türkiye örneği. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi,20(2), 186-200.
- Şenesen, Ü. (1984). Enflasyon ve yatırım kararları.İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 40(1-4),161-179.
- Taban, S. &Şengür, M. (2016). Türkiye’de enflasyonun kaynağının belirlenmesine yönelik ekonometrik bir analiz. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (47),47-64.
- Tarı, R. Abasız, T. &Pehlivanoğlu, F. (2012). TEFE (ÜFE) -TÜFE fiyat endeksleri arasındaki nedensellik ilişkisi: Frekans alanı yaklaşımı, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 12(24), 1-15.
- Terzi H. &Tütüncü, A. (2017). Türkiye’de üretici fiyat endeksi ve tüketici fiyat endeksi arasındaki ilişkinin incelenmesi: ARDL sınır testi yaklaşımı. Sosyoekonomi,25(34), 173-186.https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.289926
- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), http://www.tuik.gov.tr/HbGetir.do?id=33862&tb_id=7, 26.02.2020.
- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1076, 26.02.2020
- Uysal, Y. (2007). Türkiye’de enflasyon: sektörel kaynakları ve iç ticaret Hadleri. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar,44(508),21-34.