Türkiye Ekonomisi: Özel Sektörün Dış Borçlanma Döngüleri Üzerine Bir Değerlendirme

Kronik tasarruf açığı sorunu ile muzdarip bir çevre ülkesi olarak Türkiye, 1980’lerin sonundan itibaren dışarıdan borçlanma seçeneğini daha yoğun bir biçimde kullanmaktadır. 1989’dan bugüne, iç ve dış dinamikleri birbirinden farklı dört borçlanma döngüsü söz konusu olmuştur. Bu dönemde özel sektörün dışborç ivmesi sürekli olarak yükselmiştir. 2001 Krizi sonrasında oluşan müspet küresel konjonktür dış finansmanın uyardığı tüketim talebine odaklı bir büyüme modeli uygulamayı mümkün kılmıştır. 2001 krizisonrası iktdara gelen AK Parti hükümetleri özel sektörün dış borçlanma eğilimini desteklemiştir. Zira elverişli bir dünya konjonktüründe özel sektörün dış finansaman kullanımının etkisiyle Türkiye ekonomisi yüksek büyüme hızlarına erişmiştir. Bu gelişmeler siyasal alana AK Parti hükümetinin ard arada yapılan seçimleri kazanması biçiminde yansımıştır. Bununla birlikte, 2008 Finans Krizi’nin ardından küresel konjonktürün kötüleşmesi dış finansman kullanma maliyetini artırarak büyümeyi yavaşlatmıştır. Kötüleşen küresel konjonktüre, 2013’den itibaren gündemi meşgul eden yurtiçi siyasi krizler de eklenince makroekonomik dengeler bozulmaya başlamıştır. Daha açık bir ifade ile özel sektörün dışborç yükünün oluşturduğu kırılganlık, finansal sistem üzerinden ülkenin üretici temellerini tehdit eden bir unsura dönüşmüştür. Nitekim 2018 yılı Ağustos ayında TL’de görülen değer kaybının ardından, dış finansmanın kaldıraç olarak kullanıldığı büyüme modelinin tıkanması sonucunu doğurmuştur.Özel sektör dış borç yükünün oluşturduğu kırılganlığın, ekonomik düzeni sarsıcı sonuçlar doğurmasını engellemek amacıyla siyasi iktidar yapısal önlemleri alma kararlığını ivedilikle göstermelidir.

Turkish Economy: An Assessment over The Cycles of Private Sector External Borrowing

Turkey, which is a front country suffering from chronic saving gaps has been using the instrument of foreign borrowing as a first choice since 1980’s.The evolution of liquidating saving gaps in Turkey can be discussed over four main cycles from 1989 onwards. It is obvious that there is a continuing increase in private sector borrowing. The positive conjuncture after 2001 Financial Crisis made it possible to employ a successful economic growth model based on consumption stimulated by foreign financing. AK Party administrations which came to power after 2001 Crisis promoted foreign borrowing of private sector. Likewise the economy gained high growth rates owing to the external funds which were brought easily by the private sector in a favourable gloabal conjuncture. These developments reflected the political scene as a series of consecutive election wins of AK Party.After all, the growth rate decreased due to the increase in the cost of foreign financing after 2008 Global Financial Crisis. And after 2013 the macroeconomic equilibriums started to diverge in consequence of worsening global conjuncture and domestic political crises. More precisely, the fragility arising from foreign debt burden of private sector has turned into a problem which challenges the real sector by means of the financial system. Thus and so, the dramatic increase in exchange rate generated experienced in August 2018 occluded the economic growth model in which foreign borrowing is used as a lever.The government in power should take structural measures in order to prevent the case in which the fragility caused by the outstanding external debt of private sector distorts the economic order.

PDF

___

Ağca, Ş., &Celasun, O. (2012). Sovereign debt and corporate borrowing costs in emerging markets.Journal of International Economics, 88 (1),198-208.
Akçay, Ü. (2010). Şantiyeleşen kentler.Express Dergisi, 142,40-43.
Akçay, Ü.,&Güngen, A. R. (2016).Finansallaşma, borç krizi ve çöküş: küresel kapitalizmin geleceği.Nota Bene.
Arteta, C.,&Hale, G. (2008).Sovereign debt crises and credit to the private sector.Journal of International Economics, 74 (1), 53-69.
Aydın, M. K. (2003).Sermayenin küreselleşmesi: ‘kapitalizmin altın dönemi’nden ‘neoliberal dalga’ya uzanan süreç.Değişim.
Aydın, M. K. (2004). Sermayenin küreselleşmesi.Sakarya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Metinleri.
Aydın, M. K. (2005).Türkiye ekonomisi: krizlerin sorumlusu kim.Toplum ve Bilim, 102,92-102.
Aydın, M. K.(2010).Ekonomiye ve siyasete ‘sol’dan bakmak: ekonomi-politik denemeler.Değişim.
Aydın, M. K.,&Aksoy, Ö. (2015).Türkiye ekonomisi: kendi krizlerinden küresel finans krizine.Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1),1-22.
Aydın, M. K. (2017).Türkiye ekonomisi: bardağın dolu tarafına bakmak.Bilgi, 35, 1-26.
Boratav, K. (2012).Türkiye iktisat tarihi 1908-2009.İmge.
Celasun, O., &Harms, P. (2011). Boon or burden: the effect of private sector debt on the risk of sovereign default in developing countries.Economic Inquiry, 49 (1), 70-88.
Dornbusch, R. (2002). A primer on emerging market prices. S. Edwards &J. A. Frankel (Eds.), Preventing currency crises in emerging markets,(ss.743-754). National Bureau of Economic Research Inc.
Hallak, I. (2013).Private sector share of external debt and financial stability: Evidence from bank loans.Journal of International Money and Finance, 32,17-41.
Jimoh, A. (2009).Bilateral official and non-governmental organizations’: support for private sector development.M. Odedokun(Ed.)External Finance for Private Sector Development(92-123), Palgrave Macmillan.
Karahanoğulları, Y. (2012).Neo-liberal popülizm: 2002-2010. kamu maliyesi, finans, dışticaret dengesi ve siyaset.Toplum ve Bilim, 123, 116-145.
Kazgan, G. (2010), Türkiye’de 2008 krizi ve sonrası için beklentiler.N. Coşar &M. Bildirici(Eds.) Tarihi, Siyasi, Sosyal Gelişmelerin Işığında Türkiye Ekonomisi 1908-2008(ss.21-39) .Ekin.
Killick, T. (1989).A Reaction too far: Economic Theory and the Role of the state in Developing Countries, Overseas Development Institute.
Kuruç, B. (2006).Ücretler ve kârlar üzerine.A. H. Köse, F. Şenses &E. Yeldan(Eds.), İktisadi Kalkınma, Kriz ve İstikrar(ss. 31-70).İletişim.
Lazzarato, M. (2015). Borçlandırılmış İnsanın İmali, Açılım.
Orhangazi, Ö.(2019). Türkiye Ekonomisinin yapısal sorunları, finansal kırılganlıklar ve kriz dinamikleri. Mülkiye Dergisi, 43 (1), 111-137.
Öniş, Z.,&Bakır, C.(2007).Turkey’s political economy in the age of financial globalization: The significance of the EUanchor.South European Society and Politics, 12 (2),147-164.
Öniş, Z.,&Güven, A. B. (2011).Global crisis, national responses: the political economy of Turkish exceptionalism.New Political Economy, 16 (5), 585-608.
Sarı, M. (2004). Dış Borç Yönetimi ve Türkiye Uygulamaları, TCMB Uzmanlık Yeterlik Tezi.
Sönmez, S. (2006).Türk iktisat politikalarındaki çıpa: dış borçlanma, A. H. Köse, F. Şenses &E. Yeldan(Eds.), İktisadi Kalkınma, Kriz ve İstikrar(ss. 305-361).İletişim.
Türkiye Cumhuriyeti Kalkınma Bakanlığı(2020), Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığı, https://www.hmb.gov.tr/kamu-finansmani-istatistikleri, /(22.02.2020)
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası(2020), Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Elektronik Veri Dağıtım Sistemi, https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket/collapse_6/5971/DataGroup/turkish/bie_kvdbs/(22.02.2020)
Ünay, S. (2009). Küresel kalkınma paradigmasınınevriminde kurumsal etkenler ve Dünya Ban-kası. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 41, 87-111.
Ünay, S. (2013).Kalkınmacı modernlik, Küre.
Yavan, N. (2012).Türkiye’nin yurtdışındaki doğrudan yatırımları: tarihsel ve mekânsal perspektif. Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 63,237-270.
Yeldan, E. (1994), The economic structure of power under Turkish structural adjustment: prices, growth, and accumulation.F.Şenses(Ed.)Recent Industrialization Experience of Turkey in a Global Context (ss.79-90). Greenwood.
Yeldan, E. (2001).Küreselleşme sürecindeTürkiye ekonomisi: bölüşüm, birikim ve büyüme.İletişim.
Yeldan, E. (2008). Küreselleşme: kim için.Yordam.

Turkish Studies - Economics, Finance, Politics-Cover

ISSN: 2667-5625
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ