TEOLOJİ’DE/KELÂM’DA VEKÂLETİN İMKÂNI

İnsanın yeryüzündeki serüveni kendi iradesi sonucundagerçekleşmiş değildir. Allah, iradesiyle varlığı ve insanı yaratmayı dilemiştir. Bu aşamada Allah, tüm varlığa vekâlette bulunarak tasarrufta bulunmuştur. Yani varlığı ve insanı yaratmıştır. İnsanı belli yeteneklerle donatmakla kalmamış, yaratılış amacı konusunda insana rehberliketmiştir. Allah, insana lütuf olmak üzere onun cinsinden elçiler görevlendirmiştir. Ancak elçinin insanla aynı ontolojik kategoriden seçilmesi insanlar tarafından doğru değerlendirilememiştir. Yanlış peygamber algısı sadece elçilikle ilgili olumsuzluklara değil, diğer temelkavramlarla ilgili bazı sapmalara da yol açmıştır. Allah tasavvurundaki sapma, insanın konumu, özgürlüğü ve sorumluluğu gibi dinin en temel konularına etki etmektedir. Dini/teolojik alanda geçerli görmediğimiz vekâletin, siyasi ve hukuki alanlarda geçerli olabileceği söylenebilir. İnsanın sorumluluğu ve özgürlüğü yara almamalı ve insanın yaratılış amacı anlamınım kaybetmemelidir. Allah vekildir. O’nun dışında hiç kimse vekil değildir. Peygamberler sadece elçidirler. Bu sürecin vekâlet adına akamete uğratılmaması gerekir.Müslümanlar sosyal, siyasal, hukuki ve teolojik alanlardakarşılaştıkları sorunları geleneğe başvurarak çözmeye çalışmışlardır.Geleneği bütünüyle olumsuzlamak doğru değildir. Fakat gelenek içerisinde hazır bulunan çözümleri dini bir forma sokarak, onlara ilahilik, kutsallık ve zaman üstülük vasfı kazandırmak da doğru değildir. Birey olma bilincini inşa etmede başarılı olunamamıştır. Sorumluluk ve birey bilinci yüksek ayrıca özgürlüğe dayalı yeni bir teolojik dil üretip sorunlarla yüzleşmeliyiz. Yüce Allah, bunun için vahiyle bize destek olmakta ve kendisine güvenmemizi istemektedir. Çünkü O, yegâne vekildir.

THE POSSIBILITY OF WAKĀLAH IN THEOLOGY/KALÂM

Man’s adventure on earth is not a result of his own will. With giving wakālah to the beings, Allah did an act. In other words, He created the beings and humans. He not only gave certain abilities to human beings, but also conducted them with the aim of creation. As a mercy, Allah sent messengers to humans. However, choosing the messenger from the same ontological category of human beings could not be evaluated properly by humans. The incorrect perception of the messenger caused not only negativities about prophethood but also misperception about other basic concepts. Aberration from the realisation of Allah and prophet affects the most basic concepts of religion such as the status, freedom and responsibility of man. It could be said that wakālah, the concept which we do not accept as valid in the theological area, could be accepted as valid in political and legal areas. However, the responsibility and freedom of man and human being’s creation aim should not lose their meanings. Allah is the Only Wakīl. Except for Allah, no one is the Wakīl. Prophets are just messengers. This process should not be prevented on behalf of wakālah. Muslims tried to solve the problems they faced in social, political, legal and theological areas by applying to tradition. It is not right to completely negation the tradition. But it is not right to give them divine, sanctity and time-honored by putting the solutions in a religious form in a tradition. It was not successful to build consciousness of being an individual. We must create a new theological language based on freedom and face problems with high responsibility and individual consciousness. Almighty Allah, for this, he wants us to support and to trust him. Because he's the sole regent.

PDF

___

Akbulut, Ahmet, (2001), Sahabe Dönemi İktidar Kavgası, Pozitif Matbaacılık, Ankara.
Akbulut, Ahmet, (1995), “Kur’an’ı Kerim Açısından Egemenlik Meselesi”, İslami Araştırmalar Dergisi, c.8, sy.1.
Akbulut, Ahmet, (2014), “Müslüman Zihnin İnşasında Kelâm İlminin Önemi ve Yeri”, İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, bahar 2014/5(1).
Akbulut, Ahmet, (2008),“Kelâm Öğretiminde Temel Hareket Noktaları”, Kelâm Anabilim Dalları Koordinasyon Toplantıları, TDV Yay. Ankara.
Albayrak, Halis, (1993), Kur’an’da İnsan-Gayb İlişkisi, Şûle Yay. İstanbul.
Albayrak, Halis(1989), Tefsir Usûlü, Şûle Yay. İst.
Atay, Hüseyin, (1970), “Allah’ın Halifesi İnsan”, AÜİFD, c.18.
Atay, Hüseyin,(1998), Kur’an’da İman Esasları, Atay Yay., Ankara.
Ay, Mahmut, (2004), “ Eş’ari Kelamında İnsanın Sorumluluğu”, İAD, c. 17, sy. 2.
Ay, Mahmut, (2013), “Ahirete İman”, İslam İnanç Esasları, Grafiker, Ankara.
Aybakan, Bilal, (1990), “İslam Hukukunda Vekâlet Sözleşmesi”, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul.
Aybakan, Bilal,“Vekâlet”, DİA, c. 43.
Bardakoğlu, Ali, (1997), “Vekâlet”, İslam’da İnanç İbadet ve Günlük Yaşayış Ansiklopedisi.
Bilmen, Ömer Nasuhi, (1972), Muvazzah İlmi Kelâm, Bilmen Basımevi, İst.
Birand, Kamuran, (1960), “Din Kavramının İncelenmesi Hakkında”, AÜİFD, c. 8.
Buhârî, (1979), Sahih-i Buharî, el-Mektebetu‘l-İslâmî, İstanbul.
Cabiri, Muhammed Abid, (2000), Arap-İslam Aklının Oluşumu, çev. İbrahim Akbaba, Kitabevi yay.İst.
Cabiri, Muhammed Abid, (1997), İslam’da Siyasal Akıl, çev. Vecdi Akyüz, Kitabevi Yay, İstanbul.
Davutoğlu, Ahmet, “Devlet”, DİA, c. 9.Demirci, Muhsin, (2014), Kur’an ve Yorum, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul.
Düzgün, Şaban Ali, (2005), Allah, Tabiat ve Tarih, Lotus Yay, Ankara.
Düzgün, Şaban Ali, (2015), “Bir Arada Yaşamanın Ahlaki ve Felsefi Temelleri”, Kelam Araş. Dergisi, c. 13, sy. 2.
Ess, Josef Van, (2000), “İslam Kelâmı’nın Başlangıcı”, çev. Ş Ali Düzgün, AÜİFD, c. XLI.
Esed, Muhammed, (2002), Kur’an Mesajı Meal-Tefsir, çev., Cahit Koytak & Ahmet Ertürk, İşaret Yay.,İstanbul.
Evkuran, Mehmet, (2005), Sünni Paradigmayı Anlamak, Ankara Okulu Yay., Ankara.
Evkuran, Mehmet,(2009),“Değişim Olgusu Bağlamında Toplum-Din ilişkileri”, IV. Din Şurası, Ankara.
Evkuran, Mehmet,(2013), Ahlak Hakikat ve Kimlik, Araştırma yay. Ankara.
Fîruzâbâdi, M. Yakub, (1969), Basa’iru Zevi’t-Temyîz fî Letâifi’l-Kitabi’l-Azîz, Kahire.
Gazali, Ebu Hamid Muhammed B. Muhammed, (1962), el- İktisad Fi'l-İtikad, haz. İbrahim A. Çubukçu & H. Atay, Ankara.
Güler, İlhami, (1999), Sabit Din Dinamik Şeriat, Ankara Okulu Yay. Ankara.
Güler, İlhami,(2002), Politik Teoloji Yazıları, Kitabiyat Yay. Ankara.
Hatiboğlu, Mehmed Said, (1978), “Hilafetin Kureyşliliği”, AÜİFD, c. 23.
Hatiboğlu, Mehmed Said (2009), Hz. Peygamber ve Kur’an Dışı Vahiy, Otto Yayınları. Ankara.
Hatiboğlu, Mehmed Said (2015), Siyasi-İctimai Hadiselerle Hadis Münasebetleri, Otto yayınları.
Heywood, Andrew, (2012), Siyasetin Temel Kavramları, çev. H Özler, Adres yay. Ank. İbn Kudame, (1972), el-Muğni ve’ş-Şerh’l-Kebir, Beyrut.
İbn Manzur, Ebu'l Fadl Cemalüddin, (1990), Lisanu'l-Arab, Beyrut.
Îcî, Adudiddin Abdurrahman B. Ahmed, (tsz), Mevakıf, Beyrut.
İsfehani, Ragıb Hüseyin B. Muhammed, (2007), el-Müfredat Fi Garibi’l- Kur’an, Kur’an Istılahları Sözlüğü, ter. Abdülbaki Güneş&Mehmet Yolcu, Çıra Yayınları. İstanbul.
İsfehani, Ragıb Hüseyin B. Muhammed, (2009), Müfredat, thk. Safvan Adnan Davudi, Dımaşk.
İzutsu, Toshihiko, (tsz), Kur’an’da Allah ve İnsan, çev. S Ateş, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul.
Kahraman, Mustafa, (2007), “Müslüman Kelâmında Peygamberin Görevi”, Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara.
Kasani, Alaeddin Ebu Bekir, (1910), Bedâi’u’s-Sanâi fi Tertibi’ş-Şerâi, Kahire.
Kayışoğlu, Nurullah, (2010), “Bireysel Sorumluluk ve Teolojik Temelleri”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
Köse, Hızır Murat, “Siyaset”, DİA, c. 37.
Köse, Murtaza, (2008), “İslam Hukukunda Temsil Kavramı ve Vekâlet-Temsil İlişkisi”, Ekev Akademi Dergisi, yıl: 12, sy. 34, kış.
Maturidi, Ebu Mansur Muhammed B. Muhammed B. Mahmud, (2010), Te’vilatu’l-Kur’an, neşre hazırlayan: Muhammet Masum Vanlıoğlu, kontrol: Bekir Topaloğlu, Mizan yay. İst.
Maturidi, Ebu Mansur Muhammed B. Muhammed B. Mahmud,(2005), Kitabu’t-Tevhid, thk. Bekir Topaloğlu &Muhammed Aruçi, İsam yay. Ank.
Maturidi, Ebu Mansur Muhammed B. Muhammed B. Mahmud, (2013), Kitabu’t-Tevhid, Açıklamalı tercüme, çev. Bekir Topaloğlu, İsam yay. Ank.
Mengüşoğlu, Takiyettin, (1983), Felsefeye Giriş, İstanbul.
Mill, J. Stuart, (2009), Hürriyet Üstüne, çev. M. Osman Dostel, Liberte Yayınları. Ankara.
Nesefi, Ebu’l-Muîn Meymûn B. Muhammed, (2004), Tabsıratu’l-Edille, thk. Hüseyin Atay, TDV yayınları. Ankara.
Özden, Mustafa, (2005), “Müslüman Kelâmında Sekülerleşme Süreci”, Yayınlanmamış Doktora tezi, Ankara.
Rahman, Fazlur, (1998), Ana Konularıyla Kur'an, çev. Alparslan Açıkgenç, Ankara Okulu.
Rahman, Fazlur, (1981), İslam, çev. Mehmet Dağ & Mehmet Aydın, Selçuk Yayınları. İstanbul.
Razi, Fahreddin, (1999), Mefatihu’l-Ğayb Tefsir-i Kebir, Daru İhyai’t-Türas el-Arabiyye, Beyrut.
Sağlam, Hadi, (2012), “İslam Hukuku ve Modern Hukuk Mukayesesi Gayesi Hukuki Temsil Olan Akitlerin Değerlendirilmesi/Vekâlet Örneği” Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2012(V)1.
Schmitt, Carl, (2010), Siyasi İlahiyat, çev. A. Emre Zeybekoğlu, Dost yayınları. Ankara.
Tokat, Latif, (2013), Varoluşçu Teoloji, Elis yayınları. Ankara. Topaloğlu, Bekir, (1989), “Allah” DİA, c. 2, İstanbul.
Tözluyurt, Mehmet, (2014), “Allah İnsan İlişkisinin Aşamaları”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
Uludağ, Süleyman, (2008), İslam- Siyaset İlişkileri, Dergâh Yayınları. İstanbul.
Yar, Erkan, (2011), Ruh Beden ilişkisi Açısından İnsanın Bütünlüğü Sorunu, Ankara Okulu Yay.
Yazır, Muhammed Hamdi, (1979), Hak Dini Kur’an Dili, Eser Neşriyat, yy.
Yeşilyurt, Temel, (2005), “Kur’an Işığında İnsanın Bireysel Sorumluluğu/Günah ve Sevap”, Fırat ÜİFD, 10:1.
Yıldırım, Ramazan, (2011), “Sünni Siyaset Düşüncesinin Tarih İçindeki Gelişimi ve Etkinliği”, İstanbul ÜİFD, sy. 24.
Zemahşeri, Carullah Mahmud B. Ömer, (1995), Keşşâf an Hakâiki Gavâmizi’t-Tenzîl ve Uyûni’lEkâvil Fi Vucûhi’t- Te’vîl, Beyrut.

Turkish Studies- Comparative Religious Studies-Cover

ISSN: 2667-5544
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ