ELMALILI MUHAMMED HAMDİ YAZIR (1878-1942) VE ESERLERİ HAKKINDA YAPILMIŞ ÇALIŞMALAR BİBLİYOGRAFYASI (1923-2018)

Elmalılı M. Hamdi Yazır (1878-1942) Osmanlı Devleti’nin son dönemi ile Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında yaşamıştır. O; aldığı eğitim, toplumumuza kazandırdığı eserler, sosyal ve siyasi hayatı ile öneçıkan, bilhassa İslâmî ilimlerden tefsir, fıkıh (hukuk) ve felsefe alanında büyük emek vermiş, müfessir, hukukçu ve siyasetçi kimliğiyle bilinen Cumhuriyet döneminin ününü hak eden çok yönlü âlimlerinden biridir.Onun en önemli eseri olarak kabul edilen Hak Dini Kur’an Dili isimli tefsiri de farklı bilim dallarına mensup araştırmacılar tarafından faydalanılacak derinliğe ve özelliğe sahiptir. Bu yönüyle Elmalılı’nın Türkiye’deki dinî araştırmalar ve genel din algısı üzerinde etkisinin büyük olduğu rahatlıkla söylenebilir. Hak Dini Kur’an Dili Cumhuriyet’in kuruluşundan bugüne kadar Kur’an’ın anlaşılması üzerine önemli etkisi olan ve Latin harfleriyle telif edilen ilk tefsirdir. Bu özelliği dolayısıyla birçok insanın başucunda ve kütüphanelerinde yer almaktadır. Bu makale; hem Türkiye’de, hem Batı’da hem de Arap ülkelerinde Elmalılı M. Hamdi Yazır ve eserleri üzerine yapılmış çalışmaları konu alan bir literatür incelemesidir. Bu araştırmada, kronolojik olarak Elmalılı ve eserleri üzerine yapılmış kitap, kitap bölümleri, makale, bitirme tezi, yüksek lisans ve doktora tezleri, sempozyum bildirileri, tercüme ve sadeleştirme gibi çalışmalar ele alınmıştır.Elmalılı, kısaca değindiğimiz çok yönlülüğü sebebiyle, literatürde her ne kadar tefsiriyle ön planda yer alsa da tefsir ilminin yanı sıra Türkiye’de kelâm, felsefe, hukuk ve hadis gibi ilimler başta olmak üzere birçok alanda yapılan akademik ve diğer çalışmalarda kendisinin ve eserlerinin konu alındığı görülmektedir. Bu bağlamda yapılan araştırma neticesinde Elmalılı M. Hamdi Yazır; tespit edilebilinen 642 künye ve 602 yayınla kendisi ve eserleri hakkında en fazla araştırma ya pılan Cumhuriyet devri müfessiridir.

ELMALILI MUHAMMED HAMDI YAZIR (1878-1942) AND A BIBLIOGRAPHY OF RESEARCH ON HIS LITERATURE (1923- 2018

Elmalılı M. Hamdi Yazır (1878-1942) was lived between the lateperiod of the Ottoman Empire and the first period of the Republic of Turkey. He was one of the most prominent and educated scholars of the Republic time, who was known as an interpreter, legal expert, and also politician, and famous for his studies on Islamic sciences, tafsir, fıqh, and philosophy that he gifted them to our society. His canonic book, Hak Dini Kur’an Dili (God’s Religion Koran’s Language) is regarded as a comprehensive interpretation of Koran, allowed many researchers from different areas to benefit from it as a magnum opus. By this feature, it could easily be said that Elmalılı has a great influence on the perception of religion, and religious studies in Turkey. Hak Dini Kur’an Dili (God’s Religion Koran’s Language) is the first interpretation written with the Latin alphabet for a better understanding of Koran since the establishment of the Republic of Turkey. By this feature, it takes place in the prime bookshelf of many people and libraries. This essay is a literature study of studies done on Elmalılı M. Hamdi Yazır and his literature including Turkey, the Western and Arabic countries. This essay includes studies such as a book, book chapters, essay, undergrad and master’s theses, dissertations, conference proceedings, translations, and simplifications on Elmalılı and his collection of research. Even though Elmalılı is known -as we shortly referred to his sophisticated background- mostly about his hermeneutical works, not only the tafsir but kalam, philosophy, law and, hadith are referred in the field of academics and other circles. In this context, after a result of the search, with 642 research record and 602 publications he became the most studied interpreter in the Republic time.

PDF

___

Abay, M., 2012. “Türkçedeki Kur’an Meâllerinin Tarihi ve Kronolojik Bibliyografyası”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, cilt: X, sayı: 19-20, ss. 231-301, İstanbul.
Aydar, H., 1999. “Türklerde Kur’an Çalışmaları”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı:1, ss. 159-235, İstanbul.
Bestil, A., 2004. “Elmalılı Tefsirindeki Hadislerin Tahrîci” (I-III. Ciltler), Selçuk Üniversitesi Temel İslâm Bilimleri Anabilim Dalı Hadis Bilim Dalı, Konya.
Büyüker, K., 2017. “Elmalılı Hamdi Yazır Bibliyografyası”, Büyük Kur’an Mütefekkiri Elmalılı M.
Hamdi Yazır, DİB Yayınları, ss. 587-615, Ankara. Çalışkan, N., 2017. “Nüzûl Sırasına Göre Tefsir Yaklaşımının Kur’an Yorumuna Etkisi (Beyânu’l-Hak Örneği)”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Hatay, XIV. cilt, 30.sayı, 398-422.
Ersöz, İ., 1985. “Elmalılı Mehmed Hamdi Yazır ve Hak Dini Kur’ân Dili”, Selçuk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Temel İslâm Bilimleri Anabilim Dalı Tefsir Bilim Dalı, Konya.
Erünsal, İ, E., Ülker, M, B., Karayel, M, E., 2017. İlahiyat Fakülteleri Tezler Kataloğu (1953-2015), Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM). İstanbul.
Gözalan, B., 2007. “Elmalılı Tefsirindeki Hadislerin Tahrîci (VII, VIII ve IX. Ciltler)”, Selçuk Üniversitesi Temel İslâm Bilimleri Anabilim Dalı Hadis Bilim Dalı, Konya.
Gözeler, E., 2009. “İlâhiyat Fakültelerinde Kur’ân ve Tefsir Çalışmaları”, Türk Bilimler Derlemeler Dergisi, sayı; 1, ss. 91-103, Konya.
Gözeler, E, 2016. “Zemahşerî Araştırmaları: Bir Literatür İncelemesi”, Kelam Araştırmaları Dergisi, cilt: XIV, sayı: 1, ss. 84-101, s. 96. Konya.
Kara, M., 2015. “Türkiye’de Kur’an ve Tefsir Araştırmaları (1960-1971)”, Marmara Üniversitesi Temel İslâm Bilimleri Anabilim Dalı Tefsir Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Kara, Ö., 2010. “Türkiye’de Tefsir Akademyasının Gelişim Süreci, Tarihsel Dönemler Akademik “Konu” Kategorilerinin Analizi ve Problemlerimiz”, Editörler: Bilal Gökkır ve diğ.; Tarihten Günümüze Kur’an’a Yaklaşımlar, ss. 607-636, İlim Yayma Vakfı, İstanbul.
Koçyiğit, H., 2017. “1980-2017 Arası Telif ve Tercüme Matbu Türkçe Tefsirler Bibliyografyası”, Karadeniz Teknik Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt: IV, sayı: 2, ss. 9-52, Trabzon.
Koçyiğit, H, 2017. “Günümüz Türkçe Kur’an Meâlleri Üzerine Bir Tasnif Denemesi”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 37, ss. 79‐ 121, (Aralık) İstanbul.
Mertoğlu, M, S., 2011. “Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi Kur’an ve Tefsir Literatürüne Toplu Bir Bakış -Birincil Eserler ve Onlara Dair İncelemeler-”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, cilt: IX,sayı: 18, ss. 9-66, İstanbul.
Özel, M., 1999. “Elmalılı ile Mevdudi’nin Tefsirlerine Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Temel İslâm Bilimleri Anabilim Dalı Tefsir Bilim Dalı, İzmir.
Özel, M, 2001. “Hak Dini Kur’ân Dili Üzerine Yapılan Akademik Çalışmalar”, İslâmî Araştırmalar Dergisi, cilt: XIV, sayı: 1, ss. 145-149, Ankara.
Özgel, İ., 2012. “Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır’ın Tefsiri ve Hakkında Yapılmış Çalışmalar Bibliyografyası”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, cilt: X, sayı: 19-20, ss. 327-362,İstanbul.
Öztürk, M., 2011. “II. Meşrutiyet’ten Günümüze Kur’an Meâlleri”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, cilt: IX, sayı: 18, ss. 139-189, İstanbul.
Sarıtaş, K., 2016. “Muhammed Hamdi Yazır’ın Ruh Anlayışı”, Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, sayı/volume: 11 Issue 12, ss. 181-204, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8020, Ankara-Turkey.
Tekiner, S., 2006. “Elmalılı Tefsirindeki Hadislerin Tahrîci (IV, V, VI. Ciltler)” Selçuk Üniversitesi Temel İslâm Bilimleri Anabilim Dalı Hadis Bilim Dalı, Konya.
Tuncer, F., 2012. “Tefsir Üzerine Yapılan Çalışmalar Üzerine Bir Değerlendirme”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 26, ss. 149-177, s. 162, Sakarya.
Yavuz, Y, Ş., 1995. “Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır”, DİA, TDV Yay., c. XI, ss. 57-62, İstanbul.
İnternet Kaynakları
http://ktp.isam.org.tr/ (erişim: 29 Ekim 2018).
http://ktp.isam.org.tr/?url=tezilh/findrecords.php (erişim: 29 Ekim 2018).
http://ktp.isam.org.tr/?url=makaleilh/findrecords.php (erişim: 29 Ekim 2018).
https://kasif.mkutup.gov.tr/ (erişim: 14 Kasım 2018).
http://kutuphane.ankara.edu.tr/?page_id=93 (erişim: 29 Ekim 2018).
http://katalog.marmara.edu.tr/yordambt/yordam.php (erişim: 14 Kasım 2018).
http://www.toplukatalog.gov.tr/index.php?cwid=2 (erişim: 29 Ekim 2018).
https://hollis.harvard.edu/primo-explore/search?vid=HVD2&sortby=rank&lang=en_US (erişim: 29 Ekim 2018).
https://en.pisai.it/library/library-assets/catalogue/ (erişim: 27 Ekim 2018).
http://www.soas.ac.uk/library/ (erişim: 29 Ekim 2018).
http://staatsbibliothek-berlin.de/ (erişim: 29 Ekim 2018).
http://www.oxlit.co.uk/ (erişim: 29 Ekim 2018).
http://www.jstor.org/ (erişim: 29 Ekim 2018).
http://www.mku.edu.tr/departments.aspx?birim=83 (erişim: 29 Ekim 2018).
http://katalog.ankara.edu.tr/uhtbin/cgisirsi/?ps=VSenB9Hwkw/MAIN/45890107/123 (erişim: 29 Ekim 2018).
http://platform.almanhal.com/ (erişim: 29 Ekim 2018). https://docplayer.biz.tr (Erişim 30 Mart 2019).

Turkish Studies- Comparative Religious Studies-Cover

ISSN: 2667-5544
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ