Serkan NAKTİYOK, Erman KAYGIN, Ethem TOPÇUOĞLU

Aşçıların Tükenmişlik Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Kars İlinde Bir Araştırma

Aşçılık mesleği, aynı tadın sağlanması ve işletmenin devamlılığı açısından önemli bir sanat dalıdır. Tükenmişlik kavramı aşçıların performansını düşüren onların yapacakları işlerden uzaklaşmasına neden olan ve verimliliği azaltan bir kavramdır. Yapılan çalışmada yoğun ve ağır şartlar altında çalışan aşçıların tükenmişlik düzeylerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Öncelikle literatür taraması yapılarak aşçılar üzerine böyle bir çalışmanın daha önce yapılmadığı tespit edilerek literatüre katkı sağlamak maksadıyla bu çalışma gerçekleştirilmiştir. Kars ilinde bulunan 127 aşçıya uygulanan Maslach Tükenmişlik Anketi sonucunda elde edilen veriler ışığında aşçıların tükenmişlik düzeylerinin tespiti sağlanmıştır. Yapılan analiz sonucunda aşçılar arasında tükenmişlik alt boyutlarında cinsiyete, medeni hal, eğitim durumuna göre herhangi bir anlamlı farklılığın olmadığı belirlenmiş, deneyime, gelir durumuna ve yaşa göre ise tükenmişlik düzeylerinde kısmen anlamlı farklılıkların olduğu tespit edilmiştir. Araştırmaya katılan aşçıların duygusal tükenme alt boyutunda ortalamasının (x̄: 1.54), duyarsızlaşma alt boyutunda ortalamasının (x̄:1,59) ve kişisel başarı alt boyutunda ortalamasının (x̄:2,04) olduğu belirlenmiştir. Bunların bir sonucu olarak aşçıların düşük düzeyde tükenmişlik yaşadığı belirlenmiştir.

A Research on Determination of Burnout Levels of Cookery in Kars Province

The cookery profession is an important branch of art in terms of providing the same taste and continuity of the business. The concept of burnout is a concept that reduces the performance of the cooks, causes them to move away from their work and reduces the productivity. In this study, it was aimed to determine the burnout levels of cooks working under heavy and heavy conditions. Firstly, the literature review was conducted and it was determined that such a study on cooks had not been done before and this study was carried out in order to contribute to the literature. In the light of the data obtained from Maslach Burnout Inventory applied to 127 cooks in Kars province, burnout levels of cookery were determined. As a result of the analysis, it was found that there was no significant difference between the chefs in terms of burnout subdimensions according to gender, marital status, education level and partially significant differences in burnout levels according to experience, income and age. It was found that the average of the cookery participating in the study was in the emotional exhaustion sub-dimension (x̄: 1.54), the average in the depersonalization sub-dimension (x̄: 1.59) and the average in the personal achievement sub-dimension (x̄: 2.04). As a result, it was determined that the cookery experienced low levels of burnout.

PDF

___

Aknar, A., Çiçek, B. ve Karakaş, Y. (2018). Çalışanların Demografik Özellikleri Açısından Tükenmişlik Algıları: Belek’teki 5 Yıldızlı Oteller Üzerine Bir Araştırma, International Journal of Management and Administration, 2 (3): 1-16. DOI: http://dx.doi.org/10.29064/ijma.351897
Alpar, R. (2013). Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Yöntemle. (4.Basım), Ankara: Detay Yayıncılık.
Ardınç, K. ve Polatcı, S. (2008). Tükenmişlik Sendromu Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama (GOÜ örneği), Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2): 69-96.
Aslan, Z. ve Etyemez, S. (2015). İşgörenlerin Tükenmişlik Düzeylerinin İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisi: Hatay’daki Otel İşletmelerinde Bir Araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(3): 482-507.
Avşaroğlu, S., Deniz, M.E. ve Kahraman, A. (2005). Teknik Öğretmenlerde Yasam Doyumu İş Doyumu ve Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14:115-129.
Budak, G. ve Sürgevil, O. (2005). Tükenmişlik ve Tükenmişliği Etkileyen Örgütsel Faktörlerin Analizine İlişkin Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama, D.E.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, 20(2): 95-108.
Carson, K.D., Carson, P.P., Roe, C.W., Birkenmeir, B.J. and Phillips, J.S. (1999). Four Commitment Profiles and Their Relationships to Empowerment, Service Recovery, and Work Attitudes, Public Personnel Management, 28(1): 1-13.
Cemaloğlu, N. ve Erdemoğlu Şahin, D. (2007). Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 15: 465-484.
Cherniss, C. (1980). Staff Burnout, Job Stress in the Human Service. California: Sage Publications.
Cordes, C.L. and Dougherty, T.W. (1993). A Review and An Integration of Research on Job Burnout, Academy of Management Review, 18 (4): 621-656.
Çetin, İ. (2017). Otel Çalışanlarında Tükenmişlik ve Tükenmişliğe Etki Eden Faktörler, Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2): 83-95.
Denis, D.J. (2019). SPSS Data Analysis for Univariate, Bivariate, and Multivariate Statistics. New Jersey: John Wiley & Sons, Inc.
Doğan, M. ve Akandere, M. (2019). Taekwondo Antrenörlerinin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi, SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17 (2): 154-162.
Edelwich, J. and Brodsky, A. (1980). Burn-Out -Stages of Disillusionment in the Helping Professions. New York: Human Sciences Press
Ergin, C. (1992). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, 22-25 Eylül 1992, Ankara.
Freudenberger, H.J. (1974). Staff Burnout, Journal of Social Issue, 30: 159-165. Gastronomi Turizmi Derneği, (2018). http://www.gastronomiturizmidernegi.com.tr/ [Erişim Tarihi: 02.08.2019].
Golembiewski, R.T., Munzenrider, R.F. and Carter, D. (1983). Phases of Progressive Burnout and Their Worksite Covariants, Journal of Applied Behavioral Science, 19: 461-481.
Gündüz, Y., Erkan, Y. ve Gökçakan, Y. (2007). Polislerde Tükenmişlik ve Görülen Psikolojik Belirtiler, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16 (2): 283-298.
Güllüce, A.Ç. ve İşçan, F.Ö. (2010). Mesleki Tükenmişlik ve Duygusal Zekâ Arasındaki İlişki, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(2): 7-30.
Güven, Ö.Z. ve Sezici, E. (2016). Otel İşletmelerinde İşgörenlerin Tükenmişlik Düzeylerinin Maslach Tükenmişlik Modeline Göre İncelenmesi, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. 14(2): 111-132. DOI: http://dx.doi.org/10.11611/JMER825
Hackman, J.R. and Oldham, G.R. (1975). Development of the Job Diagnostic Survey, Journal of Applied Psychology, 60 (2): 159-170.
Hair, J., Anderson, E.R., Tahtam, L.R. and Black, C.W. (2014). Multivariate Data Analysis. (7. Basım), Essex: Pearson Education Limited.
Harbalıoğlu, M. ve Ünal, İ. (2014). Aşçılık Programı Öğrencilerinin Mesleki Tutumlarının Belirlenmesi: Ön Lisans Düzeyinde Bir Uygulama, Turizm Akademik Dergisi, 1 (1): 55-65.
Horng, J.S. and Hu, M.L. (2008). The Mystery in the Kitchen: Culinary Creativity. Creativity Research Journal, 20(2): 221-230.
Hughes, M. H. (2003). Culinary Professional Training: Measurement of Nutrition Knowledge Among Culinary Students Enrolled in a Southeastern Culinary Arts Institute, Unpublished Doctoral Dissertation, Alabama University, Alabama.
Kaplan, M. ve Ulutaş, Ö. (2016). Duygusal Emeğin Tükenmişlik Üzerindeki Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35: 165-174.
Kayan Fadlelmula, F. (2015). Akademisyenlerin Tükenmişlik Düzeyleri, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33 (2): 424-438.
Kemer, E. (2019). Otel İşletmeleri İşgörenlerinin Mutluluk Algıları Üzerine Nitel Bir Çalışma, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(3): 283-293. DOI: http://dx.doi.org/10.26677/TR1010.2019.161
Kurnaz, A. (2019). Üniversite Seçimini Etkileyen Faktörler: Aşçılık ve Gastronomi Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma, MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (1): 612-627. DOI: http://dx.doi.org/10.33206/mjss.479737
Kurnaz, A., Kurnaz, H.A. ve Kılıç, B. (2014). Önlisans Düzeyinde Eğitim Alan Aşçılık Programı Öğrencilerinin Mesleki Tutumlarının Belirlenmesi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32: 41-61.
Maslach, C., Schaufeli, W.B. and Leiter, M.P. (2001). Job Burnout, Annual Review Psychology, 52: 397–422.
Maslach C. and Jacskon S.E. (1981). The Measurement of Experienced Burnout, Journal of Occupational Behaviour, 2: 99-113.
Meier, S.T. (1983). Toward A Theory of Burnout, Human Relations, 36(10): 899-910.
Metin, Ö. ve Gök Özer, F. (2010). Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyinin Belirlenmesi, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 10 (1): 58-66.
Na, E., Kim, H. and Yung, H. (2009). The Relationship Analysis between Job Stress and Turnover Intention of School Foodservice Employees, Korean J. Food Cookery SCI., 25(5): 575-585.
Özgül, F. ve Atan, T. (2016). Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi, Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (2): 1002-1016. DOI: http://dx.doi.org/10.17556/jef.16981
Pala T. ve Tepeci M. (2009). Turizm İşletmelerinde Çalışanların Duygusal Emek Düzeyi ve Duygusal Emeğin Çalışanların Tutumlarına Etkileri, 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 21 - 23 Mayıs 2009, Eskişehir.
Pearlman, B. and Hartman E.A. (1982). Burnout: Summary and Future Research, Human Relations, 35: 283-305.
Pelit, E. ve Türkmen, F. (2008). Otel İşletmeleri İşgörenlerinin Tükenmişlik Düzeyleri: Yerli ve Yabancı Zincir Otel İşletmeleri İşgörenleri Üzerinde Bir Araştırma, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10 (1): 117-139.
Serin Karacaer, S. ve Öztürk, Y. (2019). Turizm Değer Zinciri Analizi Üzerine Kavramsal Bir Çerçeve, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(3): 245-260. DOI: http://dx.doi.org/10.26677/TR1010.2019.158
Sinat, O. ve Kutlu, O. (2014). Psikiyatri Kliniklerinde Çalışan Hemşirelerde Tükenmişlik, Florence Nightingale Journal of Nursing, 17 (3): 174-183.
Spain, V.K. (2000). Staff Training Can Add Flavor to Your Menu: Designing an in-House Training Program for Your Kitchen Staff, Camping Magazine, January/February 2000
Survey System (2019). https://www.surveysystem.com/sscalc.htm [Erişim Tarihi: 02.08.2019].
Şad, B. ve Şahin, S. (2018). Otel Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeyinin Yaşam Doyumuna Etkisi, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 15 (2): 461-480.
Uğuz Çelik, S. (2013). Sürdürülebilir Turizm Kapsamında Burhaniye’nin Alternatif Turizm Potansiyeli, Marmara Coğrafya Dergisi, 24: 332-353.
Ulusoy, H., Biçer, E.B. ve Karabulut, N. (2012). Hastane Yöneticilerinde Tükenmişlik Düzeyi, Cumhuriyet Tıp Dergisi, 34: 252-259.
Üngüren, E., Doğan, H., Özmen, M. ve Tekin, Ö.A. (2010). Otel Çalışanlarının Tükenmişlik ve İş Tatmin Düzeyleri İlişkisi, Journal of Yasar University, 17(5): 2922-2937. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2019). http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist[Erişim Tarihi: 02.08.2019].
Yenihan, B., Çakır, N.N. ve Alabaşoğlu, B. (2018). Cinsiyet Farklılığın Tükenmişlik ve Yaşam Doyumuna Etkisi: Kırklareli Üniversitesinde Görev Yapan Araştırma Görevlileri Üzerine Bir Araştırma, Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimleri Fakültesi Dergisi, 7(1): 47-56.
Yıldırım, F. (2018). Tükenmişlik Düzeyinin Sanal Kaytarma Davranışına Etkisinde İş Doyumunun Aracılık Rolü, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (13): 302-313. Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) Atlas (2018a). https://yokatlas.yok.gov.tr/mesleklisans.php?b=19024[Erişim Tarihi: 02.08.2019].
Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) Atlas (2018b). https://yokatlas.yok.gov.tr/meslekonlisans.php?b=30002#cmeslek_10_onlisans[Erişim Tarihi: 02.08.2019]