Türkiye’de Sosyolojik Yaklaşımlar ve Din Sosyolojisi: Ziya Gökalp ve Niyazi Berkes Örneği

İnsanın toplumsal yaşamının bilimsel incelemesi olarak tanımlanan sosyoloji, toplumsal yapıyı, insan ve onun inşa ettiği sosyal yapıları, toplumsal bağları ve bu bağların meydana getirdiği anekdotları, kendisine has araştırma yöntemlerle ortaya koyabilmektedir. Sosyoloji, insanın toplumsal davranışlarının her alanıyla ilgilenirken aynı zamanda hangi tür davranışların dinsel olarak nitelenebileceği de tartışma konusu ederek din sosyolojisinin ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Dinin toplumda ne tür işlevi olduğu, aile, ekonomi, siyaset, eğitim gibi toplumsal olayları ve toplumsal işlevinin ne olduğu üzerine birçok sosyoloğun görüşüi bulunmaktadır. Örneğin Comte, dinin bir hurafe ve uydurma olduğunu düşünse de aynı zamanda dinin işlevsel anlamda toplum için bir gereklilik olduğunu kabul etmiştir. Weber ise dini, anlamlı sosyal eylem ve toplumsal motivasyon olarak ele almıştır. Bu bağlamda Türk sosyologların sosyolojik yaklaşımı ışığında din sosyolojisinin nasıl geliştiği araştırılacaktır. Bu çalışmadaki amacımız Türkiye’deki sosyolojik yaklaşımları ve din sosyolojisi anlayışlarını Ziya Gökalp ve Niyazi Berkes örneği ile ortaya koymaktır. Bu çalışma teorik bir çalışma özeliği taşısa da böylesine ampirik bir konuyu anlamak, incelemek, farklı boyutlarda değerlendirmek adına nitel araştırma yönteminden de yararlanılmıştır. Ayrıca bu konu ile ilgili bilgilere, bilimsel kaynaklardan, uzmanlarla yapılan sosyolojik söyleşilerden, dolaylı gözlemlerden ulaşılmıştır. Bu yöntemlerle elde edilen bilgilerden yola çıkarak eleştirme, karşılaştırma, bilimsel ve objektif yorumlamalara gidilmiştir.

___

  • Atasoy, F., (2017), Türk Sosyologları, Hilmi Ziya Ülken ve Niyazi Berkes, Anadolu Üniversitesi Yay. s.76, 78, 79
  • Akyüz, N., (2012), Türkiye’de Din Sosyolojisi, Din Sosyolojisinin Doğuşu ve Gelişimi, Grafik Yay. s.104
  • Berkes, N., (2019), Türkiye'de Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Yay. s. 22-25
  • Çelebi, N., (2015), Türkiye’de Sosyoloji, Türkiye’de Sosyolojinin Kurumsallaşması, Anadolu Üniversitesi Yay. s.66
  • Gökalp, Z., (2012), Türkçülüğün Esasları, Gençlik Kitapevi Yay. s.32
  • http://www.felsefe.gen.tr/turk_sosyolojisi_nedir_ne_demektir.asp Erişim Tarihi 30.09.2019
  • Kaçmazoğlu, H.B., (2017), Türk Sosyologları, Ziya Gökalp ve Prens Sabahattin, Anadolu Üniversitesi Yay., s.5