ENDERUN MEKTEBİ ÖRNEĞİ ÜZERİNDEN ÜST DÜZEY YÖNETİCİ EĞİTİMİ MODELLEMESİ

Dünya tarihinde her alanda iz bırakmış olan Türkler, dünya siyaseti üzerinde de kurmuş oldukları devletler sayesinde etkin olarak rol oynamışlardır. Tüm bu tarihsel süreç boyunca gelişim, değişim ve dönüşüm ile Türklerin pek çok alandaki temel dinamikleri şekillenmiştir. Gulam, Medrese ve Enderun gibi bir amacı da yönetici yetiştirmek olan askeri ve eğitsel kurumlar, bu temel dinamiklerin eğitim alanındaki yansımaları arasındadır. Osmanlı Devleti’nde üstün yeteneklilerin belirlenip yöneticilerin yetiştirildiği Enderun Mektebi’ndeki eğitimin benzerini günümüzde uygulayan birçok devlet bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı Enderun Okulunu tüm yönleriyle değerlendirmektir. Araştırmada tarihsel yöntem kullanılmıştır. Veriler doküman incelemesi yoluyla elde edilmiştir. Bu çalışmada, altı asırdan fazla ayakta kalan Osmanlı Devleti’nin asker, bürokrat, mülkiye, bilim ve sanat kadrolarının başta mesleki olmak üzere tüm yönleriyle yetiştirilmesinde üstün yetenekli bireylerin seçilmesi ve eğitilmesinin tarihteki en başarılı örneklerinden Enderun Mektebi ile benzeri amaçlarla kurulan Cumhuriyet Dönemi eğitim kurumları hakkında ana hatlarıyla bilgilendirme yapılmış, oluşturulan modele ilişkin önerilere değinilmiştir.

PDF

___

Akçakaya, M. (2018). Türk-İslam Tarihinde Yönetim Uygulamaları. Ankara: Gazi Kitabevi.
Akkutay, Ü. (1984). Enderun Mektebi. Ankara: Gazi Üniversitesi Yayın No:38.
Akyüz, Y. (1982). Türk Eğitim Tarihi. Ankara: A.Ü.S.B.F. Basın ve Yayın Yüksekokulu Basımevi.
Baykal, İ. H. (1953). Enderun Mektebi Tarihi. İstanbul: Halk Basımevi.
Ecole Nationale d’Administration (ENA, 2020). https://www.ena.fr/eng/ConcoursPrepas-Concours/Competitive-entrance-examinations (Erişim tarihi: 12.05.2020).
Ecole Nationale d’Administration (ENA, 2020a). https://www.ena.fr/eng/ Concours-Prepas-Concours/Competitive-entrance-examinations/The-studentsexamination (Erişim tarihi: 12.05.2020).
Ecole Nationale d’Administration (ENA, 2020b). https://www.ena.fr/eng/ Concours-Prepas-Concours/Competitive-entrance-examinations/Career-civilservants-examination (Erişim tarihi: 12.05.2020).
Ecole Nationale d’Administration (ENA, 2020c). https://www.ena.fr/eng/ Concours-Prepas-Concours/Competitive-entrance-examinations/The-troisiemeconcours (Erişim tarihi: 12.05.2020).
Ecole Nationale d’Administration (ENA, 2020d). https://www.ena.fr/eng/ Formation-initiale/Professions-and-careers (Erişim tarihi: 12.05.2020).
Ekiz, D. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
Eton College (Eton, 2020). https://www.britannica.com/topic/Eton-College (Erişim tarihi: 15.06.2020).
Eton College (Eton, 2020a). https://www.etoncollege.com/EtonsAims. aspx?nid=7228fed0-c26f-4dd6-ae1d-db79bdcac748 (Erişim tarihi: 15.06.2020).
Günay, Ö. F. (2004). Üst Düzey Kamu Yöneticilerinin Yetiştirilmesi. (Doktora Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Güngör, T. (2007). Enderun Saray Mektebinde Has Oda Teşkilatı. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Işık, A. ve Güneş, E. (2017). “Türk Tarihinde Özel Yeteneklilerin Eğitimi: Osmanlı Enderun Mektebi”. Üstün Zekâlılar Eğitimi ve Yaratıcılık Dergisi, (Aralık, 4/3), 1-13.
İnalcık, H. (2016). Osmanlı Tarihinde İslâmiyet ve Devlet. İstanbul: Türkiye İş Bankası, Kültür Yayınları.
İpşirli, M. (1995). “Enderun”. TDV İslam Ansiklopedisi (11.Cilt), 185-187. https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/dosya/11/C11004135.pdf (Erişim tarihi: 02.12.2021).
Jarvis, P. (2005). International Dictionary of Adult and Continuing Education. Taylor&Francis.
Karasar, N. (1991). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara.
Kılıç, C. (2010). Enderun Mektebi Örnekleminde Günümüz Üstün Yetenekli Çocukların Eğitiminin Değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü.
Knowles, M. S. (1973). The Adult Learner: A Neglected Species. https://files.eric. ed.gov/fulltext/ED084368.pdf. (Erişim tarihi: 02.10.2019).
Knowles, M. S., Holton, E. F. ve Swanson, III R. A. (2005). The Adult Learner. Sixth Edition. Elsevier.
Köç, A. (2013). Ayine-i Derun. İstanbul: Çamlıca Basım Yayın/137.
Kurban, S. (2016). “Tanzimat Sonrası Dönemden Günümüze Üst Düzey Yönetici Eğitimi”. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 1, 71-81.
Miser, R. (1999). Halk Eğitimi ve Toplum Kalkınması. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Office of Personnel Management (OPM 2020). https://www.opm.gov/servicesfor-agencies/center-for-leadership-development/federal-executive-institute/ (Erişim tarihi: 15.05.2020).
Office of Personnel Management (OPM 2020a). https://lab.opm.gov/ourservices/ (Erişim tarihi: 15.05.2020).
Oğuz, M. (2008). Osmanlı Devletinin Yükselme Döneminde Enderun Saray Okulunun Yeri ve Önemi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Okçabol, R. (1994). Halk Eğitimi (Yetişkin Eğitimi). İstanbul: Der Yayınları.
Ödemiş, İ. (2014). “Enderun Mektebi ve Demokratik Eğitim Modeli Perspektifinden Mesleki Eğitim: Teorik Bir Çözümleme”. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, (Cilt 3, Sayı 3), Makale No 6, 65-75.
Sayıştay Başkanlığı (2013). Türkiye ve Orta-Doğu Amme İdaresi Enstitüsü 2012 Yılı Denetim Raporu. https://www.sayistay.gov.tr/tr/Upload/62643830/files/ raporlar/kid/2012/%C3%96zel_B%C3%BCt%C3%A7eli_%C4%B0dareler-B/ TODAIE.pdf (Erişim tarihi: 12.02.2020).
T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesi. https://orgm. meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/07031350_bilsem_yonergesi.pdf (Erişim tarihi: 10.09.2019).
Tekeli, İ. ve İlkin, S. (1999). Osmanlı İmparatorluğu’nda Eğitim ve Bilgi Üretim Sisteminin Oluşum ve Dönüşümü. 2. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Timur, T. (1994). Osmanlı Toplumsal Düzeni. 3. Baskı, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları: 99.
Toynbee, A. J. (1999). Türkiye, Bir Devletin Yeniden Doğuşu. (Çeviren: Kasım Yargıcı) İstanbul: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. Baskı: Çağdaş Matbaacılık ve Yayıncılık Ltd. Şti.
Tuncay, A. (2015). Enderun Mektebi İle Bilim ve Sanat Merkezlerindeki Üstün Yetenekli Öğrencilere Verilen Fen Bilimleri Eğitiminin Karşılaştırılması. (Yüksek Lisans Tezi). Hatay: Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Turan, Ş. (2018). Enderun Eğitim Sisteminin Türk Eğitim Sisteminde Uygulanabilirliği Üzerine Bir Araştırma. (Yüksek Lisans Tezi ). İstanbul: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Türkiye Adalet Akademisi Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi. http://www. resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/05/20190502-1.pdf (Erişim tarihi: 22.09.2019).
Türkiye Maarif Vakfı Kanunu, Kanun Numarası: 6721. https://turkiyemaarif.org/ page/51-tmv-kanunu-11 (Erişim tarihi: 10.08.2019).
Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Osmanlı Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Üst Kademe Kamu Yöneticileri ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Atama Usûllerine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi. http://mevzuat.gov.tr/ MevzuatMetin/19.5.3.pdf (Erişim tarihi: 27.09.2019).
Willis, P., Harris, R. ve McKenzie, S. (2009). Rethinking Work and Learning. Adult and Vocational Education, Springer.