DOKTRİN VE TAHKİM KARARLARI BAĞLAMINDA YABANCI YATIRIMLARIN KAMULAŞTIRILMASI HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME

mülkiyete kamu gücü kullanılmak ve karşılığı ödenmek suretiyle yapılan bir müdahaledir. Mülkiyet hakkının bireyin temel hak ve özgürlüklerinden biri olmasının yanı sıra özellikle uluslararası yatırım uyuşmazlıkları bağlamında da kamulaştırma uygulamalarının önemli bir yer tuttuğu gözlemlenebilmektedir. Özellikle yabancı yatırımların yatırımcının tabi olduğu devletin ulusal ekonomisine yaptığı katkı dikkate alındığında, devletlerin diğer ülkelerde yatırım yapan yatırımcılarını koruma güdüsü içerisine girmesi doğaldır. Bu kapsamda devletler arasında pek çok ikili ve çok taraflı yatırım anlaşmaları akdedilmiş ve bu anlaşmalarda yatırımcının yatırımlarına hangi durumlarda el atılabileceğine dair genel düzenlemelere yer verilmiştir. Kamulaştırma işleminin hukuka uygunluğu, ülkeler arasındaki çift taraflı veya çok taraflı anlaşmalar, hukukun genel ilkeleri ve kamulaştırmayı gerçekleştiren devletin iç hukukuna göre belirlenmektedir. Öte yandan günümüzde, doğrudan doğruya kamulaştırma usulüne dayanılarak yapılan kamulaştırma işlemlerinin yerini büyük ölçüde dolaylı kamulaştırma olarak adlandırılan işlemler almıştır. Dolaylı kamulaştırma kavramı, devletlerin iç kanunlarına uygun bir kamulaştırma usulünün yürütülmemesinin veya doğrudan doğruya bir el atmanın söz konusu olmamasına karşın yabancı yatırımcının yatırımları üzerinde kamulaştırmaya benzer sonuçlar doğuran işlemleri veya düzenlemeleri ifade etmek için kullanılmaktadır. Uluslararası mahkeme kararları incelendiğinde, söz konusu uygulamaların da kamulaştırma olarak değerlendirildiği ve bu husus dikkate alınarak karar verildiği anlaşılmaktadır. Öte yandan, devletlerin kendi ülkesi içerisinde egemenlik haklarından kaynaklanan düzenleme yetkileri olduğunu inkar etmek mümkün değildir. Bu sebeple, ev sahibi devlet tarafından yapılan düzenlemenin hangi durumlarda düzenleme işlemi ve hangi durumlarda ise dolaylı kamulaştırma teşkil ettiğinin tespiti büyük önem arz etmektedir. İşbu çalışmada kamulaştırma kavramı Türk hukuku ve uluslararası yatırım hukuku kapsamında ele alınmış, hakem kararları ile doktrinde yer alan görüşler doğrultusunda devlet tasarruflarının hangi şartlarda kamulaştırma olarak değerlendirildiği ve söz konusu tasarrufların hukuka uygunluğu için aranan şartlar incelenmiştir.

EXPROPRIATION AND ITS COMPLIANCE TO LAW IN THE FOREIGN INVESTMENT CONTEXT

Expropriation is an intervention toone of the most fundamental elements of market economies, private property, by using public forcein return of the true value of the property. . Aside fromproperty being a fundamental right of an individual, expropriation practices have an important place especially in the context of international investment disputes. Considering the contribution of foreign investments to the national economy of the state which the investor is subject to, it is natural for states to have an incentive to protect their investors who invest in other countries. For the sake of protection of foreign investment, many bilateral or multilateral investment agreements have been signed between states and these agreements contain general regulations on the conditions for the complianceof expropriation to law. The legality of the expropriation depends on the bilateral or multilateral agreements between countries, the general principles of law and the domestic law of the host state. On the other hand, today, direct expropriation has largely been replaced by transactionsso-called indirect expropriation. With indirect expropriation, although no expropriation proceedings havebeen carried out pursuant to the local law and the assets are seized by the government directly, certainarrangements and transaction are conducted resulting in similar consequences. In the international court and tribunal decision, it can be seen that the aforementioned practices are also considered as expropriation. On the other hand, it is not possible to deny that states have regulatory powers arising from their sovereign rights within their own country. For this reason, it is of great importance to determine in which cases the transactionsmade by the host state constitute a regulation and in which cases they constitute indirect expropriation. In this study, the concept of expropriation is discussed in terms of Turkish and international investment law. An evaluation is made regarding on what conditions a state proceeding can be considered as expropriation and the conditions of le

PDF

___

Akıncı, m. (2019) “Kamulaştırma-Kamulaştırmasız El Atma” Gayrimenkul Davaları, (Ed.Havutçu-Akıncı-Dinç), Cilt:II, Ankara: Seçkin Yayınevi
Akyılmaz, B., Sezginer, M. ve Kaya, C. (2019). Türk İdare Hukuku (11.Baskı). Ankara: Savaş Yayınevi.
Albayrak, G. (2018). Uluslararası Yatırı m Hukukuna Küresel Anayasacılık Yaklaşımı. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
Ataman Figanmeşe, İ. (2012). Milletlerarası Ticari Tahkim ile Yatırım Tahkimi Arasındaki Farklar. Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 31(1), ss. 91-152.
Avşar, M. ICSID Konvansiyonu’na Göre Yatırım Kavramı, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 37(2), ss. 95-140.
Azrak, Ü. (2011). Devletleştirme, Anayasa ve 3082 Sayılı Kanun. İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, 4(1-3), ss. 11-19.
Baklacı, P. (2008). Uluslararası Yatırımlarda “Dolaylı Kamulaştırma” Ve Düzenleyici Yetkiler, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, cilt 28(1-2), ss. 1-26.
Bozkurt, E. ve Dost, S. (2005). Devletlerin Yabancı Yatırımcıların Mülkiyet Hakkına Müdahalesine İlişkin Olarak ICSID Tahkim Uygulamasında Ortaya Çıkan Genel Prensipler ve Sonuçları. Review of International LawandPolitics, 1(1-2), ss. 1-18.
Çal, S. (2008). Uluslararası Yatırım Tahkimine Yönelik Kimi Eleştirilerin Değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 57(4), ss. 135-190.
Çalışkan, Z. (2010). Türkiye’nin Taraf Olduğu İkili ve Çok Taraflı Anlaşmalarda Yatırım Kavramı. Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 29(0), ss. 85-118.
Dawson, F. G. ve Weston, B. H. (1961). Prompt, adequateandeffective: universalstandard of compensation. FordhamLawReview, 30(4),ss. 727-758. Demirkol, B.(2015). The Notion of ‘Investment’ in International Investment Law. Turkish Commercial LawReview 41, ss.41-50.
Dost, S. Adil ve Hakkaniyetli Davranış Yükümlülüğü Bağlamında PSEG/Konya Ilgın Elektrik-Türkiye Tahkim Kararı (ICSID). İstanbul Barosu Dergisi, 81(3), ss.1071- 1088.
Fortier, L.Y. ve Drymer, S.L. IndirectExpropriation in theLaw of International Investment: I KnowItWhen I SeeIt, orCaveat Investor. ICSID Review, ForeignInvestmentLawJournal, 19, ss. 293, 325.
Francioni, F. (1975). CompensationForNationalisation Of ForeignProperty: TheBorderlandBetweenLawAndEquity, The International and Comparative Law Quarterly, 24(2), ss. 255-283.
Giray, F.K. (2013). Milletlerarası Yatırım Tahkiminde Kamulaştırmadan Doğan Tazminat ve Tazminatın Hesaplanmasında Kullanılan Yöntemler. İstanbul: Beta Kitabevi.
Göğer, E. (1969). Kamulaştırma ve Millileştirmenin Devletler Hususî Hukukuna Getirdikleri Sorunlar. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 26 (1), ss. 165- 192.
Gözübüyük, Ş.ve Tan, T. (2019). İdare Hukuku (Cilt 1, 13. Bası). Ankara: Turhan Kitabevi.
Grabowski, A. (2014). The Definition of Investmentunderthe ICSID Convention: A Defense of Salini. Chicago Journal of International Law, 15(1), ss.287-309.
Isakoff, P. (2013). DefiningTheScope Of IndirectExpropriationFor International Investments. Global Business LawReview, cilt 3(2), ss. 189-210.
İste, C. (2013). ICSID Tahkiminde Ev Sahibi Ülkenin Mevzuat Değişikliğinden Kaynaklanan Yatırım Uyuşmazlıkları. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
İzmirli, L. (2018).Uluslararası Yatırım Hukukunda ‘Yatırım’ Kavramı, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2018(2,ss. 89-131.
Kayıhan, Ş. ve Kara, E. (2017). Uluslararası Yatırım Hukuku (Doğrudan Yatırımlar). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Marlles, J.R. (2007). PublicPurpose, PrivateLosses: Regulatory Expropriation and Environmental Regulation İn International InvestmentLaw. Journal Of Transnational Law & Policy, cilt 16(2), ss. 275-336.
Mostafa, B. (2008). The Sole EffectsDoctrine, Police Powers AndIndirect Expropriation Under International Law. Australian International LawJournal, cilt 15(1),ss. 267-296.
Nalçacıoğlu Erden, Z. (2015). Milletlerarası Yatırım Hukukunda Dolaylı Kamulaştırma. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
Newcombe, A. (2007). The Boundaries of Regulatory ExpropriationIn International Law. Transnational Dispute Management, 4(4) ss.1-50.
Norton, P. M. (1991). A Law of the Future or a Law of the Past-Modern Tribunals and The International Law Of Expropriation. American Journal Of International Law, cilt 85(3),ss. 474-505.
OECD. (2004). “Indirect Expropriation” AndThe “Right To Regulate” in International Investment Law, Paris: OECD Publishing. Partalcı, R. (2016). Yatırımların Karşılıklı Teşviki Ve Korunması Antlaşmalarında Düzenlenen “Adil Ve Eşit Davranma Yükümlülüğü”. Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 36 (2),ss. 131-162
Rafat, A. (1966). Applicability Of The Public-Purpose Principle To Cases Arising Under International Law From The Expropriation Of Alien Private Property. University Of Detroit LawJournal, 43(3), ss. 375-403.
Schreuer, C.H. (2005). TheConcept Of Expropriation Under The ETC And OtherInvestment Protection Treaties. Transnational Dispute Management, cilt 2(5), ss.2-39.
Şen, G. (2016). Yabancı Yatırımların Kamulaştırılmasından Doğan Tazminat Uyuşmazlıklarının ICSID Tahkimi Yoluyla Çözümü. Terazi Hukuk Dergisi, cilt 11(117), ss. 105-120.
Umozurike, U. (1970). Nationalization Of Foreign-Owned Property And Economic Self-Determination, East African Law Journal, cilt 6(2) ss. 79-99.
UNCTAD, (2012). Expropriation, UNCTAD Series On Issues in International Investment Agreements II. New York: United Nations Publications.