Türkiye için asgari gelir desteği programı önerisi ve yoksullukla mücadelede verimliliği

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de uygulanacak bir asgari gelir desteği programının Türkiye ekonomisine maliyetinin ve yoksullukla mücadelede verimliliğinin değerlendirilmesidir. Avrupa Birliği’ne üye ülkelerin asgari gelir desteği programlarının ortak özellikleri dikkate alınarak, mevzuat yapımıza uygun bir asgari gelir desteği programı tasarlanmıştır. Bu çerçevede, programın maliyeti ve yoksullukla mücadelede verimliliği, üç farklı temel yardım miktarına bağlı olarak hesaplanmıştır. Yapılan değerlendirmeler, Türkiye’de uygulanacak bir as- gari gelir desteği programı için temel yardım miktarı brüt asgari ücretin üçte biri olarak belir- lendiğinde; yardım miktarının %95’inin yoksulluk sınırı altındaki kişiler tarafından kullanılacağını ve programın yoksulluk açığının azaltılmasına %82 oranında katkı yapacağını göstermiştir. Daha sonra yardımlardan yararlanan hanehalkı sayıları ile programın istihdam piyasasına, yok- sulluk oranına ve taşma miktarına etkisi değerlendirilerek, Türkiye’de uygulanabilecek bir asgari gelir desteği programı için temel yardım miktarının brüt asgari ücretin beşte biri düzeyinde ol- masının uygun olabileceği hesaplanmıştır. Sonuç olarak; söz konusu düzeyde seçilecek temel yardım miktarının; yardımların gerçek ihtiyaç sahiplerine ulaşması, programın ekonomiye uygun- luğu ile yoksullukla mücadelede verimliliği bakımından önem arz ettiği değerlendirilmiştir.

Proposal of the guaranteed minimum ıncome program for turkey and the efficiency in struggling with poverty

This study aims to examine the economic cost of guaranteed minimum income program to be im- plemented in Turkey and the efficiency in struggling with poverty. A guaranteed minimum income program appropriate in the line with our legislation’s structure has been designed under the con- sideration of common features of guaranteed minimum income program applied by European Union member countries. In this context, economic costs of the program and its efficiency in struggling with poverty have been compared based on three different basic minimum income benefits. Evaluations made so far showed that; a guaranteed minimum income program to be applied in Turkey is an utmost impor- tant application for struggling poverty and social exclusion, the 95% of the amount of support is utilized by people under poverty line when basic support amount is determined to be one third of gross minimum wage, and the program contributes by 82% for reducing poverty gap. After that, by evaluating the number of households benefiting these allowances, the effect of pro- gram on labor market, poverty rate and spillover effect; it is calculated that the basic support amount for a guaranteed minimum income scheme that is applicable in Turkey could be at the level of one-fifth of minimum wages. In conclusion; basic support amount determined at the afore- mentioned level is considered to be significant in terms of transferring the aid to the people who really need it, program’s compliance with economy and efficiency on fighting against poverty.

PDF

___

Avrupa Komisyonu (2012). Türkiye 2012 Yılı İlerleme Raporu, 66. 28 Aralık 2012 tarihinde http://www.abgs. gov.tr/files/strateji/2012_ilerleme_raporu.pdf adresinden erişildi.
Beckerman, W. (1979). The Impact of Income Maintenance Programmes on Poverty in Four Developed Countries: Case Studies of Austra- lia, Belgium, Norway, and Great Britain. Ge- neva: International Labour Office Press.
Bildirici, Z. (2011). Avrupa Birliği'nde Yoksul- lukla Mücadele ve Türkiye'nin Uyum Sürecin- deki Yeni Uygulamalar. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Buğra, A. ve Keyder, Ç. (2003). Yeni Yoksul- luk ve Türkiye’nin Değişen Refah Rejimi (New Poverty and the Changing Welfare Re- gime of Turkey). ODTÜ Gelişme Dergisi. Sayı: 30. No: 1-2, 121-128
Çogurcu, C. (2012). Türkiye’de Sosyal Yar- dım Sistemi, Sosyal Yardımlar Genel Müdür- lüğü Kızılcahamam Eğitimi. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. 03 Temmuz 2013 tarihinde www.sosyalyar- dimlar.net/dokuman/turkiyede_sosyal_yar- dim_sistemi.pptx adresinden erişildi. Devlet Denetleme Kurulu (2009). Türkiye’de Sosyal Yardımlar ve Sosyal Hizmetler Alanın- daki Yasal ve Kurumsal Yapının İncelenmesi, Aile, Çocuk, Özürlü, Yaşlı ve Diğer Kişilere Götürülen Sosyal Hizmetlerin ve Sosyal Yardımların Genel Olarak Değerlendirilmesi, Bu Hizmetlerin Düzenli ve Verimli Şekilde Yürü- tülmesinin ve Geliştirilmesinin Sağlanması Hakkında Araştırma ve İnceleme Raporu. Sayı 4. Ankara. 03 Temmuz 2013 tarihinde http://www.tccb. gov.tr/ddk/ddk29.pdf adresinden erişildi. DPT (2007). Dokuzuncu Kalkınma Planı 2007- 2013: Gelir ve Yoksullukla Mücadele T.C Baş- bakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Ankara: DPT Yayını European Parliament (2010). Role of Mini- mum Income in Combating Poverty and Pro- moting an Inclusive Society in Europe, E/16 15 Eylül 2011 tarihinde http://eur- lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri= OJ:C:2012:070E:0008:0018:EN:PDF adresin- den erişildi. EUROSTAT (2010). Combating Poverty and Social Exclusion: A Statistical Portrait of The European Union 2010, 39 15 Eylül 2011 tarihinde http://epp.eurostat. ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-EP-09- 001/EN/KS-EP-09-001-EN.PDF adresinden erişildi. EUROSTAT (2011). Labour Market Statistics. 22 Kasım 2011 tarihinde http://epp.eurostat.ec. europa.eu/portal/page/portal/statistics/se- arch_database adresinden erişildi. Günder, Z. (2011). Asgari Gelir Desteği Prog- ramlarının Yoksullukla Mücadelede Etkinliği ve Verimliliği: Türkiye Örneği. Yayınlanma- mış Sosyal Güvenlik Uzmanlığı Tezi. Sosyal Güvenlik Kurumu. Kılıç R. (2012). Türkiye’de Yoksullukla Mü- cadelede Sosyal Yardım Stratejileri ve Bir Model Önerisi. Dumlupınar Üniversitesi Sos- yal Bilimler Dergisi. Sayı 34. Aralık 93-114 117 Leibfried, S. (2000). National Welfare States, European Integration and Globalization: A Perspective for the Next Century. Social Po- licy& Administration. Vol.: 34, No. 1, 44-63 Maliye Bakanlığı (2013). Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi (2000-2012). 07 Ocak 2013 tarihinde http://www.bumko. gov.tr/TR,164/merkezi-yonetim-butce-dengesi- donusum-tablosu--2000-201-.html adresinden erişildi. MISSOC (2011). Comparative Tables on So- cial Protection. 22 Kasım 2011 tarihinde http://ec.europa.eu/ employment_social/missoc/db/public/compa- reTables.do?lang=en adresinden erişildi. Rodrigues, F. (2001). Anti-Poverty Effective- ness and Efficiency of the Guaranteed Mini- mum Income Programme in Portugal, 18-20. 12 Ağustos 2011 tarihinde http://pascal.iseg. utl.pt/~depteco/wp/wp82001.pdf adresinden erişildi.
Tapşın, G. (2007). Gelir Dağılımında En Yok- sul %5’lik Dilim. Yüksek Lisans Tezi. İstan- bul Üniversitesi Şeker, S. D. (2008). Türkiye’de Sosyal Trans- ferlerin Yoksulluk Üzerindeki Etkileri. Ankara: DPT Yayını TÜİK (2011). Hanehalkı Bütçe Araştırması Tüketim Harcamaları 2009. Ankara: TÜİK: Yayını.
TÜİK (2012).Ulusal Hesaplar İstatistikleri. 21 Mart 2012 tarihinde http://www.tuik. gov.tr/ulusalhesapapp/ulusalhesap.zul?tur=1 adresinden erişildi. 3/6/2011 tarihli ve 633 sayılı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun.