“TUHAF BİR ZULÜM”: RUMELİ COĞRAFYASINDA MÜSLÜMANLARA KARŞI BİR TAHKİR VE TAHRİK ARACI OLARAK DOMUZUN KULLANILMASI (1896-1908)

XIX. yüzyılın sonları, Osmanlı Devleti’nin hâkimiyet sahası içerisinde yer alan birçok bölgede muhtelif nedenlerle ortaya çıkan isyanlara ve iç karışıklıklara şahit olmuştur. Özellikle Rumeli coğrafyasında başta Avusturya ve Rusya olmak üzere Büyük Güçler tarafından kışkırtılan farklı milliyetlere mensup gayrimüslim unsurların ekonomik, sosyal, siyasî ve dinî birtakım saiklerle karışıklıklar çıkarttıkları ve bu olaylar esnasında zaman zaman Müslüman halkla karşı karşıya geldikleri olmuştur. Bölgede karışıklık çıkarmak isteyenlerin başvurdukları en kestirme yollardan biri, dini unsurların kullanılarak tarafların birbirlerini tahkir ve tahrik etmesi olmuştur. Müslümanlara karşı kullanılan tahrik ve tahkir araçlarından biri domuz olmuştur. İslam dinince Müslümanların tüketmesi yasaklanan domuz, Müslümanlara ait mabetler ile çeşme ve su kuyularına et parçalarının ve başının bırakılması; bırakıldığı yerlerin duvarlarına kanıyla haç çizilmesi şeklindeki uygulamalarla Müslümanlara karşı bir aşağılama ve kışkırtma aracı olarak kullanılmıştır. Bu çalışmada 1896 yılından 1908 yılına kadar geçen süre zarfı içerisinde Rumeli coğrafyasında Müslümanları ve Hıristiyanları karşı karşıya getirmek amacıyla bir tahkir ve tahrik aracı olarak domuzun nasıl kullanıldığı ve çıkan olayların seyrinin nasıl geliştiği hakkında bilgiler verilerek birtakım değerlendirmeler yapılmıştır.

“A Strange Form of Cruelty”: Use of Pigs as a Means of Insulting and Provocation against Muslims in Rumelia (1896-1908)

The late 19th century witnessed revolts and internal disturbances for various reasons in many parts of the Ottoman-ruled lands. In particular, non-Muslim subjects of various nationalities in Rumelia, encouraged by Austria and Russia and the other Great Powers, caused disturbances for various economic, social, political and religious reasons that sometimes brought them into conflict with the Muslim population. One of the easiest means of inciting enmity with the Muslim population was through the use of religious elements to provoke and insult the other side, with the use of pigs being one such means of provocation and insulting. Pigs were slaughtered in mosques; pork or pigs’ heads slaughtered elsewhere were left in mosques or by the fountains used by Muslims; and pigs’ blood was used to paint crosses on the walls of places with religious meaning as a means of provocation and insulting, taking advantage of the fact that Islam forbids the consumption of pork. This study examines the use of pigs in Rumelia from 1896 to 1908 as a means of provocation and insulting to create enmity between Muslims and Christians, providing an account of how such events unfolded, and makes some observations.

PDF

___

Babıali Evrak Odası Evrakı (BEO).
Dahiliye Nezâreti Mektubî Kalemi (DH.MKT).
Dahiliye Nezareti Şifre Evrakı (DH.ŞFR).
Hariciye Nezareti Tahrirat Evrakı (HR.TH).
Hariciye Nezareti Paris Sefareti Evrakı (HR.SFR.4).
Hariciye Nezareti Siyasi Kısım Evrakı (HR.SYS).
İrade Dâhiliye (İ.DH).
İrade Hususî (İ.HUS).
Rumeli Müfettişliği Edirne Evrakı (TFR.I.ED).
Rumeli Müfettişliği Kosova Evrakı (TFR.I.KV)
Sadâret Eyâlât-ı Mümtâze Kalemi Bulgaristan Evrakı (A.MTZ.(04)).
Sadaret Mektubî Kalemi Umum Vilayat Evrakı (A.MKT.UM).
Yıldız Mütenevvi Maruzat Evrakı (Y.MTV).
Yıldız Perakende Evrakı Askeri Maruzat (Y.PRK.ASK).
Yıldız Perakende Evrakı Hariciye Nezareti Maruzatı (Y.PRK.HR).
Yıldız Perakende Evrakı Umumî (Y.PRK.UM).
Yıldız Sadaret Hususi Maruzat Evrakı (Y.A.HUS).
“Galip Paşa’nın Hâtıratı”, Hayat Tarih Mecmuası, Y. 2, C. 1, S. 6, Sıra: 18 (1 Temmuz 1966), s. 4-11.
AKÇURA, Yusuf, Osmanlı Devleti’nin Dağılma Devri (XVIII. Ve XIX. Asırlarda), 4. Baskı, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara 2010.
ATASEVEN Asaf; ŞENER, Mehmet, “Domuz”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 9, ss. 507-509.
BALCI, Ramazan, “The Ottoman Practıces of The Kanun of Dukagjini: The Method of Cibal”, Türkiyat Mecmuası, C. 26/1, 2016, ss. 31-49.
ÇELİK, Bilgin, “Geleneksel Yapı İle Modernite Arasındaki Gerilime Bir Örnek: Arnavutluk’ta Kan Davaları ve II. Meşrutiyet Döneminde Soruna Çözüm Arayışları”, Studies of the Ottoman Domain, C. 4, S. 7, Ağustos 2014, ss. 18-41.
DERİNGİL, Selim, 19. Yüzyıl Osmanlı Devleti’nde İhtida ve İrtidad, 1. Baskı, İletişim Yay., İstanbul 2017.
EREN, İlkay, İşkodra Vilayetinin İdari ve Sosyal Yapısı (1876- 1912), Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Samsun 2014.
GENÇOĞLU, Mustafa, İşkodra Vilayeti’nin İdari Taksimatı Ve Yapısı (1867/1868-1908), CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi C. 13, S. 3, Eylül 2015, ss. 259-289.
KAFESOĞLU, İbrahim, Türk Millî Kültürü, 16. Baskı, Ötüken Yay., İstanbul 1997.
KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, C. V, 8. Baskı, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara 2007.
KARAMANLIOĞLU, Ali F., “İnsan, Domuz ve Çocuk!”, Türk Kültürü, Y. 6, S. 64, Şubat 1968, ss. 248-250.
KÜLÇE, Süleyman, Osmanlı Tarihinde Arnavutluk, Asır Matbaası, İzmir 1944.
OLGUN, Said, “19. Yüzyılın İkinci Yarısında Kalkandelen’de Silah Üretimi”, Osmanlı Dönemi Balkan Şehirleri (IV. Uluslararası Balkan Tarihi Araştırmaları Sempozyumu), C. II, Gece Kitaplığı, Ankara 2016, ss. 609-628.
OLGUN, Said, “Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Konsoloslarının Arnavutluk Coğrafyasındaki “Muzır Faaliyetlerine” Bazı Örnekler”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 10, s. 50 (Haziran 2017), ss. 245-255.
Ömer Seyfettin, “Tuhaf Bir Zulüm”, Ömer Seyfettin Bütün Eserleri, C. 3, Yay. haz.: Neslihan Kılıç, 3. Baskı, Üç Harf Yayıncılık, İstanbul 2009, ss. 70-80.
ÖNERTAY, Olcay, “Küçük Hikaye Yazarı Olarak Ömer Seyfettin”, Türkoloji Dergisi, C. 4, S. 1, ss. 137-145.
Şemseddin Sami, “Domuz”, Kâmûs-i Türkî, 7. Baskı, Çağrı Yay., İstanbul 1996, s. 911.
TAŞTAN, Yahya Kemal, Balkan Savaşları ve Türk Milliyetçiliğinin Doğuşu, 1. Baskı, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2017, ss. 85-86.
YALÇIN, Soner, “Türkler Niye Domuz Yemiyor”, Hürriyet, 1 Kasım 2009.